Σημαντικές αλλαγές έρχονται στο καθεστώς της κληρονομιάς, καθώς το νέο πλαίσιο που βρίσκεται προ των πυλών αναμένεται να αναμορφώσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται οι διαδοχές περιουσιών στη χώρα μας και η διαθήκη.
Το σχέδιο νόμου εισάγει νέους θεσμούς, ενισχύει τη θέση συγκεκριμένων δικαιούχων και αλλάζει κανόνες που ίσχυαν επί δεκαετίες, με στόχο την καλύτερη προσαρμογή στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και τη μείωση των συγκρούσεων μεταξύ κληρονόμων.
Ιδιόγραφη διαθήκη -παραμένει αλλά με προϋποθέσεις
Οι ιδιόγραφες διαθήκες δεν καταργούνται και συνεχίζουν να αποτελούν ένα νόμιμο μέσο διάθεσης της περιουσίας, ωστόσο το νέο πλαίσιο απαιτεί αυξημένη προσοχή ως προς τη διασφάλιση της γνησιότητάς τους. Ειδικά στις περιπτώσεις όπου δεν έχει προηγηθεί κατάθεση σε συμβολαιογράφο, το ενδεχόμενο αμφισβητήσεων παραμένει υψηλό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, οι ιδιόγραφες διαθήκες δεν θα αφορούν πλέον τους τετμημένους α’ τάξης (σύζυγο, παιδιά, γονείς), γεγονός που περιορίζει την εμβέλειά τους σε σχέση με το παρελθόν.
Κληρονομικές συμβάσεις -νέος θεσμός στο οικογενειακό δίκαιο
Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες είναι η εισαγωγή του θεσμού των κληρονομικών συμβάσεων. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη ρύθμιση στο ελληνικό δίκαιο, η οποία επιτρέπει την εκ των προτέρων συμφωνία μεταξύ του διαθέτη και των μελλοντικών κληρονόμων του, με στόχο να αποφευχθούν δικαστικές διαμάχες μετά τον θάνατο.
Η θεσμοθέτηση των κληρονομικών συμβάσεων αλλάζει τα δεδομένα στον τρόπο που οι οικογένειες θα μπορούν να προγραμματίσουν τη διαδοχή, προσφέροντας μεγαλύτερη διαφάνεια και σταθερότητα.
Αύξηση μεριδίου συζύγου -περισσότερη προστασία στον/στην επιζώντα σύζυγο
Με βάση το νέο πλαίσιο, το ποσοστό της νόμιμης μερίδας του/της συζύγου αυξάνεται από 25% σε 33,3%. Η ρύθμιση αυτή ενισχύει τη θέση του επιζώντος συζύγου, δίνοντάς του/της μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια και δυνατότητα να συνεχίσει τη ζωή του/της μετά την απώλεια.
Η αλλαγή αυτή θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν άλλα περιουσιακά στοιχεία ή όπου η οικογενειακή κατοικία βρίσκεται στο επίκεντρο της κληρονομικής διαδοχής.
Νόμιμη μοίρα -μετατροπή από εμπράγματο σε ενοχικό δικαίωμα
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η αλλαγή στη νόμιμη μοίρα, η οποία μέχρι σήμερα συνιστούσε εμπράγματο δικαίωμα επί συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων. Με το νέο πλαίσιο, μετατρέπεται σε ενοχικό δικαίωμα, γεγονός που σημαίνει ότι ο δικαιούχος δεν θα διεκδικεί κατ’ ανάγκη ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία, αλλά μπορεί να λάβει χρηματική αποζημίωση αντί αυτών.
Η ρύθμιση αυτή ανοίγει τον δρόμο για πιο ευέλικτες λύσεις, μειώνοντας τις διενέξεις μεταξύ κληρονόμων και τις αναγκαστικές πωλήσεις ακινήτων για «ξεκαθάρισμα» μεριδίων.
Ευθύνη για χρέη –νέα προστασία για τους κληρονόμους
Μία από τις πιο πολυσυζητημένες αλλαγές αφορά την ευθύνη των κληρονόμων για τα χρέη που αφήνει πίσω του ο διαθέτης. Μέχρι σήμερα, η προστασία ίσχυε μόνο για όσους αποδέχονταν την κληρονομιά «επ’ ωφελεία απογραφής».
Πλέον, εξετάζεται σοβαρά η εφαρμογή μιας γενικής ρύθμισης, σύμφωνα με την οποία ο κληρονόμος δεν θα είναι υπόλογος με την προσωπική του περιουσία για τα χρέη της κληρονομιάς. Αυτό σημαίνει ότι οι κληρονόμοι θα απαλλάσσονται από τον κίνδυνο να χάσουν την προσωπική τους περιουσία λόγω δανείων, οφειλών ή υποχρεώσεων που βάραιναν τον κληρονομούμενο.
Τι σημαίνουν οι αλλαγές για τους πολίτες
Οι νέες ρυθμίσεις αλλάζουν δραστικά τον χάρτη του κληρονομικού δικαίου:
- Περιορίζουν τον ρόλο των ιδιόγραφων διαθηκών.
- Θεσπίζουν κληρονομικές συμβάσεις για πρώτη φορά.
- Ενισχύουν τη θέση του/της συζύγου.
- Δίνουν εναλλακτική στη νόμιμη μοίρα με χρηματική αποζημίωση.
- Προστατεύουν τους κληρονόμους από την υπερχρέωση.
Συνολικά, πρόκειται για ένα πλαίσιο που επιχειρεί να συνδυάσει την παράδοση με τη σύγχρονη πραγματικότητα, ενισχύοντας την ασφάλεια δικαίου και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι
- Υπουργείο Δικαιοσύνης
https://www.ministryofjustice.gr
Επίσημες ανακοινώσεις, ενημέρωση για τις νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες και αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο. - Συμβολαιογραφικός Σύλλογος Ελλάδος
https://www.symv.gr
Πληροφορίες για τη σύνταξη, κατάθεση και ασφάλεια διαθηκών, καθώς και για τις κληρονομικές συμβάσεις. - Ελληνική Ένωση Καταναλωτών
https://www.eke.gr
Χρήσιμες οδηγίες για την ευθύνη των κληρονόμων απέναντι σε χρέη και οφειλές. - Νομική Βάση Δεδομένων «Νόμος»
https://www.nomos.gr
Πρόσβαση σε νομοθεσία και νομολογία σχετική με το κληρονομικό δίκαιο, για δικηγόρους και πολίτες.
