Οι εντάσεις μεταξύ του Ιράν και της Δύσης κλιμακώθηκαν από τότε που ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, απέσυρε τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015, με απώτερο στόχο τον περιορισμό του προγράμματος πυρηνικών όπλων της Τεχεράνης. Μάλιστα, τότε επέβαλε και ισχυρότερες –από τις προβλεπόμενες- οικονομικές κυρώσεις εναντίον του Ιράν, για να περιορίσει το διεθνές εμπόριο πετρελαίου της χώρας. Πολλοί αμφισβήτησαν τότε ότι το Ιράν είχε πυρηνικά…
Για την ιστορία, περίπου το 1/6 των αποθεμάτων του πετρελαίου παγκοσμίως κινείται μέσω του στενού του Ορμούζ, αυτό μεταφράζεται σε 17,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Το ποσοστό αυτό περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που προέρχεται από τον Οργανισμό των χωρών που εξάγουν πετρέλαιο, του οποίου μέλη είναι: η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου του κόλπου μεταξύ Ιράν – Ιράκ, τη δεκαετία του ’80, οι δύο χώρες απειλούσαν συστηματικά τις εκατέρωθεν μεταφορές πετρελαίου. Στις αρχές του 2012, το Ιράν απειλούσε με κατάληψη ή και δέσμευση τη διέλευση της πορείας των πλοίων στο Στενό του Ορμούζ ως αντίποινα σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις, που είχαν πάντα στόχο το πετρέλαιο.
Ένα και πλέον χρόνο μετά τη μονομερή απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την έναρξη της εκστρατείας «πίεσης» της Ουάσιγκτον προς την Τεχεράνη, οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης κρίσης, η οποία έχει οξυνθεί τους τελευταίους δυόμισι μήνες.
Χρονολόγιο:
8 Απριλίου: Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ χαρακτηρίζει τους Φρουρούς της Επανάστασης τρομοκρατική οργάνωση, μία κίνηση χωρίς προηγούμενο, η οποία προκάλεσε την καταδίκη του Ιράν και ανησυχίες για πιθανά στρατιωτικά αντίποινα κατά αμερικανικών στόχων. Η Τεχεράνη απαντά με το ίδιο νόμισμα άμεσα και χαρακτηρίζει την Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ (CENTCOM) τρομοκρατική οργάνωση και την αμερικανική κυβέρνηση χρηματοδότη της τρομοκρατίας.
5 Μαΐου: Οι ΗΠΑ αναπτύσσουν ένα αεροπλανοφόρο, τη δύναμη κρούσης που σχηματίζουν τα πλοία συνοδείας του και μια ειδική πτέρυγα βομβαρδιστικών στη Μέση Ανατολή, για να στείλουν «σαφές μήνυμα» στο Ιράν, πως οποιαδήποτε επίθεση από πλευράς του εναντίον αμερικανικών συμφερόντων ή συμμάχων της Ουάσιγκτον στην περιοχή, θα αντιμετωπιστεί με «αμείλικτη ισχύ».
8 Μαΐου: Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο πραγματοποιεί αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Βαγδάτη, για να συζητήσει με τις ιρακινές αρχές «πληροφορίες που καταδεικνύουν μια κλιμάκωση των δραστηριοτήτων του Ιράν».
8 Μαΐου: Ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ροχανί, ανακοινώνει ότι η Τεχεράνη ξεκινά να μειώνει τον βαθμό συμμόρφωσης της προς τις δεσμεύσεις της συμφωνίας του 2015. Διαμηνύει ότι αν οι μεγάλες δυνάμεις δεν προστατεύσουν μέσα σε 60 ημέρες την οικονομία του Ιράν από τις αμερικανικές κυρώσεις, η Τεχεράνη θα αυξήσει σημαντικά τον εμπλουτισμό ουρανίου.
12 Μαΐου: Η Ουάσιγκτον εκδίδει ταξιδιωτική οδηγία, συμβουλεύοντας τους Αμερικανούς πολίτες να μην ταξιδεύουν στο Ιράκ, ή να κρατούν χαμηλό προφίλ αν βρεθούν στη χώρα.
