Ποια είναι άραγε η ιστορία του Γκάι Φωκς η οποία αποτέλεσε έμπνευση για το κόμικ των Άλαν Μούρ και Ντέιβιντ Λόιντ «V for Vendetta», κεντρικός ήρωας της οποίας είναι ο «V», που φοράει μια μάσκα (απεικονίζει το πρόσωπο του Γκάι Φώκς);
Ποιος είναι αυτός ο Γκάι Φωκς; Γιατί εορτάζεται η 5η Νοεμβρίου στη Βρετανία ως η «Νύχτα του Γκάι Φωκς»;
Γράφει ο Τάκης Κάμπρας
Η απάντηση κρύβεται στην ιστορία της απόπειρας δολοφονίας του βασιλιά της Αγγλίας Ιάκωβου Α’ από μία ομάδα φανατικών Καθολικών στις 5 Νοεμβρίου του 1605 στο Λονδίνο.
Σύμφωνα με τα γεγονότα ο Φώκς αποτυγχάνει να ανατινάξει το Βρετανικό Κοινοβούλιο και να οργανώσει τη «Συνωμοσία της Πυρίτιδας» σαν αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α’ και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς.
Όσο για τον ίδιο τον Γκάι Φωκς, ήταν Άγγλος, στρατιώτης ο οποίος συμμετείχε σε μια οργάνωση που είχε σαν στόχο τη δολοφονία του Ιακώβου Α’. Η συνωμοσία ονομάστηκε «Συνωμοσία της πυρίτιδας».
Τα γεγονότα
Η άνοδος στο θρόνο του σκληροπυρηνικού προτεστάντη βασιλιά, Ιάκωβου Α’ το 1603 ανησύχησε τους Καθολικούς της Αγγλίας. Παρότι είχε υποσχεθεί χαλάρωση των αντικαθολικών νόμων, φαινόταν ότι ο νέος βασιλιάς θα αποδεικνυόταν ακόμη περισσότερο αυστηρός στην εκτέλεσή τους από τον προκάτοχό του.
Ο Ρόμπερτ Κέιτσμπι, διαπιστώνοντας ότι οι Καθολικοί κινδυνεύουν να γίνουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας μέσα στην ίδια τους την πατρίδα, άρχισε να επεξεργάζεται ένα σχέδιο για την ανατροπή του βασιλιά.
Σκόπευε την ώρα που ο βασιλιάς θα πήγαινε στο Κοινοβούλιο προκειμένου να απευθύνει χαιρετισμό στη Βουλή των Λόρδων, θα το ανατίναζε και στη συνέχεια θα προκαλούσε λαϊκή εξέγερση. Μάλιστα, είχε βρει και αντικαταστάτη του Ιακώβου της 9χρονη κόρη του η οποία ήταν Καθολική.
Έτσι λοιπόν, ο Ρόμπερτ Κάτεσμπι, ο ξάδερφός του Τόμας Ουίντουρ, και ο φίλος του Ράιγκτ, κατάστρωσαν σχέδιο και στρατολόγησαν τα μέλη για τον σκοπό αυτό, μεταξύ αυτών τον Γκάι Φώκς, (μισθοφόρος, είχε διακριθεί στον Ισπανικό Στρατό) ο οποίος θα αναλάμβανε το επιχειρησιακό σκέλος της συνωμοσίας, ως πρώην στρατιωτικός.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό των συνωμοτών, ο Φωκς θα τοποθετούσε βαρέλια με πυρίτιδα στο υπόγειο του Κοινοβουλίου και θα τα ανατίναζε στις 5 Νοεμβρίου του 1605, την ώρα που ο βασιλιάς θα μιλούσε στους λόρδους.
Η επιχείρηση ανατίναξης
Ο Κάτεσμπι νοίκιασε μάλιστα ένα διαμέρισμα κοντά στο Παλάτι και η ομάδα άρχισε τη διάνοιξη μιας σήραγγας κάτω από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Όπως όμως διαπίστωσαν, ήταν δύσκολο και χρονοβόρο επιχείρημα. Η λύση δόθηκε από τον Τόμας Πέρσι, ο οποίος κατάφερε να εκμεταλλευτεί τις διασυνδέσεις του στην Αυλή για να νοικιάσει ένα κελάρι κάτω από τη Βουλή των Λόρδων.
