Γιάννης Μόρτζος: «Συγγνώμη, Γιώργο…»

Ο Γιάννης Μόρτζος θεωρείται ένα από τα τελευταία «παιδιά» του μεγάλου Κάρολου Κουν. Ανθρωπος της τέχνης και των γραμμάτων, ο σπουδαίος ηθοποιός αφοσιώθηκε όλα τα χρόνια της ζωής του στις μεγάλες θεατρικές παραστάσεις, πηγαίνοντας επτά φορές στην Επίδαυρο, ενώ έδωσε πλήθος παραστάσεων στα 21 χρόνια οπότε υπηρέτησε το θέατρο του δασκάλου του, Κουν.

• Από τον Νίκο Νικόλιζα

Ο κινηματογράφος δεν τον γοήτευσε ποτέ, καθώς θεωρεί ακόμα και σήμερα το θεατρικό σανίδι στέγη της ζωής του, ενώ στην τηλεόραση οι προσεγμένες δουλειές του έχουν αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους μέσα στον χρόνο. Οι συνεργασίες του με την Αλίκη Γεωργούλη, τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, τη Σμαρούλα Γιούλη και με πλήθος άλλων μεγάλων πρωταγωνιστών τον καθιστούν ένα από τα μεγάλα θεατρικά ονόματα της Ελλάδας.

Με τον χορογράφο Δημήτρη Ιβάνωφ διδάσκουν στην ίδια δραματική σχολή και θεωρεί το έργο του με το θεατρικό μουσείο Ιβάνωφ μοναδικό για όλη την Ελλάδα. Τις τελευταίες εβδομάδες το όνομά του ακούστηκε εντόνως σε σχέση με εκείνο του Γιώργου Λαμπάτου, ενώ τον κατηγόρησε ακόμα και ως «μέθυσο» όταν προσπάθησε να συνεργαστεί μαζί του.

Σήμερα, ο σπουδαίος ηθοποιός και σκηνοθέτης κάνει τη μεγάλη ανατροπή μέσα από την «Εspresso», δείχνοντας πως το θέατρο ενώνει τις ψυχές και το πνεύμα, και ζητάει δημοσίως συγγνώμη από τον Γιώργο Λαμπάτο για όσα είπε το προηγούμενο διάστημα. Στη δραματική σχολή «Μαίρη Τράγκα», όπου διδάσκει εδώ και 30 χρόνια, ο Γιάννης Μόρτζος θυμάται τις συμαντικότερες στιγμές της 60χρονης πορείας του στην υποκριτική τέχνη.

Συνηθίζεται να μη μιλάμε για τα παιδικά και νεανικά χρόνια των καλλιτεχνών. Ξέρουμε, λοιπόν, λίγα πράγματα για το γενεαλογικό σας δέντρο…

Εγώ είμαι Σαμιώτης. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Σάμο και σπούδασα στο γυμνάσιο της Σάμου. Σε ηλικία 18 ετών ήρθα στην Αθήνα. Οι γονείς μου ήταν δύο περίφημοι άνθρωποι και ευτύχησα να έχω δύο υπέροχους γονείς αγρότες. Εγώ μόλις τελείωσα το γυμνάσιο, είπα στον πατέρα μου και στη μάνα μου «δεν με σηκώνει ο τόπος». Μου έδωσαν την ευχή τους και έφυγα για την Αθήνα. Οταν ήρθα στην Αθήνα, έμεινα στο σπίτι ενός θείου μου, στο Παγκράτι. Για να επιβιώσω, έγινα εργάτης σε ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε ψυγεία. Το κουβάλημα πήγαινε σύννεφο!

Ησασταν καλός μαθητής;

Οχι. Είχα αγριέψει πολύ, γιατί μεγαλώναμε σε ένα μετεμφυλιακό περιβάλλον και είχε ρημάξει το νησί. Τα μίση και τα πάθη ήταν στο αποκορύφωμά τους. Ολα αυτά ήταν και ένας λόγος να φύγω πιο γρήγορα από το νησί.

Πώς αποφασίσατε να γίνετε ηθοποιός;

Στην Αθήνα όταν έφτασα το μόνο που έκανα ήταν να σκέφτομαι τι επάγγελμα θέλω να ακολουθήσω. Μέσα σε αυτές τις σκέψεις είπα «μήπως πρέπει να ακολουθήσω τον δρόμο της τέχνης;» Με είχε σημαδέψει ένα μπουλούκι που είχα δει στο νησί μου, σε ηλικία 16 ετών. Τότε ο γυμνασιάρχης μάς είχε απαγορεύσει να πάμε να το δούμε, γιατί ήταν οπισθοδρομικός. Και η αιτιολογία ήταν ότι είχε «γυμνά». Εγώ πήγα, με γοήτευσε η παράσταση και έφαγα αποβολή. Κάπως έτσι μπήκε το μικρόβιο μέσα μου. Στην Αθήνα άρχισα να βλέπω επιθεωρήσεις με Φωτόπουλο, Ηλιόπουλο, Σταυρίδη και όλα αυτά τα ιερά τέρατα. Τότε, λοιπόν, ένας φίλος, μου ρίχνει την ιδέα να πάω να γραφτώ στο θέατρο τέχνης του Κάρολου Κουν. Οχι μόνο γοητεύτηκα, αλλά μέσα μου έγινε ένας σεισμός. Ετσι, έδωσα εξετάσεις στη δραματική σχολή και ο Κουν όχι μόνο με δέχτηκε, αλλά βγήκα και πρώτος.