13 Μαΐου: Τέσσερα πλοία, ανάμεσά τους δύο σαουδαραβικά δεξαμενόπλοια, γίνονται στόχος «επίθεσης δολιοφθορέων» στα ανοικτά των ακτών της Φουτζέιρα, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο Τραμπ δηλώνει ότι το Ιράν μπορεί να βρίσκεται πίσω από τις επιθέσεις.
14 Μαΐου: Δύο σταθμοί άντλησης πετρελαίου γίνονται στόχος επίθεσης από μη επανδρωμένα αεροσκάφη κοντά στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, ανακοινώσει το Ριάντ και επιρρίπτει την ευθύνη στους σιίτες αντάρτες Χούθι της Υεμένης, τους οποίους στηρίζει η Τεχεράνη.
15 Μαΐου: Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζητά από το «μη απαραίτητο αμερικανικό προσωπικό» να αποχωρήσει από το Ιράκ, ενώ οι πρεσβείες των ΗΑΕ και του Λιβάνου καλούν τους Αμερικανούς υπηκόους να «διατηρήσουν υψηλό βαθμό επαγρύπνησης».
24 Μαΐου: Το Πεντάγωνο ανακοινώνει την αποστολή 1.500 επιπλέον αμερικανικών στρατευμάτων στη Μέση Ανατολή. Έχουν προηγηθεί η ανάπτυξη από τις ΗΠΑ στον Κόλπο αεροπλανοφόρου με τη δύναμη κρούσης του, συστοιχιών αντιαεροπορικών πυραύλων Patriot, στρατηγικών βομβαρδιστικών και ενός αποβατικού πλοίου με αμφίβια οχήματα. Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει πως έχει «ενδείξεις» για την προετοιμασία «επιθέσεων» εναντίον αμερικανικών συμφερόντων ή προσωπικού από μέρους του Ιράν.
13 Ιουνίου: Δύο δεξαμενόπλοια στον κόλπο του Ομάν δέχονται επίθεση κοντά στο στρατηγικής σημασίας Στενό της Χορμούζ. Οι ΗΠΑ κατηγορούν το Ιράν. Η Τεχεράνη αρνείται κάθε εμπλοκή.
17 Ιουνίου: Το Ιράν ανακοινώνει ότι μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες θα ξεπεράσει το διεθνώς συμφωνημένο όριο του αποθέματός του σε ουράνιο χαμηλού βαθμού εμπλουτισμού (LEU).
17 Ιουνίου: Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, κατηγορεί το Ιράν για τις επιθέσεις στα δεξαμενόπλοια στον κόλπο του Ομάν.
18 Ιουνίου: Ο (τέως σήμερα) υπηρεσιακός υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πάτρικ Σάναχαν, ανακοινώνει την ανάπτυξη περίπου 1.000 επιπλέον αμερικανών στρατιωτικών στη Μέση Ανατολή, με «αμυντικούς σκοπούς».
20 Ιουνίου: Οι Φρουροί της Επανάστασης και το Ιράν αναφέρουν ότι κατέρριψαν ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που παραβίασε τον εναέριο χώρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η Ουάσινγκτον απαντά ότι το drone πραγματοποιούσε πτήση σε διεθνή εναέριο χώρο και μιλά για απρόκλητη επίθεση.
Μετά την επίθεση με drones στο μεγαλύτερο διυλιστήριο του κόσμου, στη Σαουδική Αραβία, το Ιράν δηλώνει έτοιμο να μπει ακόμα και σε πόλεμο…
Ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός του είναι, φυσικά, οι ΗΠΑ.
Ποιες είναι, όμως, οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ιράν;
Τι όπλα διαθέτει; Έχει πυρηνικές κεφαλές ή δεν έχει; Πόσο λειτουργικά είναι τα αεροσκάφη που έχει και χρονολογούνται από την εποχή του Σάχη ή λίγο μετά, από τον πόλεμο με το Ιράκ; Ποιες οι ικανότητες του στρατού του;
Το βέβαιο είναι πως οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ιράν αποτελούν έναν άκρως επικίνδυνο αντίπαλο, που έχει περιγραφεί από τον απόστρατο Στρατηγό των ΗΠΑ, Τζον Αμπιζάιντ, ως η «πιο ισχυρή στρατιωτική δύναμη» της Μέσης Ανατολής.
