Ο Φίλιππος Σοφιανός είναι ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της γενιάς του. Μπορεί να ξεκίνησε την καλλιτεχνική πορεία του ως μουσικός από τις μπουάτ στην Πλάκα, ωστόσο η συνέχεια δόθηκε στο πεδίο της υποκριτικής, όπου γνώρισε τεράστια επιτυχία τόσο στο θέατρο όσο και στην τηλεόραση.
- Από τον Ηλία Μαραβέγια
Μετρώντας πλέον περισσότερα από 40 χρόνια ενεργής παρουσίας στον καλλιτεχνικό χώρο, συνεχίζει τη διαδρομή του με την ίδια αφοσίωση, το ίδιο πάθος και την ίδια συνέπεια απέναντι στο κοινό. Φέτος τον συναντάμε τηλεοπτικά στο «Κόκκινο ποτάμι» του Open και στην παράσταση «Ολεάννα», κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στο θέατρο Ανεσις.
Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση που έχετε από τα παιδικά σας χρόνια στην Καλαμάτα;
Το ποδήλατό μου θυμάμαι έντονα. Είχα το πρώτο παιδικό ποδήλατο στο χωριό μου, το Πεταλίδι. Μου το είχαν κάνει δώρο και είχε φανεί ως κάτι εξωφρενικό στα άλλα παιδιά, με αποτέλεσμα να κάνω μαζί τους διάφορα… deals για να τα αφήνω να κάνουν βόλτες. Εζησα εξαιρετικά παιδικά χρόνια στο Πεταλίδι, αθώα χρόνια, χρόνια με τον μπαμπά. Φύγαμε όταν ήμουν έξι ετών και πήρε ο πατέρας μου μετάθεση ως γεωπόνος στη Λαμία. Επειτα από έναν χρόνο, δυστυχώς, πέθανε ο μπαμπάς και κατεβήκαμε οικογενειακώς στην Αθήνα.
Πόσο δύσκολο ήταν να διαχειριστείτε την απώλεια τόσο μικρός;
Τα παιδιά έχουν κάτι μηχανισμούς περίεργους και διαχειρίζονται τέτοιες καταστάσεις. Οι γύρω τους είναι αυτοί που δεν διαχειρίζονται εύκολα το περιβάλλον τους. Για μένα το βλέμμα του οίκτου των άλλων προς εμένα ήταν το δύσκολα διαχειρίσιμο. Τον πατέρα μου τον αποχαιρέτησα στην εκκλησία ως παιδί. Οι ελλείψεις από την πατρική απουσία έρχονται αργότερα, στα εφηβικά και τα νεανικά χρόνια ενός ανθρώπου.
Κάνατε άλλες δουλειές προτού ασχοληθείτε με την υποκριτική;
Προτού ασχοληθώ με την υποκριτική, ήμουν επαγγελματίας μουσικός. Επαιζα σε μπουάτ στην Πλάκα. Από το 1974 και μετά, όντας αυτοδίδακτος στην κιθάρα, συμμετείχα σε σχήματα και παίζαμε πολιτικά τραγούδια από τις 10 το βράδυ έως τις 7 το πρωί. Ηταν σκληρά τα μεροκάματα τότε. Και μικρότερος όμως, στο γυμνάσιο δηλαδή, είχα συγκρότημα. Παίζαμε κυριακάτικα πρωινά σε κινηματογράφους, είχαμε παίζει και δίπλα στους Polls.
Ποιος σας έβαλε στο μονοπάτι της υποκριτικής;
Ο Κώστας Μανιδάκης, ο οποίος ήταν διευθυντής του Αρματος Θέσπιδος και ιδιοκτήτης μιας μπουάτ όπου συνεργαζόμουν. Ενα καλοκαίρι, που τελειώσαμε από την μπουάτ, μου πρότεινε να γίνω ηχολήπτης στο Αρμα Θέσπιδος. Πήγα, αλλά ως ηχολήπτης είχα και καθήκοντα υποβολέα. Επρεπε να είμαι στην πρόβα και να κρατάω το κείμενο στους ηθοποιούς. Βλέποντάς τους, λοιπόν, μου δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι εγώ μπορούσα να τα κάνω καλύτερα. Και τους το έλεγα. «Αν τα κάνεις καλύτερα, πήγαινε στο Εθνικό να δώσεις εξετάσεις» μου έλεγαν εκείνοι. Και πήγα, από μόνος μου, χωρίς προετοιμασία, φροντιστήρια και γνωριμίες. Ρώτησα τι χρειαζόταν, έμαθα, έδωσα εξετάσεις το 1977 και μπήκα στο Εθνικό με υποτροφία.
