Ο καύσωνας «επιβάλλεται» στους Έλληνες κάθε καλοκαίρι, εδώ και αρκετές δεκαετίες. Οι υψηλές θερμοκρασίες, όμως, κάνουν καλό ή κακό; Και πόσο αυτές επηρεάζουν την απόδοση και την παραγωγικότητά μας;
Ολόκληρη την προηγούμενη εβδομάδα τα θερμόμετρα έδειχναν πάνω από 30° C (βαθμούς Κελσίου). Με αφορμή αυτό το γεγονός, αποφασίσαμε να κάνουμε μια σύντομη αξιολόγηση για το ποιοι τομείς της οικονομίας κερδίζουν και ποιοι χάνουν από τη μεγάλη ή υπερβολική θερμότητα.
Εάν δεν δουλεύετε καλά στον καύσωνα, τότε δεν έχετε κανένα πρόβλημα! Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Οι επιστήμονες έχουν από καιρό κάνει πειράματα, προκειμένου να εκτιμήσουν την επίδραση της αυξημένης θερμοκρασίας στην παραγωγικότητα, και έχει αποδειχθεί πως σε όλους τους ανθρώπους αυτή πέφτει όταν η ζέστη είναι υπερβολική.
Η γνωστική ικανότητα πέφτει
Για να μάθουν το πώς η ζέστη επιδρά στη γνωστική ικανότητα των νέων και υγιών ανθρώπων, κάποιοι επιστήμονες στην Ουκρανία κάλεσαν 44 φοιτητές, που ζουν σε εστίες, να συμμετάσχουν σε πείραμα.
Μερικοί από αυτούς ζούσαν σε κτίρια με κεντρικό σύστημα κλιματισμού, ενώ οι υπόλοιποι χωρίς αυτό. Οι πρώτοι είχαν στα δωμάτιά τους θερμοκρασία περίπου 21° C και οι δεύτεροι περίπου 27° C. Αποδείχθηκε ότι η δεύτερη ομάδα έλυνε με ρυθμό 13% πιο αργό τις ασκήσεις και έδινε 10% λιγότερες σωστές απαντήσεις ανά λεπτό.
Πέφτει και η παραγωγικότητα στη δουλειά
Άλλα πειράματα έδειξαν ότι, όταν η θερμοκρασία στο χώρο εργασίας αυξάνεται πάνω από τους 23-24° C, μειώνεται η παραγωγικότητα του προσωπικού. Οι ερευνητές εντόπισαν την καλύτερη θερμοκρασία για εργασία στους 22,2° C. Όταν αυτή αυξήθηκε στους 29° C, η αποδοτικότητα μειώθηκε κατά 9%.
Απώλειες για τους μεταφορείς
Όπως λένε οι μετεωρολόγοι, αν η θερμοκρασία του αέρα είναι 32° C, η θερμοκρασία της ασφάλτου μπορεί να φτάνει στους 50° C! Σε αυτήν την περίπτωση, ακόμα και τα απλά φορτηγά που κυκλοφορούν πιέζουν το οδόστρωμα, προκαλώντας παραμορφώσεις και βαθουλώματα.
Μια ενδεδειγμένη λύση, με στόχο την προφύλαξη τόσο των δρόμων όσο και των ίδιων των οχημάτων, θα ήταν ο περιορισμός της εισόδου μεγάλων φορτηγών στις πόλεις, κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν, φυσικά, οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές (από +28°C και πάνω).
Στο Κίεβο, για παράδειγμα, ήδη τηρείται απαγόρευση κυκλοφορίας των πολύ μεγάλων οχημάτων από τις 12.00 έως τις 18.00, με στόχο την προφύλαξη δρόμων και αυτοκινητόδρομων κατά τις ημέρες της μεγάλης ζέστης. Το χρονικό όριο απαγόρευσης της κυκλοφορίας, βέβαια, ποικίλει ανάλογα με την αυξομείωση της θερμοκρασίας.
Ωστόσο, αυτό έχει και τα αρνητικά του. Όπου δεν υπάρχει γενικευμένη υιοθέτηση αυτής της πρακτικής, για κάποιους επιβραδύνεται η παράδοση των αγαθών, γεγονός που με τη σειρά του προκαλεί ζημίες στις εταιρείες μεταφορών. Στην Ελλάδα, οι μεταφορείς, πάντως, θα μπορούσαν κάλλιστα να υιοθετήσουν την «νυχτερινή ζώνη» λόγω κλίματος.
Οι λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνονται
Τώρα τα κλιματιστικά σε σπίτια και γραφεία εργάζονται πολλές ώρες. Συνεπώς, η κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια παρουσιάζει αυξητική τάση, καθώς η χρήση των κλιματιστικών αποτελεί σημαντικό παράγοντα αύξησης του ηλεκτρικού φορτίου αιχμής στη χώρα, με τεράστιες οικονομικές συνέπειες και σημαντική επιβάρυνση του καταναλωτή.
Επιπλέον, επιδεινώνει το φαινόμενο της υπερθέρμανσης των αστικών κέντρων και συνεπάγεται τις δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, που επικρατούν το καλοκαίρι.
