Ο πρώην ισχυρός άνδρας της εξωτερικής πολιτικής των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή, βάζει τέλος στις αυταπάτες της κυβέρνησης αλλά και τα επικίνδυνα επικοινωνιακά μυθεύματα που χρησιμοποίησε ακόμα και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, έναντι της τουρκικής απειλής.
Την ώρα που η Τουρκία έστηνε σκηνικό εισβολής στην ελληνική εθνική κυριαρχία και προσάρτηση των κατεχομένων, η Ελλάδα έκανε λόγο για «πομφόλυγες εσωτερικής κατανάλωσης», για «δύσκολη θέση του Ερντογάν», για να κούφιες απειλές. Με αυτόν τον τρόπο κάλυπτε και την εγκληματική της επιλογή να μην απαιτήσει σκληρές κυρώσεις κατά της Τουρκίας.
Η ανάλυση του Γιάννη Βαληνάκη έχει τίτλο: Γιατί, δια παν ενδεχόμενο, πρέπει να είμαστε έτοιμοι και για σενάριο προσάρτησης των Κατεχομένων.
Την παραθέτουμε αυτούσια:
Μετά από τόσους αιφνιδιασμούς οφείλουμε να εξετάζουμε προσεκτικά κάθε σενάριο τουρκικής επιθετικότητας, όσο ακραίο κι αν εμφανίζεται. Διαβάστε την ανάλυση των πιθανών κερδοζημιών για τον Ερντογάν και κρίνετε αν ο κίνδυνος μπορεί αβασάνιστα να παραβλεφθεί ….
Προσάρτηση των κατεχομένων στην Τουρκία; Δυστυχώς, μετά από πολλά αδιανόητα («γκρίζες ζώνες», «Γαλάζια Πατρίδα» , τ/λ μνημόνιο, αμφισβήτηση ελληνικότητας νησιών Αν.Αιγαίου κλπ) στα οποία προέβη (παρά την αντίθετη κάθε φορά βεβαιότητά μας) η Τουρκία, τίποτε εξ ορισμού δεν πρέπει να αποκλείεται. Συνεπώς θα έπρεπε να προετοιμαζόμαστε για παν ενδεχόμενο, ακόμη για τα λιγότερο πιθανά σενάρια. Αφού κατά τις διαρροές, η κυβέρνηση εκτιμά ότι η τυχόν προσάρτηση θα «αποφέρει περισσότερες ζημίες από κέρδη» και θα περιαγάγει την Τουρκία σε «διεθνή δίνη», ας εξετάσουμε τις κερδοζημίες αυτές όπως «λογικά» τις εκτιμά από πλευράς του ο Ερντογάν —άλλωστε εκείνος είναι (και με τα δικά του κριτήρια )που θα τις σταθμίσει και τελικά θα αποτραπεί ή θα προχωρήσει.
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα ότι σχέδια προσάρτησης των κατεχομένων σίγουρα έχουν εκπονηθεί τα τελευταία χρόνια από την Άγκυρα δια παν ενδεχόμενο. Μπορούμε επίσης να εικάσουμε ότι, εάν τελικά αποφασιζόταν, θα εκκινούσε πιθανότατα με πρώτο βήμα μια πανηγυρική εξαγγελία της διεξαγωγής (το αργότερο το 2023) ενός απολύτως ελεγχόμενου και διλημματικού «δημοψηφίσματος» στα κατεχόμενα.
Πιθανολογούμενα κέρδη για την Τουρκία:
1. εξασφάλιση ενός μανδύα διεθνούς «νομιμοποίησης» του πραξικοπήματος μέσω της προσφυγής σε «δημοψήφισμα» που θα δικαιολογηθεί ως δήθεν «αναγκαστική μοναδική λύση εξόδου των Τ/Κ από τη διεθνή απομόνωση» λόγω της σχεδόν 50ετούς δήθεν «κωλυσιεργίας» των Ε/Κ
2. παράκαμψη του κατά τα άλλα επίπονου εγχειρήματος να εξασφαλιστούν αρκετές διεθνείς αναγνωρίσεις του ψευδοκράτους και ακύρωση της πιθανότητας οι Τ/Κ να απομακρυνθούν μετά τον Τατάρ της πολιτικής πλήρους απορρόφησης από την «μητέρα πατρίδα»
3. σε κάθε περίπτωση εντατικοποίηση του εκτουρκισμού (πολιτικού, κοινωνικού, οικονομικού κλπ), των κατεχομένων, εκτεταμένη στρατικοποίησή τους (βάσεις, ναύσταθμοι κλπ) και καθυπόταξη των Τ/Κ αντιφρονούντων
4. περαιτέρω έμπρακτη ισχυροποίηση του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» και ακώλυτη στρατηγική αναβάθμιση της Άγκυρας στην Αν. Μεσόγειο, σε απόσταση πλέον αναπνοής από το Ισραήλ, το Σουέζ κλπ.
