Από σειρά θεσμικών παρεμβάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η ένταξη ορισμένων έργων στις λεγόμενες «στρατηγικές επενδύσεις» και η εφαρμογή των «Προτάσεων Καινοτομίας», ώστε να επιταχυνθεί η δημοπράτηση και η υλοποίηση, θα συνοδεύεται το πακέτο δημόσιων έργων που ετοιμάζει η κυβέρνηση.
Στον κατάλογο των θεσμικών αλλαγών που ετοιμάζει το υπουργείο Υποδομών εντάσσονται και άλλες πρωτοβουλίες για την εξυγίανση της παραγωγής των δημόσιων έργων, της ταχύτερης ωρίμανσης των διαγωνισμών και της επιτάχυνσης των διαγωνιστικών διαδικασιών.
Την απόφαση της κυβέρνησης να επιταχύνει τα μεγάλα έργα, αρκετοί διαγωνισμοί για τα οποία καθυστερούν επί χρόνια ή επαναδημοπρατούνται λόγω του πολέμου προσφυγών μεταξύ των εργολάβων, μετέφερε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στην τηλεδιάσκεψη που είχε με τις διοικήσεις των ομίλων ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, Μυτιληναίος και INTRAKAT.
Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, στην οποία συμμετείχε και ο υπουργός Υποδομών Κ. Καραμανλής, καθώς και ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εργων. Γ. Καραγιάννης, αναφέρθηκε πως πρέπει και οι κατασκευαστικές εταιρίες να «βάλουν πλάτη» για την ταχύτερη ολοκλήρωση των διαγωνισμών. Πώς; Με περιορισμό, κατά το δυνατόν, των προσφυγών που οδηγούν στις πολυετείς καθυστερήσεις.
Πάνω από 60 μήνες για να «πάρει μπρος» ένα έργο στην Ελλάδα
Για ένα έργο στην Ελλάδα, από τη στιγμή που ξεκινάει ο σχεδιασμός του μέχρι τη στιγμή που αρχίζουν οι εκσκαφές, μεσολαβούν πάνω από 60 μήνες, όταν ο μέσος αντίστοιχος χρόνος για έργα μέσω «Προτάσεων Καινοτομίας», π.χ. στην Ιταλία, περιορίζεται σε 12-18 μήνες.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο διαγωνισμός για το πρώτο τμήμα (Άλσος Βεΐκου – Γουδή) της γραμμής 4 του μετρό Αθήνας, ύψους 1,8 δισ. ευρώ, που κινείται «σε τεντωμένο σχοινί», αφού, προ ημερών, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκανε δεκτές τις προσφυγές και των δύο διεκδικητών. Τώρα αναζητείται νομική φόρμουλα ώστε να μην ακυρωθεί, γιατί θα χαθεί τουλάχιστον ένας με ενάμιση χρόνος.
Στο επίκεντρο των αλλαγών θα βρεθεί το πολυνομοσχέδιο για τις δημόσιες συμβάσεις (Ν. 4412/2016). Όπως είχε δηλώσει στις αρχές της εβδομάδας ο κ. Καραμανλής, «πρέπει να κάνουμε αυτό που επιτυχώς κάνουν και άλλες χώρες, δηλαδή ρίχνουν χρήματα εκεί που ο πολλαπλασιαστής για την οικονομία είναι πολύ μεγάλος», εξηγώντας ότι αυτό αφορά τα μεγάλα έργα υποδομών, αλλά και επενδύσεις όπως το Ελληνικό.
Για ορισμένες από τις αλλαγές που σχεδιάζονται, χρειάζεται, όμως, και η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να ξεπεραστούν χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Υλοποίηση έργων με «Προτάσεις Καινοτομίας»
Στο πακέτο των αλλαγών περιλαμβάνεται και η υλοποίηση έργων με τις λεγόμενες «Προτάσεις Καινοτομίας», που ήταν ένας από τους πυρήνες του προεκλογικού προγράμματος της Νέας Δημοκρατίας στις υποδομές. Η νομοθετική ρύθμιση για τις «Προτάσεις Καινοτομίας» έχει ενταχθεί στο σχέδιο νόμου με τις θεσμικές αλλαγές στα δημόσια έργα, που αναμένονταν να καταθέσει μετά το Πάσχα το υπουργείο Υποδομών, αλλά πήγε προς τα πίσω λόγω της κρίσης.