Σύμφωνα με τον globalsecurity.org, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν περιλαμβάνουν το Στρατό (Αρτές), το επίλεκτο σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (Σεπάχ) και τη Δύναμη Επιβολής του Νόμου (Νατζά).
Ο Artesh είναι κλασικός στρατός με τέσσερα σώματα: πεζικό, αεροπορία, ναυτικό, κι από το 2007 και μετά προστέθηκε και η αεράμυνα. Η κύρια αποστολή του είναι να φυλάει τα σύνορα και να επικεντρώνεται στην εδαφική προστασία.
Από τη μεριά τους, οι «Φρουροί της Επανάστασης», οι οποίοι πέρασαν το 1985 από το καθεστώς της λαϊκής πολιτοφυλακής σ’ εκείνο ενός πραγματικού στρατού, καλούνται να υπηρετήσουν την ιδεολογία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Εξαρτώνται απευθείας από τον Υπέρτατο Ηγέτη της επανάστασης κι από τον Απρίλη του 2019 έχουν αρχηγό τον κ. Hossein Salami.
Σύμφωνα με μια «καταγραφή» του Global Security του 2015, το Ιράν διέθετε:
- περί τις 900.000 στρατιωτικό προσωπικό
- 1783 κύρια άρματα μάχης
- 750 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης
- 500 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού
- 322 μονάδες αυτοκινούμενων και ρυμουλκούμενων πυροβόλων
- 474 πυραυλικά συστήματα.
Διέθετε επίσης -μεταξύ άλλων- 273 μαχητικά αεροσκάφη, 50 μαχητικά ελικόπτερα, 322 πολεμικά και περιπολικά σκάφη, 20 υποβρύχια και 5 φρεγάτες.
Όπως επισημαίνει το GlobalSecurity.org, λόγω της παλαιότητας του εξοπλισμού και της έλλειψης ανταλλακτικών, είναι αβέβαιο πόσα από αυτά τα μέσα παραμένουν λειτουργικά. Για παράδειγμα, περίπου 100 παλιά MK3 και MK5 βρετανικής κατασκευής, μοντέλα που παρέλαβαν πριν από την επανάσταση του 1979, μαζί με 150 Αμερικάνικα M-60A1s – καθώς και 480 σοβιετικού τύπου Τ-72 τεθωρακισμένα και 540 T-54/T-55.
Από την άλλη, όλοι οι αναλυτές συμφωνούν στο ότι το Ιράν διαθέτει μία από τις ικανότερες αεράμυνες του κόσμου και έναν αξιολογότατο αριθμό βαλλιστικών πυραύλων, ενώ επιπλέον έχει προχωρήσει στην προμήθεια και κατασκευή εκατοντάδων drones, που μπορούν να χρησιμεύσουν για να υπερκαλύψουν τον εναέριο χώρο και τα εχθρικά ραντάρ. Εξοπλισμένα με πυραύλους, τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα χρησιμοποιήθηκαν από τους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη.
Στη θάλασσα, όπως έχει γράψει ο Akram Kharief, διευθυντής έκδοσης της ιστοσελίδας menadefense.net, το αμερικανικό ναυτικό είναι ενήμερο πως σε περίπτωση σύρραξης, θα πρέπει να αντιμετωπίσει μία αρμάδα από γρήγορα ταχύπλοα, υποβρύχια «τσέπης» τοπικής κατασκευής και αεροπλάνα επίδρασης εδάφους που έχουν τη δυνατότητα να πετούν χαμηλά πάνω από το νερό (ekranoplans).
Το Ιράν έχει ένα σημαντικό στόλο πολεμικών σκαφών, που υπολογίζεται σε 23 υποβρύχια, ενώ όσον αφορά τις κύριες μονάδες επιφανείας, υπολογίζονται περίπου σε έξι κορβέτες, 13 περιπολικά πλοία, τέσσερα περιπολικά σκάφη, 21 ημι-υποβρύχιες βάρκες και άλλα 56 περιπολικά σκάφη διαφόρων τύπων.