5. ενόψει κυπριακών εκλογών άσκηση ισχυρού εκβιασμού στους Ε/Κ με το δίλημμα «προσάρτηση ή συνομοσπονδία» — σε συνδυασμό και με την ανακοινωθείσα αποστολή του γεωτρύπανου Αβδουλχαμίτ (και στόλου) στην κυπριακή ΑΟΖ και την εμφανή απόπειρα για προώθηση στα Βαρώσια. Ο εκβιασμός θα στοχεύει να αποδεχθούν οι Ε/Κ ως δήθεν «τελευταία ευκαιρία συμβιβασμού» και προς αποφυγή της «λύσης των δύο κρατών» την (πολλαπλά χειρότερη για τον Ελληνισμό) «λύση» της δικέφαλης συνομοσπονδίας που οδηγεί ολόκληρη την Κύπρο σε δορυφοροποίηση στην Άγκυρα
6. εκ του ασφαλούς βολιδοσκόπηση των δυτικών αντιδράσεων που πάντως ο Ερντογάν εκτιμά πιθανότατα ως υποτονικές σε σχέση με το τόλμημα του πραξικοπήματος (λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και του θεωρούμενου ρόλου του Ερντογάν ως αναγκαίου μεσολαβητή, της εκκρεμούς συμφωνίας διεύρυνσης του ΝΑΤΟ που εξαρτάται από την κύρωση από την Άγκυρα, της πολιτικής αστάθειας σε αρκετές δυτικές χώρες κ.ά.)
7. βολιδοσκόπηση των αντιδράσεων Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) που η Τουρκία μάλλον προεξοφλεί αλαζονικά ότι δεν θα είναι δραματικά ισχυρότερες από τις συνήθεις (δηλ. τις προσπάθειες προσφυγής σε δυτική στήριξη για τελικά άσφαιρη λεκτική καταδίκη από ΗΠΑ, ΕΕ κλπ.)
8. σε κάθε περίπτωση, τουρκική ετοιμότητα για αντίμετρα ακόμη και σε τυχόν απρόσμενη, «ενστικτώδη» αντίδραση του Ελληνισμού. Στο στρατιωτικό πεδίο η Άγκυρα ως φαίνεται προεξοφλεί την «αδυναμία» Λευκωσίας και Αθήνας για απελευθέρωση των κατεχομένων. Έτοιμη όμως λογικά θα είναι να ανταπαντήσει κλιμακώνοντας και σε τυχόν καταγγελία των αναχρονιστικών περιορισμών των Συμφωνιών Ζυρίχης -Λονδίνου (τ/κ βέτο εφ’όλης της κυπριακής πολιτικής, Συμφωνίες Εγγύησης και Συμμαχίας, κυρίαρχες βρετανικές βάσεις κλπ) με στόχο τη μετεξέλιξη της ΚΔ σε πραγματικά πλήρως ελεύθερη, κυρίαρχη και ανεξάρτητη Δημοκρατία — λαβωμένη μεν αλλά εντονότερα πλέον ελληνοκυπριακού χαρακτήρα. Δεν θα έπρεπε δηλ. συναφώς να αναμένουμε ότι η Άγκυρα (και πιθανότατα το Λονδίνο) θα παραιτηθούν αμαχητί του δικαιώματος μονομερούς εγγύησης και επέμβασης. Ούτε μπορεί να αποκλειστεί μια ακόμη εξωφρενικότερη τουρκική «θεωρία», ότι δηλ. ο βορράς θα είναι πλέον καθαρά τουρκικός (επιστρέφοντας στους «παλαιόθεν ιδιοκτήτες του νησιού»), ενώ στον νότο θα ισχύουν πλήρως οι Συνθήκες Ζ/Λ του δικοινοτικού κράτους! Παρά την πασιφανή ακρότητα του σεναρίου, πολλά εξωφρενικά έχει ήδη σχεδόν ανεμπόδιστα μηχανευτεί και προωθήσει η γείτων…
9. σημαντικότατη δυνατότητα αξιοποίησης ενδεχόμενης προσάρτησης από τον Ερντογάν προεκλογικά με τον αλαζονικό κομπασμό ότι «μεγάλωσε» την Τουρκία.