Και δυστυχώς, σύμφωνα με στοιχεία, στην Ελλάδα έως και το δεύτερο τρίμηνο του 2018 είχαμε τη δεύτερη υψηλότερη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέση χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία ήταν στα 55,8 ευρώ/ MWh.
Και για να έρθουμε στο 2019, στον πρώτο μίνι καύσωνα της χρονιάς, το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, η ημερήσια ζήτηση αναμενόταν να διαμορφωθεί στα 150.670 MWh και η Οριακή Τιμή Συστήματος στα 73,549 €/MWh.
Πώς μεταφράζονται όλα αυτά; Απλά: Εάν αποφασίσετε να είστε «δροσεροί» όλη την ημέρα, ο λογαριασμός του ρεύματος θα «φουσκώσει» επικίνδυνα.
Ψυκτικοί, βιομηχανίες παγωτού και πολυεθνικές κερδίζουν
Από την άλλη πλευρά, λόγω της υπερβολικής ζέστης, αυτοί που κερδίζουν είναι οι έμποροι κλιματιστικών και οι ψυκτικοί, που το καλοκαίρι έχουν τη τιμητική τους!
Μαζί με τις πωλήσεις (και τις τοποθετήσεις) κλιματιστικών, αυξάνονται και οι πωλήσεις αναψυκτικών και παγωτών. Οι άνθρωποι, εν μέσω καύσωνα, προτιμούν να κάθονται σε ένα καφέ παρά να περπατούν στους δρόμους, αφού η υπερβολική ζέστη τους εξαντλεί. Εκεί, παραγγέλνουν κάτι παγωμένο, προκειμένου να δροσιστούν. Αλλιώς, το παίρνουν από το σούπερ μάρκετ.
Στην Ελλάδα, το 2018, η κατηγορία των παγωτών κατέγραψε ανοδική τάση κατά 33,8% σε όγκο πωλήσεων και κατά 30,4% σε αξία.
Και παρόλο που η εγχώρια κατά κεφαλήν ετήσια κατανάλωση είναι στα 5,5-6 κιλά, δηλ. σε χαμηλό επίπεδο συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι βιομηχανίες παγωτού, φέτος, ευελπιστούν στη μεγέθυνση της αγοράς, η οποία υπολογίζεται ότι ως σύνολο (χύμα και τυποποιημένο παγωτό) προσεγγίζει τα 220-240 εκατ. ευρώ!
Σημειώνεται ότι η εγχώρια κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ελλάδα είναι μικρότερη συγκριτικά με άλλες χώρες, διότι είναι υψηλή μόνο όσο καιρό κρατάει η ζέστη.
Πάντως, ακόμα και μετά την αύξηση του ΦΠΑ, το παγωτό παραμένει ένα προϊόν με σημαντικό περιθώριο κέρδους.
Αντιθέτως, κατά τη διάρκεια της περιόδου καύσωνα, μειώνονται οι πωλήσεις ζεστών ροφημάτων και οινοπνευματωδών.
Τουρισμός
Σε αυτόν τον τομέα της οικονομίας, υπάρχει, φυσικά, τεράστια αύξηση το καλοκαίρι για ευνόητους λόγους. Ξενοδόχοι, εστιάτορες και έμποροι τουριστικών ειδών ή καταστηματάρχες είναι, κατά κανόνα, πολύ ευχαριστημένοι από την επισκεψιμότητα των τόπων τους.
«Κερδίζουν» και οι ελαιοπαραγωγοί
Τέλος, η πολλή ζέστη έχει θετικό αντίκτυπο στην ελαιουργία.
Καταρχάς, καταστρέφει το δάκο τελείως φυσικά, ευνοώντας τα ελαιόδεντρα. Αυτό είναι γνωστό εδώ και χρόνια, μέσω της εμπειρίας, στους Έλληνες αγρότες, αλλά έρχεται να το επιβεβαιώσει και μια νέα ιταλική επιστημονική έρευνα, που έγινε με αφορμή την κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Εργαστηρίου Βιώσιμης Διαχείρισης των Αγροοικοσυστημάτων του Κέντρου Ερευνών Casaccia της Ρώμης, Λουίτζι Πόντι, τα ελαιόδενδρα στη λεκάνη της Μεσογείου (και στην Ελλάδα) θα είναι από τις λίγες καλλιέργειες που θα ευνοηθούν από την άνοδο της θερμοκρασίας, λόγω κλιματικής αλλαγής, και θα εμφανίσουν αυξημένη απόδοση και κερδοφορία.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μέση άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,8° C θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη των ελαιόδενδρων, ενώ παράλληλα θα δυσκολέψει την επιβίωση της μύγας του δάκου (Bactrocera oleae), του χειρότερου εχθρού της ελιάς.
Σήμερα η Ελλάδα μαζί με την Τουρκία έχουν από τις μεγαλύτερες αποδοτικότητες καλλιεργειών πίσω από την Μέση Ανατολή, λόγω του κλίματός τους. Μια «ιεραρχία» που δεν αναμένεται να ανατραπεί εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Ευγενία Δίτσα