Το εμβληματικό «Μινόρε της Αυγής» ήταν από τις πρώτες δουλειές σας στην τηλεόραση. Θυμάστε κάτι χαρακτηριστικό από τα γυρίσματα;
Θυμάμαι την αγάπη του σκηνοθέτη Φώτη Μεσθεναίου για τη σειρά και για τους ηθοποιούς. Ηταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος, ο οποίος ήταν σαν να έκανε «χειροποίητο» κινηματογράφο. Δεν υπήρχε αυτό το «σαρωτικό» της παραγωγής, ώστε να βγει το πρόγραμμα της ημέρας, ήθελε τον χρόνο του να μιλήσει με τους ηθοποιούς, να φτιάξει την ατμόσφαιρα, να κάνει τις πρόβες του…
Εχετε υπάρξει «χρυσό» παιδί της ιδιωτικής τηλεόρασης, με πρωταγωνιστικούς ρόλους σε δεκάδες σειρές. Ποιος ήταν ο πιο επιδραστικός; Για ποιον ρόλο σάς έβριζε ή σάς λάτρευε ο κόσμος;
Το παράξενο είναι πως ο ρόλος του Απόστολου στην «Πρόβα Νυφικού», που ήταν ένας αρνητικός χαρακτήρας, ένα καθίκι και μισό, μου έδινε αγάπη από τον κόσμο. Δεν είχε συμβεί, δηλαδή, αυτό που οι τηλεθεατές ταυτίζονται και μπορεί να σε βρίσουν στον δρόμο ή τώρα στα social media. Εκεί μάλλον αναγνώριζαν τον καλό ηθοποιό. Σίγουρα, ήταν και μια από τις πιο ώριμες δουλειές μου στην τηλεόραση αυτή.
Φέτος είστε ο Δημήτρης Γαλάνης στο «Κόκκινο ποτάμι». Είναι η πρώτη φορά που δουλεύετε με τον Μανούσο Μανουσάκη μετά το «Τμήμα Ηθών»;
Ναι, είχαμε δουλέψει σε πολλά επεισόδια του «Τμήματος Ηθών», τα οποία έγιναν στη συνέχεια τηλεταινίες. Ο Μανουσάκης είναι επίσης ένας ανθρωποκεντρικός σκηνοθέτης. Δεν τον ενδιαφέρουν πολύ τα γύρω γύρω, τον ενδιαφέρουν οι ηθοποιοί και σε αυτούς επικεντρώνεται. Τα άλλα τα αναλαμβάνουν οι διευθυντές φωτογραφίας, οι οπερατέρ, συνεργάτες του. Ο Μανούσος έχει να κάνει με τους ηθοποιούς, τους οποίους και αγαπάει πραγματικά. Η συνάντησή μας στο «Κόκκινο ποτάμι» είναι ένα σπουδαίο γεγονός για μένα. Μου προξένησε τεράστια χαρά η επάνοδος στην τηλεόραση με τον Μανουσάκη.
Υποδύεστε έναν γιατρό, ο οποίος έχει αναλάβει, μεταξύ άλλων, την υποδοχή και την τακτοποίηση των προσφύγων από τον Πόντο. Βρίσκετε κοινές αναφορές με το σήμερα;
Μα, δεν είναι φοβερό ότι η Ιστορία κάνει κύκλους; Βλέπεις να ξετυλίγεται μπροστά σου η ιστορία της σειράς και συνειδητοποιείς ότι δεν έχουμε κουνθεί ούτε πόντο από το παρελθόν. Συμβαίνουν τα ίδια πράγματα και τώρα στο συγκεκριμένο ζήτημα οι ίδιες παρεκτροπές, ίντριγκες, λαμογιές από ανθρώπους αλλά και οργανισμούς… Οι λεγόμενες ΜΚΟ που υπάρχουν, οι οποίες ελέγχονται πάρα πολύ, ποινικά σχεδόν, για το τι έχουν κάνει και αν έχουν πάρει έναν σκασμό λεφτά στο όνομα των προσφύγων, τα οποία έχουν εξαφανιστεί σε off shore εταιρίες.