Ως προς τις πιθανολογούμενες ζημίες της Τουρκίας, ως κυριότερες θα απαριθμούσα:
1. την περαιτέρω ενίσχυση των ήδη σημαντικών επικρίσεων στη Δύση που θεωρούν ότι η τουρκική συμπεριφορά είναι πλέον παραβατική και εκτός πλαισίου διεθνούς δικαίου
2. τον πράγματι «θανάσιμο κίνδυνο» για την Άγκυρα, οι Ε/Κ να συνειδητοποιήσουν ξαφνικά ότι οποιαδήποτε πλέον «λύση επανένωσης» του νησιού θα οδηγούσε στην πλήρη υποταγή τους στην Τουρκία και με συνετά προσεκτικές κινήσεις και διεθνή υποστήριξη να αποτινάξουν τα υπόλοιπα δεσμά της Συνθήκης Ζ/Λ, διασφαλίζοντας ένα μέλλον «κανονικού» και ασφαλέστερου ευρωπαικού κράτους.
3. τη (ρεαλιστικά μάλλον μικρή) πιθανότητα η Δύση να παραμερίσει χάριν της ΚΔ τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας, την ανάγκη διεύρυνσης του ΝΑΤΟ κλπ, και να ξυπνήσει από τον συνήθη λήθαργό της επιβάλλοντας και αποτελεσματικές κυρώσεις στην Άγκυρα. Πιθανότατα θα αντιστρεφόταν έτσι η πρόσφατη τάση να αρθούν τα εμπάργκο όπλων που της είχαν παλαιότερα επιβληθεί από δυτικές χώρες. Σε αντιστάθμισμα πάντως της όποιας κύρωσης, ΟΗΕ, ΕΕ και ΝΑΤΟ θα κινηθούν στο γνωστό μοτίβο των δήθεν ίσων αποστάσεων. Λογικά αυτό θα σημάνει ασφυκτική πίεση προς τη Λευκωσία να παραδοθεί ουσιαστικά στον Ερντογάν μέσω της κυοφορούμενης «συνομοσπονδιακής λύσης» που θα εμφανιστεί επιπλέον και ως δήθεν τελευταία «σανίδα σωτήριας» σε σχέση με τα «δύο κράτη»…
4. την πιθανή αποδυνάμωση της τουρκικής (εξωφρενικής) θεωρίας περί δικαιώματος των Τ/Κ σε χωριστή «δική τους» ΑΟΖ (που φθάνει μέχρι και νότια και ανατολικά της Μεγαλονήσου) και άρα, λόγω της τυχόν προσάρτησης των κατεχομένων, τον περιορισμό της (τουρκικής πλέον) ΑΟΖ στις βόρειες μόνο περιοχές των κυπριακών ακτογραμμών. Κι εδώ όμως προκύπτει ρεαλιστικά ως πιθανότερη εξέλιξη, τον λόγο να τον έχουν κυρίως τα γεωτρύπανα κι όχι η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και η διεθνής νομιμότητα.
Συμπερασματικά, ένα κράτος που σχεδιάζει, οφείλει να εξετάζει προσεκτικά κάθε σενάριο τουρκικής επιθετικότητας, όσο ακραίο κι αν εμφανίζεται, κι όχι να το παραμερίζει με αβασάνιστες αναλύσεις εκ του προχείρου. Μετά από τόσους αιφνιδιασμούς που έχουμε υποστεί, δεν υπάρχουν περιθώρια για αμεριμνησία και πανικόβλητες αντιδράσεις της στιγμής. Στο πλαίσιο της αναγκαίας προετοιμασίας μιας σοβαρής χώρας για παν ενδεχόμενο, απαιτείται συνετός, αλλά και ρεαλιστικά φιλόδοξος σχεδιασμός αντιμετώπισης ακόμη και ακραίων σεναρίων.
