Πώς οι πολυεθνικές καπνού πήραν τον έλεγχο του φαγητού μας και μας έκαναν εθισμένους

Πριν από 40 χρόνια, οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες που είχαν εθίσει εκατομμύρια ανθρώπους στα τσιγάρα, άλλαξαν στόχο,χωρίς ποτέ να αλλάξουν τακτικές.

Αντί να αναλάβουν την ευθύνη για τον ρόλο τους στη δημόσια υγεία, οι πολυεθνικές καπνού στράφηκαν σε έναν νέο, ανεξερεύνητο τομέα: το φαγητό.

Με τον ίδιο ύπουλο τρόπο, επεδίωξαν να δημιουργήσουν εξάρτηση. Και το πέτυχαν. Επαναπροσδιόρισαν τις ανάγκες μας, διαμόρφωσαν τις διατροφικές μας συνήθειες και έστησαν μια πολυεθνική βιομηχανία κέρδους εις βάρος της υγείας μας.

Από τη πώληση καπνού… στα ντουλάπια της κουζίνας

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, η καπνοβιομηχανία στις ΗΠΑ βρισκόταν σε κρίση. Η επιστήμη είχε πλέον καταδείξει ξεκάθαρα: το κάπνισμα σκοτώνει. Αντί να αλλάξουν πορεία, οι κολοσσοί του καπνού απλώς αναζήτησαν νέο μέσο για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους.

Το 1985, η Philip Morris, γνωστή για τις μάρκες τσιγάρων της, προχώρησε σε μια ιστορική εξαγορά: απέκτησε την General Foods (παραγωγό των Kool-Aid, Jell-O, Maxwell House) έναντι 5,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων — τη μεγαλύτερη εξαγορά εκτός πετρελαίου ως τότε.

Τρία χρόνια αργότερα, επανήλθε με ακόμα πιο φιλόδοξη κίνηση: εξαγόρασε την Kraft για 12,9 δισεκατομμύρια. Το σχέδιο ήταν σαφές: πλήρης έλεγχος στο καθημερινό τραπέζι εκατομμυρίων οικογενειών.

Η «μεταμόρφωση» του φαγητού σε εξάρτηση

Η Philip Morris, με την εμπειρία της στη δημιουργία εθιστικών προϊόντων καπνού, άρχισε να εφαρμόζει παρόμοιες τεχνικές και στα τρόφιμα. Με τη βοήθεια επιστημόνων, ανέπτυξε συνταγές με συγκεκριμένες δόσεις ζάχαρης, λίπους και αλατιού για να προκαλούν το λεγόμενο «σημείο ευδαιμονίας» (bliss point), το σημείο στο οποίο ο εγκέφαλος ενεργοποιεί μηχανισμούς ανταμοιβής και ζητά κι άλλο.

Δεν τρως επειδή πεινάς. Τρως επειδή έχεις εθιστεί. Ακριβώς όπως συνέβη με το τσιγάρο.

«Κανείς δεν μπορεί να φάει μόνο ένα…»

Η στόχευση δεν περιορίστηκε στους ενήλικες. Οι εταιρείες τροφίμων —πλέον υπό τον έλεγχο των καπνοβιομηχανιών, επένδυσαν στην παιδική αγορά. Με έντονα χρώματα, cartoon και ελκυστικές συσκευασίες, παρουσίασαν τα ζαχαρούχα δημητριακά ως ιδανικό πρωινό.

Έτσι, εξασφάλισαν ότι ο εθισμός ξεκινά από την παιδική ηλικία, πριν ακόμα τα παιδιά μάθουν τι σημαίνει υγιεινή διατροφή.

Το παραμύθι των «χαμηλών λιπαρών»

Στη δεκαετία του ’90, όταν η κοινή γνώμη άρχισε να στρέφεται κατά των λιπαρών, οι ίδιες εταιρείες λάνσαραν προϊόντα με ένδειξη «χαμηλά λιπαρά». Όμως στη θέση του λίπους έβαλαν… ζάχαρη.

Το αποτέλεσμα; Ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση, αλλά και εκτόξευση των διατροφικών ασθενειών όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης.

Η ίδια συνταγή με νέο περιτύλιγμα

Αυτό που έκαναν με τον καπνό, το έκαναν και με το φαγητό:

• Έλεγχος της παραγωγής
• Χημική «βελτίωση» των προϊόντων
• Εθισμός
• Κέρδος

Και σήμερα, ενώ οι καπνοβιομηχανίες έχουν αποσυρθεί από τον κλάδο των τροφίμων, η κληρονομιά τους ζει σε κάθε ντουλάπι, σε κάθε συσκευασία, σε κάθε διαφημιστική καμπάνια.

10 «εθιστικά» τρόφιμα από καπνοβιομηχανίες

• Oreo – Μπισκότα με γέμιση, γεμάτα ζάχαρη και λίπος
• Chips Ahoy! – Μπισκότα με σοκολάτα, υπερεπεξεργασμένα
• Jell-O – Ζελέ με χρωστικές, ζάχαρη και πρόσθετα
• Lunchables – «Έτοιμα γεύματα» για παιδιά, με νιτρώδη και συντηρητικά
• Kraft Mac & Cheese – Μακαρόνια με τεχνητό τυρί και πρόσθετα
• Velveeta – Επεξεργασμένο «τυρί» με τεχνητές ουσίες
• Cool Whip – Συνθετική σαντιγί με υδρογονωμένα λιπαρά
• Honeycomb – Δημητριακά για παιδιά με ζάχαρη και αρώματα
• Kool-Aid – Ροφήματα σε σκόνη με χρώματα και ζάχαρη
• Ritz Crackers – Μπισκότα με trans λιπαρά και αλάτι

Τι αποκαλύπτουν τα στοιχεία για τις εταιρείες καπνού:

• Η Philip Morris αγόρασε τη General Foods το 1985 και την Kraft το 1988, ιδρύοντας την Kraft General Foods, κυρίαρχη δύναμη στα επεξεργασμένα τρόφιμα.
• Η R.J. Reynolds (επίσης εταιρεία καπνού) απέκτησε τη Nabisco το 1985, επεκτείνοντας τον έλεγχό της στον διατροφικό τομέα.
• Οι εταιρείες καπνού χρησιμοποίησαν την τεχνογνωσία τους στον εθισμό για να δημιουργήσουν τρόφιμα που ενεργοποιούν το «bliss point».
• Η εξάπλωση των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων συνέπεσε χρονικά με την ραγδαία αύξηση των μεταβολικών ασθενειών στις ΗΠΑ.
• Παιδιά στοχοποιήθηκαν ως καταναλωτές από μικρή ηλικία, διαμορφώνοντας ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες εφ’ όρου ζωής.
• Αν και η Philip Morris αποχώρησε από τον τομέα των τροφίμων τη δεκαετία του 2000, η επιρροή της συνεχίζει να καθορίζει τη βιομηχανία.

Δείτε Επίσης:

• Η ΕΕ «κλειδώνει» τα Android κινητά: Καταστροφικό νομοσχέδιο παγιδεύει τους χρήστες