Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του μέγα διπλωμάτη, που καταφέρνει να τα έχει καλά με τους περισσότερους ηγέτες του πλανήτη, ωστόσο η πραγματικότητα φαίνεται πως είναι μάλλον διαφορετική.
- Από την Έλενα Στάθου
Πριν λίγες ημέρες τα τουρκικά στρατεύματα πέρασαν τα σύνορα με τη Συρία και εισέβαλαν στη γειτονική χώρα που εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο σκληρών μαχών μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών αλλά και εναπομεινάντων τζιχαντιστών.
Η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας – θεωρητικά – γινόταν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Σότσι, μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας για την δημιουργία μια αποστρατικοποιημένης ζώνης στα σύνορα Συρίας – Τουρκίας.
Ωστόσο, από τον περασμένο Απρίλιο, οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ-Άσαντ, οι οποίες υποστηρίζονται από τη ρωσική αεροπορία, ξεκίνησαν τη στρατιωτική επιχείρηση κατά της επαρχίας Ιντλίμπ, και κατά περιοχών των γειτονικών επαρχιών του Χαλεπίου, της Χάμας και της Λαττάκειας που είναι υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών. Μετά από μήνες αεροπορικών βομβαρδισμών, οι κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν στις αρχές Αυγούστου χερσαία επίθεση για την ανακατάληψη των εδαφών.
Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το «θάνατο» – επί της ουσίας – της συμφωνίας του Κότσι, καθώς η δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης στην πολύπαθη συριακή επαρχία έμεινε στα χαρτιά.
Αυτό όμως που προκάλεσε την έκπληξη και την έντονη δυσαρέσκεια του Ερντογάν ήταν η αεροπορική επίθεση που δέχτηκε το τουρκικό κονβόι που μπήκε στη Συρία, στην οποία συμμετείχαν και ρωσικά μαχητικά. Και αυτό γιατί ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί τον Βλαντιμίρ Πούτιν στενό του σύμμαχο, ειδικά μετά την προμήθεια από την Τουρκία του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, η οποία προκάλεσε ρήξη με τις ΗΠΑ.
Για να σώσει την κατάσταση ο Ερντογάν, έτρεξε πριν λίγες ημέρες στη Μόσχα, όπου μετά τη συνάντηση του με τον Πούτιν ανακοίνωσε ότι η χώρα του εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να αγοράσει τα ρωσικά μαχητικά Su-35 και Su-57.
Ο Τράμπ
Μετά από όλα αυτά θα έλεγε κανείς ότι η Άγκυρα έχει γυρίσει την πλάτη στην Ουάσιγκτον και έχει στρέψει ολοκληρωτικά την προσοχή της στη Μόσχα. Αυτό όμως δε φαίνεται να ισχύει, καθώς ο Ερντογάν έχει προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να κρατήσει ζωντανή τη σχέση του και με τον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος – με το γνωστό του στυλ – άλλοτε παίρνει το μέρος του Τούρκου ομολόγου του και άλλοτε τον αφήνει «στα κρύα του λουτρού».
Την περασμένη εβδομάδα, μετά από μήνες συνομιλιών και διαπραγματεύσεων, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι ξεκινά η κοινή με τις ΗΠΑ επιχείρηση για τη δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας» στα σύνορα με τη Συρία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μόλις 24 ώρες μετά την ανακοίνωση, οι Κούρδοι πολιτοφύλακες της YPG ξεκίνησαν να «ξηλώνουν» τα οχυρά που είχαν κατασκευάσει στην περιοχή και να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι ο πρόεδρος Ερντογάν, πράγματι είναι ένας μέγας διπλωμάτης που έχει καταφέρει τους πάντες να «χορεύουν» στους δικούς του ρυθμούς. Ωστόσο, μια δεύτερη – πιο προσεκτική – ανάγνωση δείχνει ότι μάλλον συμβαίνει το αντίθετο.
Η πραγματικότητα είναι ότι ο Ερντογάν πολύ σύντομα θα βρεθεί μπροστά σε ένα διπλό αδιέξοδο.
Από τη μία, σε ότι αφορά τη Μόσχα, ο πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι οι Ρώσοι δεν εμπιστεύονται τους Τούρκους, ειδικά υπό την ηγεσία του, καθώς θεωρούν ότι επιδιώκει την αλλαγή καθεστώτος στη Συρία προς όφελος σκληροπυρηνικών σουνιτών. Από την πλευρά του το Κρεμλίνο εκτιμά ότι η Άγκυρα βρίσκεται σε ευάλωτη θέση σε ότι αφορά τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, ειδικά μετά την προμήθεια των S-400, με αποτέλεσμα να μην έχει τον παραμικρό ενδοιασμό να συμμετάσχει στην τελική επίθεση στην Ιντλίμπ, αγνοώντας τη συμφωνία του Κότσι.
Από την άλλη, ο πρόεδρος Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι σε ότι αφορά τη δημιουργία της περιβόητης «ζώνης ασφαλείας» στη βόρεια Συρία, οι Αμερικανοί θα επιβάλλουν την θέληση τους, κυρίως για να προστατέψουν τους συμμάχους τους στην περιοχή που δεν είναι άλλοι από τους Κούρδους πολιτοφύλακες, τους οποίους η Άγκυρα θεωρεί τρομοκράτες. Η Ουάσιγκτον, παρά τα φαινόμενα, θέλει να διατηρήσει τις σχέσεις της με τους Κούρδους καθώς αποτελούν ισχυρό όπλο εναντίον των τζιχαντιστών αλλά και των Ιρανών, ενώ μελλοντικά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτελέσουν διαπραγματευτικό χαρτί κατά τη διάρκεια του διοικητικού επανασχεδιασμού της Συρίας
Με αυτά τα δεδομένα είναι σχεδόν σίγουρο ότι ο πρόεδρος Ερντογάν, ακόμα και αν ξεπεράσει το αδιέξοδο, επιλέγοντας «πλευρά», το μόνο που θα καταφέρει πιθανότατα είναι να κερδίσει λίγο περισσότερο χρόνο….
Οι αναλυτές
Αρκετοί πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι το κλίμα στην Άγκυρα δεν είναι ιδιαίτερα καλό, ειδικά μεταξύ υψηλόβαθμων στρατιωτικών, οι οποίοι γνωρίζουν ότι σε ότι αφορά την «ζώνη ασφαλείας» στη βόρεια Συρία, την ατζέντα ορίζουν οι Αμερικανοί. Το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον επιμένει να εγγυάται την ασφάλεια των Κούρδων πολιτοφυλάκων, εξοργίζει αρκετούς Τούρκους στρατιωτικούς, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στον Ερντογάν. Για το λόγο αυτό ο «Σουλτάνος» έχει εντείνει τον πόλεμο κατά των Κούρδων στο εσωτερικό της χώρας. Πρόσφατο παράδειγμα ήταν η απομάκρυνση από τις θέσεις τους τριών εκλεγμένων – με πολύ υψηλά ποσοστά – Κούρδων δημάρχων με την κατηγορία ότι έχουν σχέσεις με τρομοκράτες. Η κίνηση αυτή του Ερντογάν, εκτός από το γεγονός ότι είναι παράνομη και αντιδημοκρατική, έβαλε την «ταφόπλακα» στην όποια φιλόδοξη προοπτική για επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ της Άγκυρας και του PKK