Ποιους είχατε συμμαθητές;

Τον Αγγελο Αντωνόπουλο, την Αθηνά Μιχαλακοπούλου και τον Δημήτρη Αστεριάδη. Μόλις μπήκα στη σχολή, άλλαξε όλη μου η ζωή. Καταρχάς άρχισα να διαβάζω με πάθος. Οταν, μάλιστα, γνώρισα τον Κουν, τον Λαζάνη, τον Χατζημάρκο, τον Κατσαδράμη, γοητεύτηκα και έδωσα όλο μου τον εαυτό στην υποκριτική τέχνη.

Ο Κουν ήταν δύσκολος άνθρωπος;

Οχι. Ο Κάρολος Κουν ήταν άνθρωπος απαιτητικός και τελειομανής. Ηθελε να σε βλέπει να προχωράς. Αν έβλεπε ότι ήσουν στάσιμος, σε παράταγε και δεν ασχολούνταν περαιτέρω μαζί σου.

Πότε ανεβήκατε στο θεατρικό σανίδι;

Δευτεροετής έπαιξα μαζί με τον Κουγιουμτζή και τον Μιχαλακόπουλο, και σκίσαμε. Αυτό το όνειρο μέσω του θεάτρου τέχνης κράτησε 21 ολόκληρα χρόνια. Αν σήμερα μπορώ να μιλάω για θέατρο, το οφείλω στον Κουν και στους συνεργάτες του. Η πρώτη μου συνεργασία ήταν με την υπέροχη Αλίκη Γεωργούλη και αμέσως μετά συνεργαστήκαμε για πολλά χρόνια με τη Σμαρούλα Γιούλη και τον Βαγγέλη Λιβαδά, με τους οποίους γίναμε αχώριστοι φίλοι. Ειδικά με τη Σμαρούλα γίναμε αυτοκόλλητοι. Την αγάπησα σαν αδερφή μου για τον χαρακτήρα της.

Εσείς θεωρείστε από τους ποιοτικούς ηθοποιούς…

Δεν επιδίωξα ποτέ το εμπορικό θέατρο. Αλλά εξαρτάται τι παίζεις και πώς το παίζεις το έργο. Γιατί πολλές φορές το ποιοτικό θέατρο είναι και εμπορικό. Εμένα μου άρεσε πάντα να παίζω όλους τους μεγάλους συγγραφείς και τραγικούς.

Γιατί ο Γιάννης Μόρτζος δεν έπαιξε στον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο;

Οσοι ήμασταν στο θέατρο τέχνης δεν είχαμε χρόνο για να κάνουμε κινηματογράφο. Ολη την ημέρα έπρεπε να είμαστε σε πρόβες και παράσταση. Αρα, δεν μας άφηνε καθόλου χρόνο. Κάποια στιγμή τόλμησα να κάνω κινηματογράφο. Μου είχε ζητήσει ένας παραγωγός να πάω στο Μικρό Χόλιγουντ, στην πλατεία Κάνιγγος. Πηγαίνω στο γραφείο του και αρχίζουμε την κουβέντα. Ολη την ώρα που συζητούσαμε εκείνος έβηχε και έφτυνε. Κάποια στιγμή τού λέω «είστε άρρωστος;» και μου απαντάει «όχι, από συνήθεια». Σιχάθηκα και δεν ξαναπάτησα και έτσι έχασα την ευκαιρία να κάνω και κινηματογράφο. Κάποιες άλλες προτάσεις που είχα έπρεπε να αφήσω το θέατρο για να πάω να κάνω γυρίσματα εκτός Αθηνών, κάτι που δεν επέτρεψα στον εαυτό μου.

Τηλεόραση;

Εκανα τηλεόραση στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Εκανα όμως σημαντικές δουλειές που ήθελα να αφήσω το στίγμα μου.

Πώς γίνεται ένας ηθοποιός όπως εσείς να βιοπορίζεστε μόνο από το θέατρο, ενώ οι περισσότεροι έπαιζαν και στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση παράλληλα;

Δεν με ενδιέφερε ποτέ να γίνω πλούσιος. Ηθελα απλά να βιοπορίζομαι αξιοπρεπώς και να νιώθω ήσυχος με τη συνείδησή μου ότι όσα έκανα τα έκανα σωστά στον επαγγελματικό μου τομέα. Γι’ αυτό και όταν έφυγα από το θέατρο τέχνης, ασχολήθηκα εντατικά με την τηλεόραση. Η πρώτη μου τηλεοπτική δουλειά με το έργο «Χατζηεμμανουήλ», νομίζω, έχει αφήσει εποχή. Από εκεί έβγαζα χρήματα και τα διοχέτευα στις θεατρικές μου δουλειές.

