Συνεχίζεται ακάθεκτο το «brain drain» – Παραμένουμε πρώτοι στην Ευρώπη σε άνεργους πτυχιούχους

Δραματικές μειώσεις υπέστησαν -και- οι πτυχιούχοι εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια της περιόδου των Μνημονίων, χάνοντας περισσότερο από το 1/3 των αμοιβών από την απασχόλησή τους, με αποτέλεσμα να φτάσουν στα αντίστοιχα χαμηλά επίπεδα χωρών, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ουγγαρία. Το δραματικό «κούρεμα» των μισθών τους, σε συνδυασμό με την πρωτοφανή αύξηση της ανεργίας κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης, ήταν -και παραμένει- ένας από τους λόγους δημιουργίας του φαινομένου «brain drain» που συνεχίζεται.

Οπως προκύπτει από την πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ σε σχέση με τις δεξιότητες, την εκπαίδευση και την απασχόληση, ειδικά κατά τη διάρκεια των πρώτων μνημονιακών χρόνων, και συγκεκριμένα την περίοδο 2009-2014, οι μισθοί υπέστησαν δραματικές μειώσεις, τις οποίες δεν απέφυγαν ούτε οι εργαζόμενοι υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΑΝΕΠ, οι αμοιβές, ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων, υπέστησαν τις εξής απώλειες:

1) Κατά 36,6% ή κατά 4.207 ευρώ τον χρόνο μειώθηκαν οι μισθοί των εργαζομένων με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (με ανώτερο τίτλο σπουδών το απολυτήριο Γυμνασίου).

2) Κατά 36,6%, αντίστοιχα, ή κατά 5.296 ευρώ τον χρόνο μειώθηκαν οι μισθοί των εργαζομένων με μεσαίο μορφωτικό επίπεδο (όπως των αποφοίτων ΕΠΑ.Λ., ΓΕ.Λ., ΙΕΚ κ.ά.).

3) Κατά 37,3% ή κατά 8.373 ευρώ μειώθηκαν οι μισθοί των εργαζομένων αποφοίτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Ύστερα από αυτά τα δραματικά «κουρέματα» στους μισθούς, οι προερχόμενες από απασχόληση αμοιβές, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2017, ανά μορφωτικό επίπεδο εργαζομένων, διαμορφώθηκαν, κατά μέσον όρο, ως εξής: α) στα 7.923 ευρώ τον χρόνο καθαρά (565,9 ευρώ τον μήνα) για τους απασχολουμένους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, β) στα 9.852 ευρώ καθαρά (703,7 ευρώ τον μήνα) για τους εργαζομένους με μεσαίο μορφωτικό επίπεδο και γ) στα 14.148 ευρώ καθαρά (1.010,57 ευρώ τον μήνα) για τους αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

«Συγκρίνοντας τα εν λόγω στοιχεία με τα αντίστοιχα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρατηρούμε ότι και για τις τρεις βαθμίδες εκπαιδευτικών προσόντων» αναφέρεται στην έρευνα του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ «το μέσο ετήσιο καθαρό εισόδημα των Ελλήνων εργαζομένων είναι κατά τρεις φορές χαμηλότερο από το αντίστοιχο των εργαζομένων στο Λουξεμβούργο και μπορεί να συγκριθεί μόνο με το εισόδημα των εργαζομένων σε χώρες, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ουγγαρία».

Επίσης, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας του ΚΑΝΕΠ, «το μέσο καθαρό ετήσιο εισόδημα των ατόμων με χαμηλά προσόντα ανέρχεται στο 56% του αντίστοιχου εισοδήματος των ατόμων με υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα, με το εν λόγω ποσοστό για τα άτομα με μεσαίο μορφωτικό επίπεδο να μην ξεπερνά το 70%».

«Αν και τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν με ευκρινή τρόπο τη σημασία της μόρφωσης και των ακαδημαϊκών προσόντων τόσο στην εύρεση εργασίας όσο και στις επακόλουθες αμοιβές, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η Ελλάδα συνεχίζει εδώ και αρκετά χρόνια να διατηρεί τη θλιβερή πανευρωπαϊκή πρωτιά σε ποσοστό άνεργων πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην πλέον παραγωγική ηλικία, μεταξύ 25 και 34 ετών» επισημαίνεται στην έρευνα του ΚΑΝΕΠ. «Συγκεκριμένα, η χώρα μας, με ποσοστό ανεργίας μεταξύ των ατόμων με τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν στο 19,9%, εμφανίζει ποσοστιαία τετραπλάσια ανεργία πτυχιούχων από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης των 28 και σχεδόν διπλάσιο από αυτό της Ισπανίας, η οποία εμφανίζεται στη δεύτερη θέση με 10,5%».