Αλλάζοντας το σχέδιο της σήραγγας οι συνωμότες, σκέφθηκαν να γεμίσουν την υπόγεια αποθήκη βαρέλια πυρίτιδας. Όλα ήταν έτοιμα για να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο ενώ δέκα ημέρες πριν τη σχεδιαζόμενη επίθεση, ενημέρωσαν τον Λόρδο Μοντίγκλ, (μεταρρυθμιστής Καθολικός) με ένα γράμμα που τον προειδοποιούσε για τη δική του ασφάλεια να βρει μια δικαιολογία ώστε να απουσιάσει από το Κοινοβούλιο την 5η Νοεμβρίου.
Να σημειωθεί ότι ο συγγραφέας της επιστολής ουδέποτε ταυτοποιήθηκε (ειπώθηκε ότι πρόκειται για Καθολικό ιερέα), ωστόσο, ο Λόρδος ήταν γαμπρός του Φράνσις Τρέσμαν, μέλος της ομάδας της «Πυρίτιδας».
Ο Μοντίγκλ έδειξε αμέσως το γράμμα στον υπουργό της κυβέρνησης, Ρόμπερτ Σέσιλ ο οποίος έδωσε εντολή να ερευνηθούν οι στοές κάτω από το Κοινοβούλιο. Μόλις μια ημέρα πριν, στις 4 Νοεμβρίου, ανακάλυψαν τα βαρέλια με την πυρίτιδα.
Οι αρχές άρχισαν αμέσως τις έρευνες και στις 5 Νοεμβρίου το πρωί συνέλαβαν τον Φώκς στο υπόγειο της Βουλής δίπλα στα 36 βαρέλια με πυρίτιδα. Μόλις ενημερώθηκαν ότι τα σχέδιά τους είχαν αποκαλυφθεί, ο Ρόμπερτ Κάτεσμπι και ο Τόμας Ουίντουρ εγκατέλειψαν το Λονδίνο αλλά τρεις ημέρες μετά συνελήφθησαν.
Ο Κάτεσμπι, ο Πέρσι και ο Ράιγκτ σκοτώθηκαν, ενώ ο τραυματισμένος Ουίντουρ μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν λίγες ημέρες αργότερα. Όλοι οι συνωμότες, εκτός από τον Τρέσμαν στις 31 Ιανουαρίου εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.
Η συνωμοσία αυτή ονομάστηκε «Συνωμοσία της Πυρίτιδας» και γιορτάζεται στις 5 Νοεμβρίου σαν Νύχτα του Γκάι Φωκς (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night).
Στην επέτειο της 5ης Νοεμβρίου, το έθιμο απαιτούσε το κάψιμο στην πυρά ενός ομοιώματος του Φωκς, γνωστό ως «guy», με αποτέλεσμα η λέξη να χρησιμοποιείται σαν όρος για «κάποιο πρόσωπο με αλλόκοτη και εκκεντρική εμφάνιση», σύμφωνα με το Oxford English Dictionary.
Με τον καιρό, η λέξη χρησιμοποιόταν για μια γενικότερη αναφορά σε κάποιον άνδρα, ενώ κατά τον 20o αιώνα χρησιμοποιείται στον πληθυντικό για άτομα και των δυο φύλων.
Η απόπειρα του Γκάι Φωκς ενέπνευσε πολλά στιχάκια εκείνης της εποχής, όπως το εξής:
Remember, remember, the fifth of November,
The Gunpowder treason and plot!
I know of no reason, why gunpowder treason,
Should ever be forgot.
Οι συνωμοσίες εναντίον της ζωής του Βασιλιά Ιάκωβου αποτέλεσαν επίσης έμπνευση για το έργο Μάκβεθ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
Η ιστορία του Γκάι Φωκς αποτέλεσε έμπνευση για το κόμικ των Άλαν Μουρ και Ντέιβιντ Λόιντ V for Vendetta, κεντρικός ήρωας της οποίας είναι ο V, που φοράει μια μάσκα του Γκάι Φωκς.
Ο Τζον Λένον στο άλμπουμ του John Lennon/Plastic Ono Band του 1970 χρησιμοποιεί ως τελευταίο στίχο το “Remember, remember, the 5th of November” στο τραγούδι με τίτλο “Remember” και αμέσως μετά τους στίχους αυτούς ακούγεται μια έκρηξη.
