Η εισβολή στη μαρτυρική Κύπρο μπορεί να έγινε το καλοκαίρι του 1974, αλλά όλα ήταν έτοιμα δέκα χρόνια νωρίτερα. Το σχέδιο της εισβολής είχε εκπονηθεί πολύ πριν. Από το 1964, δοκιμάστηκε μερικώς και μπήκε στο… συρτάρι.
Ήταν Σάββατο 8 Αυγούστου του 1964 όταν ο Κυπριακός ουρανός γέμισε τουρκικά αεροπλάνα που έριχναν βόμβες στην περιοχή της Πάφου. Την επόμενη μέρα κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα Τουρκικά πολεμικά πλοία.
Στη Ελλάδα πρωθυπουργός είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου και στην Κύπρο Πρόεδρος ο Μακάριος. Οι Τούρκοι όπως και το 1974, χρησιμοποιούν όπλα του ΝΑΤΟ και βόμβες ναπάλμ για να σκοτώσουν κυρίως άμαχους. Ο Μακάριος εξοργισμένος στρέφεται στην ΕΣΣΔ. Ο Νικήτα Χρουτσόφ αυθημερόν στέλνει τηλεγράφημα συμπαράστασης στο Κύπριο ηγέτη και αυστηρή προειδοποίηση στον Τούρκο πρόεδρο Ιονού να μην επιχειρήσει εισβολή στο νησί.
Οι Τουρκικοί βομβαρδισμοί φέρνουν αποδιοργάνωση στις Ελληνοκυπριακές θέσεις. Οι στρατευμένοι άλλωστε είχαν εκπαιδευτεί πρόχειρα πριν λίγους μήνες και δεν ήταν έτοιμοι για τέτοιου είδους επιχειρήσεις χωρίς αεροπορική κάλυψη.
Ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδας Πέτρος Γαρουφαλιάς που ένα χρόνο μετά πρωταγωνίστησε στην Αποστασία αρνείται να δώσει εντολή στην ελληνική δύναμη να εμπλακεί στις επιχειρήσεις. Οι νεκροί από τους βομβαρδισμούς φτάνουν τους 53, άμαχοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Άλλοι 125 είναι οι τραυματίες.
Ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου Πολύκαρπος Γιωρκάτζης στέλνει στον ομόλογο του στην Αθήνα τελεσίγραφο: «Εάν συνεχιστούν οι βομβαρδισμοί θα επιτεθούμε στα Τουρκοκυπριακά χωριά». Για την πρόθεση αυτή ενημερώνεται και ο Αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία Τέιλορ Μπέλσερ από τον μετέπειτα πρόεδρο της Κύπρου Τάσσο Παπαδόπουλο που τότε είναι υπουργός Εργασίας.
Ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Γιώργος Καραγιάννης παίρνει τη εντολή να επιλέξει δύο Τουρκοκυπριακά χωριά που θα αφανίσει με το τέλος του τελεσιγράφου (3.30 το απόγευμα). Κινητοποιούνται Αμερικανοί και Βρετανοί. Ο Μακάριος συμφωνεί να παραταθεί η προθεσμία μέχρι τις 7 το βράδυ. Οι Τούρκοι εκτιμούν ότι είναι μια ακόμα μπλόφα του Μακάριου.
Το βράδυ της ίδιας μέρας στα παράλια της Κύπρου γίνεται… συνωστισμός πολεμικών πλοίων. Πλέουν σε αυτά ένα αμερικανικό αεροπλανοφόρο του 6ου Στόλου με πλοία συνοδείας και τέσσερα τουρκικά πλοία που κινούνται προς το παραθαλάσσιο χωριό Κόκκινα. Η Αθήνα στέλνει πέντε αεροπλάνα «Χάρβατ» για την άμυνα του νησιού. Ο Γεωργάτζης ζητά από τον Γαρουφαλιά να χρησιμοποιηθούν τα αεροπλάνα για να βυθιστούν τα τουρκικά πλοία. Ο Γρίβας που έχει αναλάβει και πάλι καθήκοντα περιμένει τα ελληνικά αεροπλάνα για να βυθίσουν τα τουρκικά πλοία. Τα αεροπλάνα φθάνουν στις 11.30 το βράδυ, αλλά φεύγουν και πάλι για την Αθήνα με εντολή Γαρουφαλιά.
Ούτε όμως οι Τούρκοι κλιμακώνουν τη κρίση. Τα πλοία τους αποβιβάζουν 40 άνδρες, παίρνουν τραυματίες αξιωματικούς του τουρκικού στρατού και επιστρέφουν στη βάση τους. Η εκεχειρία επιβάλλεται τελικά, αλλά οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί είναι έξαλλοι με την ελληνική κυβέρνηση που δεν μπόρεσε να ελέγξει τον Μακάριο και τον Γρίβα όπως είχε δεσμευτεί. Κι επιπλέον δυσανασχετούν για την εμπλοκή της Σοβιετικής Ένωσης στην υπόθεση μετά από πρόσκληση φυσικά του Μακάριου.
Η αντίστροφη μέτρηση για τα όσα ακολούθησαν δέκα χρόνια μετά έχει αρχίσει…
Υπάρχουν δεκάδες ιστορίες από εκείνες τις μέρες ηρωισμού και αυταπάρνησης. Κυπριακός Στρατός ουσιαστικά δεν υπήρχε. Οι ελληνοκύπριοι είχαν εκπαιδευτεί λίγες μόνο μέρες και έφεραν βαριά όπλα. Επιπλέον δεν υπήρχαν αντιαεροπορικά για να αναχαιτίσουν τα τουρκικά αεροπλάνα, ενώ ομάδες παρτιζάνων τουρκοκυπρίων τους χτυπούσαν πισώπλατα. Το βάρος έπεσε στους Έλληνες. Ένας από αυτούς ήταν ο Νίκος Παπαγεωργίου, ο πρώτος νεκρός και ήρωας της κατάληψης του υψώματος στο Λωροβούνι
Είχε πάρει άδεια για να πάει στο Αίγιο στον γάμο της αδελφής του, αλλά γύρισε να πολεμήσει. Ήταν επικεφαλής μιας ομάδας Κυπρίων εθνοφρουρών που είχαν εκπαιδευτεί στα γρήγορα. Το ύψωμα ήταν στρατηγικής σημασίας. Δέσποζε στην περιοχή κι είχε απομονώσει από την υπόλοιπη Κύπρο τα ελληνικά χωριά της περιοχής.
«Πως θα το ανεβούμε;» ρώτησε τους άνδρες του
«Με φάλαγγα κατ’ άνδρα», απαντά ένας Κύπριος ντροπαλά
«Με τη ψυχή μας ρε θα το ανέβουμε. Με την ελληνική ψυχή μας», είπε και μπήκε μπροστά με το πιστόλι στο χέρι και γυμνός από τη μέση και πάνω. Το ύψωμα καταλήφθηκε, αλλά ο Παπαγεωργίου και δύο Κύπριοι εθνοφρουροί ο Γιώργος Απλικιώτης και ο Μιχάλης Κουσουλίδης έμειναν εκεί για πάντα. Οι τρεις ξύλινοι σταυροί θυμίζουν τη θυσία τους.