Το #MeToo θίγεται κατά μία έννοια μέσω της «Ολεάννας», του έργου του Ντέιβιντ Μάμετ, που ανεβάζετε για δεύτερη σεζόν στο θέατρο Ανεσις. Ενας καθηγητής, μια φοιτήτρια και μια σεξουαλική παρενόχληση. Θελήσατε να κάνετε μια δήλωση μέσα από αυτό;
Για να μην εκφράζουμε υποκειμενικές απόψεις, οι οποίες ελέγχονται ως προς την εγκυρότητα και την επάρκειά τους, προτίμησα να μιλήσει ο Ντέιβιντ Μάμετ για μένα, χωρίς να καταδείξει κάτι, αλλά να θέσει ένα πλαίσιο μιας πολύ σοβαρής κουβέντας, που πρέπει να γίνει για το #MeToo. Συμβολικά εμείς παίρνουμε έναν χώρο που είναι πανεπιστημιακός, ένας καθηγητής και μια φοιτήτρια, αλλά η παρενόχληση και η παραβίαση της προσωπικότητας κυκλοφορεί παντού, όπου υπάρχει προϊστάμενος και υφιστάμενος. Μην κοιτάς που αυτά δεν βγαίνουν στη δημοσιότητα. Προφανώς και στον δημοσιογραφικό χώρο υπάρχει, και στις τράπεζες και στα εργοστάσια και παντού. Είναι ένα θέμα πια, έχει φτάσει ο κόμπος στο χτένι, πρέπει να σταματήσει αυτό το βιολί. Εκκολάπτεται το αβγό του φιδιού με τη διαιώνισή του και γεννάει γυναικοκτονίες, ενδοοικογενειακή βία, έχει πολλές παραφυάδες, που οφείλονται στην αντίληψη του «έλα, μωρέ, δεν έγινε και τίποτα»…
Πιστεύετε πως ανάμεσα στις καταγγελίες που έχουν γίνει υπάρχουν και κάποιες χωρίς αντίκρισμα, δηλαδή με εκδικητικό χαρακτήρα;
Αυτό είναι ένα άλλο πολύ σοβαρό θέμα, το οποίο έχει να κάνει με τα λαϊκά δικαστήρια που στήνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διότι μια καταγγελία μπορεί να μην ελεγχθεί, μπορεί να είναι όντως εκδικητική ή ανυπόστατη. Ομως, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό, διότι ακόμη και μια καταγγελία με υπόσταση μπορεί να εκπέσει κατευθείαν μέσα από μια ολόκληρη νοοτροπία και ένα ολόκληρο σύστημα, το οποίο καταδικάζει το θύμα a priori με συνοπτικές διαδικασίες.
Στο πλευρό σας στο θέατρο έχετε τη Δένια Μιμερίνη. Δίνετε ευκαιρίες σε νέους ηθοποιούς…
Είναι μεγάλη ικανοποίηση για μένα να συστήνω στο κοινό νέους ανθρώπους, όντας και δάσκαλος για 24 χρόνια. Μου αρέσει να βλέπω να νέα παιδιά να «ανθίζουν» και να βγαίνουν μπροστά, όταν έχουν τα εχέγγυα να το κάνουν, τη θέληση και την αφοσίωση που χρειάζεται το θέατρο. Διότι, από την άλλη μεριά, πρέπει να σου πω ότι το θέατρο έχει γεμίσει κι από ανθρώπους που είναι λίγο ερασιτέχνες, δεν είναι ταγμένοι σε αυτό και, παρεμπιπτόντως, κάνουν θέατρο επειδή πλήττουν ή έχουν την άνεση. Ανθρωποι απαίδευτοι, έχουν την εσφαλμένη εντύπωση πως ηθοποιός είναι μόνο αυτός που παίζει στην τηλεόραση. Θέλει καλλιέργεια, παιδεία και ευγένεια για να γίνεις ηθοποιός.
Εχετε κάνει τέσσερις γάμους. Να υποθέσω ότι πιστεύετε πολύ στον θεσμό ή έτυχε;
Πιστεύω στον θεσμό, δεν έτυχε. Πιστεύω στο συναίσθημά μου και σε αυτό που με οδηγεί και κάνω αυτό που νομίζω, που πιστεύω, που θέλω για να στήσω την οικογένεια που δεν είχα. Τώρα η έκβαση -δηλαδή αν στέφθηκαν με επιτυχία ή αποτυχία αυτές οι προσπάθειες- είναι μια άλλη υπόθεση, που δεν μπορούμε να την αναλύσουμε, διότι παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες…
Εχετε τρία παιδιά. Τα δύο πρώτα ανήκουν σε μια γενιά, το τρίτο σε μια άλλη, πιο καινούργια. Τι διαφορές εντοπίζετε ως πατέρας;
Η μικρή μου είναι 11, η μεσαία μου 19 και ο μεγάλος μου 24 χρόνων. Αυτό το φάσμα, λοιπόν, είναι μια εξαιρετική γκάμα μυαλών. Εχουν τις προσωπικότητές τους, που είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, και αυτό που έχω να παρατηρήσω είναι ότι οι επερχόμενες γενιές είναι πιο… προχωρημένα μοντέλα. Από την άλλη μεριά όμως έχουν και έναν κοινό ορίζοντα… μαύρο. Δηλαδή ποιες αρχές μπορείς να εμφυσήσεις σε αυτά τα παιδιά για να πορευτούν στη ζωή τους, όταν οι αρχές η μία μετά την άλλη καταλύονται, όταν ο κομπιναδόρος αναδεικνύεται σε εξέχουσα κοινωνική προσωπικότητα και στέφεται με αναγνώριση από ένα ολόκληρο κοινωνικό σύστημα; Η πλατιά γνώση χάνεται συνεχώς, συρρικνώνεται η γλώσσα μας, χάνονται τα ελληνικά, περιορίζεται το λεξιλόγιο. Και λες πού θα πάει όλο αυτό…
