Στις 8.20 το βράδυ της 30ης Ιουλίου 1920 για την Ελλάδα, 12ης Αυγούστου για τη Γαλλία και τον υπόλοιπο Δυτικό κόσμο, στον σιδηροδρομικό σταθμό «Λυών» στο Παρίσι άρχιζε ένας κύκλος αίματος που σημάδεψε Ελλάδα. Δύο απότακτοι αξιωματικοί προσπάθησαν να δολοφονήσουν τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος μόλις είχε υπογράψει τη συνθήκη των Σεβρών που προέβλεπε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Ποτέ άλλοτε το ελληνικό κράτος δεν θα ήταν τόσο μεγάλο σε έκταση. Κι όμως για «πατριωτικούς λόγους» άνοιξε ο κόκκινος κύκλος που θα οδηγούσε την επομένη στην εκτέλεση του Ίωνα Δραγούμη!
Έχουν γραφεί πολλά για τα όσα συνέβησαν εκείνο το βράδυ στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού. Εμείς, ανατρέξαμε στα γαλλικά αρχεία και τον Τύπο της εποχής, στα ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκαν και είναι άγνωστα στη συντριπτική τους πλειοψηφία.
Στην εφημερίδα «Le Matin», ο πρεσβευτής της Ελλάδας στο Παρίσι Άθως Ρωμανός περιγράφει τα γεγονότα:
«Μόλις είχαμε περάσει από την αίθουσα αναμονής για να βγούμε στην αποβάθρα. Ο κύριος Βενιζέλος ήταν στα δεξιά μου. Ξαφνικά δίπλα μας πέρασε μια σφαίρα. Είδα τον πρόεδρο να κάνει μια ξαφνική στροφή και να κάνει μερικά βήματα μπροστά μας, κρατώντας τη δεξιά του πλευρά. Ταυτόχρονα είδα μέσα στο πλήθος έναν άνδρα με περίστροφο στο χέρι. Σχεδόν αμέσως ακούστηκαν άλλοι δύο πυροβολισμοί. Όρμισα στον άνδρα με το πιστόλι. Ταυτόχρονα αστυνομικοί τον ακινητοποίησαν».
Ο άνθρωπος που επεχείρησε να σκοτώσει τον Βενιζέλο ήταν ο απότακτος ανθυπολοχαγός Γιώργος Κυριάκης. Είχε φτάσει στην Γαλλία ειδικά για αυτό το σκοπό με τον επίσης απότακτο υποπλοίαρχο Απόστολο Τσερέπη. Και οι δύο ήταν δεινοί σκοπευτές, Όπως αφηγήθηκε χρόνια αργότερα ο Κυριάκης είχαν επιλεγεί μεταξύ 40 αποτάκτων που διαγωνίστηκαν στην Αθήνα. Γιατί αστόχησαν; Πολύ απλά τα περίστροφα τα αγόρασαν στη Γαλλία και δεν τα χρησιμοποίησαν πριν την επίθεση για να μην κινήσουν υποψίες. Στις δύο πρώτες σφαίρες «κλότσησε» το όπλο.
Όσο για τη χρονική στιγμή, όπως είπε, περίμενε να φύγουν οι αστυνομικοί που τον συνόδευαν (34 τον αριθμό) για να δράσει με περισσότερη άνεση, αλλά δεν είχε «καθαρό» οπτικό πεδίο γιατί το υποψήφιο θύμα περιστοιχιζόταν από συνεργάτες, αλλά και κάποιους Έλληνες που βρέθηκαν στην αποβάθρα και ήθελαν να δουν από κοντά το υποψήφιο θύμα…
Η απόπειρα όμως δεν τελείωσε εκεί. Την ίδια ώρα που συνέβαιναν αυτά ο Τσερέπης καταδίωξε τον Βενιζέλο. Θα τον είχε σκοτώσει, εάν ο Κρητικός πολιτικός δεν θυμόταν τις στιγμές που έκανε αντάρτικο στην Κρήτη. Με συνεχή ζικ ζακ κατευθύνθηκε στον χώρο των αποσκευών όπου θα είχε κάλυψη από τα κιβώτια. Η σκηνή θυμίζει τις αντίστοιχες κινηματογραφικές. Κόσμος που περιμένει το τρένο, αχθοφόροι και αστυνομικοί που προσπαθούν να διαπιστώσουν ποιος απ΄ όλους είναι ο δράστης.
Μια άλλη εφημερίδα, η Le Journal δίνει την περιγραφή της σύλληψης του δεύτερου δράστη:
«Δύο επιθεωρητές της αστυνομίας, ένας στρατιώτης, οδηγοί, ταξιδιώτες συνέλαβαν τον δεύτερο δολοφόνο, ο οποίος ήταν επίσης καλοντυμένος. Είχε τοποθετηθεί να πυροβολήσει στο χώρο των αποσκευών. Οι αστυνομικοί με μεγάλη δυσκολία κατάφεραν να τον προστατεύσουν από την οργή του πλήθους».