Οι επιτροπές που είχαν συσταθεί ασχολήθηκαν αρκετά, όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου, ώστε να αντιμετωπιστούν τυχόν ενστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα ανταγωνισμού. Το σχέδιο για τις «Προτάσεις Καινοτομίας», που βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας, εκτιμάται πως λαμβάνει υπόψη τους φόβους της Κομισιόν για τον τρόπο που θα υλοποιείται ο διαγωνισμός.
Η προώθηση έργων μέσω «Προτάσεων Καινοτομίας», μέθοδος που εφαρμόζεται σε αρκετές χώρες του κόσμου και κάποιες της Ευρώπης, θεωρείται από τον υπουργό Υποδομών, Κ. Καραμανλή, ως μια από τις λύσεις για την ταχύτερη ωρίμανση επενδύσεων στις υποδομές και την επιτάχυνση διαγωνισμών.
Μέσω του συγκεκριμένου συστήματος, «ιδιωτικοί φορείς (π.χ., κατασκευαστικοί όμιλοι) μπορούν να διαμορφώσουν και να υποβάλουν πρόταση για ένα έργο, για το οποίο δεν υπάρχει σε εξέλιξη διαγωνιστική διαδικασία με σύστημα παραχώρησης (ολικής ή μερικής) ή συνδυαστικό σύστημα ανταποδοτικής αμοιβής και πληρωμών διαθεσιμότητας». Πρόκειται για έργα με προϋπολογισμό μεγαλύτερο από κάποιο συγκεκριμένο ποσό, που θα καθορίζεται στο σχέδιο νόμου.
Η πρόταση που καταθέτει ο ιδιώτης πρέπει να είναι ώριμη, με πλήρη τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά στοιχεία, τόσο για την περίοδο κατασκευής όσο και την περίοδο λειτουργίας, ώστε ο διαγωνισμός να προκηρυχθεί άμεσα. Η αναθέτουσα αρχή είναι υποχρεωμένη να αξιολογεί εντός τριμήνου την πρόταση και να την εγκρίνει ή να την απορρίπτει, μετά από γνώμη του εξειδικευμένου, κατά τομέα, οργάνου. Προτείνονται τυχόν τροποποιήσεις ή προσθήκες και το έργο εγκρίνεται τελικά σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο προκειμένου να δημοπρατηθεί.
Πραγματοποιείται διαγωνισμός
Στο διαγωνισμό που πραγματοποιείται, ο ιδιώτης που πρότεινε το έργο για υλοποίηση μέσω «Πρότασης Καινοτομίας», αν η πρότασή του είναι ακριβότερη από κάποιον άλλο κατασκευαστή μέχρι συγκεκριμένο ύψος, έχει δικαίωμα υποκατάστασης επί της καλύτερης προσφοράς. Δηλαδή ο προτείνων το έργο θα αναλάβει να το υλοποιήσει, ενώ ο μειοδότης θα έχει δικαίωμα αποζημίωσης (στην πρόταση της Ν.Δ. αναφέρονταν πως η αποζημίωση θα φτάνει το 2% του προϋπολογισμού του έργου).
Αν η διαφορά μεταξύ του μειοδότη και του κατασκευαστή που πρότεινε το έργο είναι αρκετά μεγάλη ή ο προτείνων δεν ασκήσει το δικαίωμα υποκατάστασης, το έργο κατοχυρώνεται στην πλέον συμφέρουσα προσφορά.
Στην περίπτωση αυτή, ο ανάδοχος (ο μειοδότης) υποχρεούται να παρέχει αποζημίωση στον προτείνοντα (στην πρόταση της Ν.Δ. ανερχόταν σε 3% επί του προϋπολογισμού). Έτσι θα αποζημιωθεί ο προτείνων για το κόστος των μελετών, κ.λπ.
Το αποτέλεσμα του διαγωνισμού κυρώνεται από τη Βουλή.