Φοβηθήκατε μην καείτε από τη μεγάλη έκθεσή σας;

Πάντα προσπαθούσα να προσέχω και τις συνεργασίες μου και την πορεία μου. Πολλές φορές πρέπει να προσέχεις με ποιους συνεργάζεσαι, γιατί ίσως δεν είναι αντάξιοι της δικής σου ιστορίας, οπότε φθείρεσαι και αυτό δεν έχει γυρισμό. Πάντα έκανα διαλογή με λεπτότητα.

Για ποιες δουλειές θα θέλατε να σας θυμούνται μετά θάνατον;

Οσοι με έχουν δει στην Επίδαυρο με Αριστοφάνη, έχουν γράψει τις καλύτερες κριτικές. Εχω πάει επτά φορές στην Επίδαυρο. Επίσης νομίζω πως οι ρόλοι του Γιαννούλη Χαλεπά και του Ελευθέριου Βενιζέλου θα μείνουν στη μνήμη όσων με έχουν δει. Εχω παίξει συνολικά σε 130 θεατρικά έργα, οπότε αντιλαμβάνεστε πως όλοι οι ρόλοι ήταν για μένα κομμάτι της ψυχής μου. Σήμερα δεν είμαι ευτυχισμένος με την εποχή που ζούμε. Νομίζω πως, όπως πολλοί συμπατριώτες μου, περνάω και εγώ μια κρίση. Για το θέατρο η εποχή είναι πολύ μέτρια και αυτό αρχίζει από τους συγγραφείς.

Ποιος σας λείπει από τους παλιούς συνεργάτες σας και φίλους;

Μου λείπει ο Ηλίας Λογοθέτης, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. Λίγο πριν φύγει από τη ζωή τηλεφωνηθήκαμε και κάναμε όνειρα για να ανεβάσουμε μαζί μια παράσταση. Θέλαμε να κάνουμε μια σύμπραξη όλοι όσοι υπάρχουμε από το Θέατρο Τέχνης και να ανεβάσουμε Αριστοφάνη. Είχε τρελαθεί με την ιδέα και έκανε σαν τρελός πώς και πώς να συναντηθούμε για να αρχίσουμε πρόβες. Ηταν το όνειρό του αυτό. Και ξαφνικά μαθαίνουμε ότι πέθανε.

Πώς το όνομα του Γιάννη Μόρτζου, ενός τόσο ποιοτικού ηθοποιού, εμπλέκεται με τον Γιώργο Λαμπάτο και όσα βγήκαν στη δημοσιότητα; Σας αρέσει αυτό που γίνεται;

Στεναχωρήθηκα πολύ. Οχι, δεν μου αρέσει όλο αυτό που έγινε και δεν το επιδίωξα. Δεν έχω καμιά κακία και καμιά έχθρα με τον Λαμπάτο. Ισα ίσα τον συμπαθώ. Του είχαμε ζητήσει να συνεργαστούμε, αρχίσαμε πρόβες και τα πράγματα δεν πήγαιναν… Μετάνιωσα για όσα είπα δημοσίως. Με παρέσυραν και τα είπα. Δεν θα έπρεπε και δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος να κατηγορώ συναδέλφους μου. Τα ανακαλώ όλα και όταν τον δω, θα του ζητήσω και συγγνώμη. Και μέσα από αυτή τη συνέντευξη του ζητάω συγγνώμη. Δεν θέλω να νιώθει ότι έχω κάτι απέναντί του. Είπε μια φράση που με πίκρανε πολύ και ίσως παρασύρθηκα από τον θυμό μου. Είπε ότι «ο Γιάννης Μόρτζος είναι υποκατάστατο του ΠΑΣΟΚ». Εγώ δεν είμαι υποκατάσταστο, είμαι ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Πολλοί όταν το άκουσαν θεώρησαν ότι εγώ φέρομαι και σύρομαι από ένα κόμμα. Λάθος. Και πάλι, ζητάω δημοσίως συγγνώμη για όσα είπα δημοσίως!

Βγάλατε χρήματα από το θέατρο;

Οχι, έχασα λεφτά. Εβγαζα λεφτά από την τηλεόραση, τα έριχνα στο θέατρο και τα έχανα. Κανείς δεν έχει κερδίσει χρήματα από το θέατρο.

Πρότυπο είχατε;

Τον Βασίλη Διαμαντόπουλο. Για μένα ήταν ο μεγαλύτερος ηθοποιός της προηγούμενης γενιάς. Ομως, σε ψυχή και χαρακτήρα ο καλύτερος ήταν ο Αλέκος Αλεξανδράκης. Δεν υπήρχε πιο καλοσυνάτος άνθρωπος και μεγαλόψυχος με όλους τους νεότερους συναδέλφους του.

Τι θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά της υποκριτικής τέχνης;

Χωρίς σκληρή δουλειά πάνω στο θεατρικό σανίδι δεν θα πετύχουν τίποτα.