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι την ώρα της επίθεσης στην αποβάθρα υπήρχαν απλοί αστυνομικοί που εφάρμοζαν μέτρα τάξης, αφού η ειδική ασφάλεια που είχε διατεθεί στον Ελευθέριο Βενιζέλο είχε αποχωρήσει.
Όμως ποιοι ήταν οι δύο δράστες;
Ο Απόστολος Τσερέπης είχε γεννηθεί στις 31 Δεκεμβρίου 1889 στο Αιτωλικό. Ήταν υποπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, είχε συμμετάσχει στην Επανάσταση του 1909 στο Γουδί, ήταν Βενιζελικός, αλλά όταν το 1914 συμμετείχε στην ομάδα που θα έκανε απόβαση στη Βόρεια Ήπειρο για να στηρίξει τους Έλληνες επαναστάτες που δεν ήθελαν να αποτελέσουν μέρος της Αλβανίας. Με εντολή του Βενιζέλου, η επιχείρηση ματαιώθηκε και διατάχτηκαν να επιστρέψουν στη βάση τους. Από τότε έγινε οπαδός του Κωνσταντίνου και το 1917 αρνήθηκε να δώσει όρκο πίστης στο νέο Βασιλιά, τον Αλέξανδρο που διαδέχτηκε τον Κωνσταντίνο με αποτέλεσμα να διωχθεί από το Ναυτικό. Ως πολίτης πια έγινε εκδότης της «Εφημερίδας του Χρηματιστηρίου» και λόγω της θέσης του ταξίδευε συχνά στο εξωτερικό.
Ο Γιώργος Κυριάκης είχε γεννηθεί τον Οκτώβριο του 1897, ήταν ανθυπολοχαγός, αλλά κι αυτός έπεσε θύμα των εκκαθαρίσεων στο στράτευμα. Στη δίκη του, για να στηρίξει το επιχείρημα ότι έδρασε αυτοβούλως υποστήριξε ότι για να ταξιδέψει στη Γαλλία πούλησε ένα οικόπεδο της μητέρας του στην Κόρινθο.
Η δίκη των δύο έγινε στο Παρίσι στις 25 και 26 Φεβρουαρίου 1921. Στο διάστημα που μεσολάβησε πολλά είχαν αλλάξει στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος είχε χάσει τις εκλογές και αναχώρησε στο εξωτερικό.
Εμφανίστηκε στο δικαστήριο όπου οι κατηγορούμενοι υποστήριξαν ότι δεν είχαν συνεργάτες, ο στόχος ήταν να απαλλαγεί η Ελλάδα από τον τύραννο, όπως τον χαρακτήρισαν, αλλά δήλωσαν ότι μετανιώνουν για την πράξη τους. Καταδικάστηκαν σε φυλάκιση πέντε χρόνων.
Το ερώτημα παραμένει: Έδρασαν μόνοι τους ή αποτελούσαν βραχίονα μιας ευρύτερης συνωμοσίας; Εδώ μπορούν να γίνουν μόνο υποθέσεις.
Η αλήθεια είναι ότι δεν… εξαργύρωσαν τη δράση τους. Έμειναν 2,5 χρόνια στη φυλακή, το υπόλοιπο της ποινής χαρίστηκε με σύμφωνη γνώμη του Βενιζέλου, αλλά είχε μεσολαβήσει η Μικρασιατική Καταστροφή και στην Ελλάδα και πάλι οι κυβερνήσεις ήταν αντιβασιλικές.
Υπάρχουν όμως κάποιες λεπτομέρειες. Δικηγόρος του Τσερέπη ήταν ο καλύτερος εκείνη τη στιγμή στη Γαλλία, ο διάσημος Μόρο Τζιαφέρι. Την αμοιβή του σίγουρα δεν μπορούσε να την καλύψει ο πελάτης του. Ο Κυριάκης είχε επίσης καλό – και ακριβό – δικηγόρο, τον Άλφρεντ Ντομινίκ.
Ο Τσερέπης που πέθανε σε ηλικία 92 χρόνων το υπόλοιπο της ζωής του εργάστηκε ως εκπρόσωπος του πρίγκιπα Χριστόφορου, αδελφού του Κωνσταντίνου που είχε παντρευτεί μια πλούσια Αμερικανίδα. Ο Κυριάκης, πάλι, δεν ασχολήθηκε με τα κοινά. Εσφαλμένα πολλοί τον συγχέουν με τον εκφωνητή του ραδιοφωνικού σταθμούς Αθηνών στη διάρκεια της Κατοχής που είχε το ίδιο επώνυμο, αλλά εκείνος λεγόταν Ευάγγελος. Ακολούθησε τους Γερμανούς κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα το 1944 για να σκοτωθεί λίγους μήνες αργότερα στη Γερμανία από βομβαρδισμό των συμμάχων.
Όπως είπαμε και στην αρχή η επίθεση στον Βενιζέλο ήταν η «εισαγωγή» σε μια νέα περίοδο όξυνσης των παθών. Στο επόμενο θα δούμε πως ένας αθώος, ο Ίωνας Δραγούμης, πλήρωσε με τη ζωή του τον τυφλό φανατισμό και τη διάθεση για αντεκδίκηση…