Επιπλέον, η Ελλάδα, όπως συμπεραίνεται από την έρευνα, έχει να επιδείξει μια ακόμη θλιβερή πρωτιά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που αφορά τον δείκτη κοινωνικής και υλικής αποστέρησης πτυχιούχων Ανώτατης Εκπαίδευσης, η οποία με τη σειρά της, και σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς εργασίας (υψηλή ανεργία νέων πτυχιούχων και χαμηλές απολαβές), τροφοδοτεί αδιαλείπτως φαινόμενα όπως το «brain drain». Ο δείκτης αυτός, που αφορά τα άτομα ηλικίας 25 έως 34 ετών με υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα, στην Ελλάδα υπερέχει της αντίστοιχης τιμής του δείκτη στην Ε.Ε. των 28 κατά 16,5 ποσοστιαίες μονάδες (20,5% έναντι 4%). Κατά 6,9 ποσοστιαίες μονάδες πιο υψηλός είναι ο συγκεκριμένος δείκτης συγκρινόμενος με τη δεύτερη πιο υψηλή τιμή που καταγράφεται εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στη Ρουμανία.

Εργασία για γνώσεις λυκείου με αμοιβές… γυμνασίου

Ως προς το προφίλ των πτυχιούχων, με βάση την έρευνα του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ, ισχύουν τα εξής:

Το 18,7% είναι απόφοιτοι Νομικής, Διοίκησης και Επιχειρήσεων, το 18,6% έχουν ολοκληρώσει σπουδές Μηχανικού, Βιομηχανικής Ανάπτυξης και Δομικών Εργων, το 13,7% είναι πτυχιούχοι Καλών Τεχνών, Ανθρωπιστικών και Γλωσσικών Σπουδών, το 12,9% έχουν πραγματοποιήσει Κοινωνικές Σπουδές και Δημοσιογραφίας, το 11,8% είναι απόφοιτοι σχολών Υγείας και Υπηρεσιών Πρόνοιας, το 7,8% έχει πτυχία Φυσικών Επιστημών και Μαθηματικών, το 7,2% είναι εκπαιδευτικοί, το 3,9% έχει σπουδές στην παροχή υπηρεσιών, το 2,8% έχει πτυχία Γεωπονίας, Δασοκομίας και Αλιευτικής ή Κτηνιατρικής, και μόλις το 2,6% είναι απόφοιτοι τμημάτων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών.

Ανάλογη εικόνα παρουσιάζεται σε επίπεδο απόκτησης πτυχίων και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Συγκεκριμένα, στην Ε.Ε. των 28, το υψηλότερο ποσοστό πτυχιούχων προέρχεται από σχολές Διοίκησης, Νομικής και Επιχειρήσεων (22,9%), ενώ διψήφια ποσοστά παρατηρούνται σε πτυχιούχους Μηχανικών και Δομικών Εργων (13,8%), Επαγγελματιών Υγείας (13,7%), Ανθρωπιστικών (12,8%) και Κοινωνικών Σπουδών (10,5%).

Βάσει αυτών των δεδομένων, από την ανάλυση της έρευνας του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ συμπεραίνεται ότι «η αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν ανταμείβει το επίπεδο εξειδίκευσης των αποφοίτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς υιοθετεί ένα μοντέλο που προκρίνει ως ικανοποιητικά προσόντα εργασίας τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, τη γνώση της αγγλικής γλώσσας σε επίπεδο Proficiency και απαιτεί προϋπηρεσία και δεξιότητες που αποκτούνται μέσα από αυτή. Το αντικείμενο εργασίας που προσφέρεται στους αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης αντιστοιχεί στο επίπεδο αποφοίτων λυκείων και η αμοιβή στα προσόντα αποφοίτου γυμνασίου. Είναι, επιπλέον, εμφανής η αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να δημιουργήσει υψηλής προστιθέμενης αξίας θέσεις εργασίας».

Οι 10 χώρες της Ε.Ε. των 28 με το πιο χαμηλό μέσο ισοδύναμο καθαρό εισόδημα εργαζομένων ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο

Σημ.: Στοιχεία Eurostat 2017