Τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να επισημαίνει ότι ευθύνονται για περίπου το 32% των συνολικών θανάτων κάθε χρόνο.
- Γράφει η Κέλλυ Χολέβα (MSc), Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα αναδεικνύει μια βαθιά και αμφίδρομη σχέση μεταξύ των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του άγχους και της κατάθλιψης, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται συχνά ως ξεχωριστές καταστάσεις. Ο τρόπος που βιώνουμε το άγχος και την κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων, ενώ αντίστροφα, η διάγνωση ενός καρδιαγγειακού νοσήματος συχνά συνοδεύεται από έντονη ψυχολογική επιβάρυνση.
Ενώ η προσοχή μας συχνά εστιάζει σε παράγοντες, όπως η διατροφή, η άσκηση και το κάπνισμα, οι επιστημονικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών αναδεικνύουν με αυξανόμενη σαφήνεια τον καθοριστικό και συχνά παραμελημένο παράγοντα κινδύνου της ψυχικής υγείας.
Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική κοινότητα έχει δώσει αυξανόμενη έμφαση στη στενή σχέση μεταξύ της ψυχικής υγείας και των καρδιαγγειακών νοσημάτων (ΚΑΝ). Άγχος και κατάθλιψη, δύο από τις πιο κοινές ψυχικές διαταραχές, έχουν πλέον αναγνωριστεί ως ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για την καρδιολογική υγεία.
Πάμε να δούμε τα στατιστικά δεδομένα
• Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2023), τα καρδιαγγειακά νοσήματα προκαλούν 17,9 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.
• Στην Ελλάδα, με βάση τα τελευταία στοιχεία του ΕΟΔΥ (2024), πάνω από το 30% των θανάτων αποδίδεται σε ΚΑΝ.
• Παράλληλα, το άγχος και η κατάθλιψη επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους. Εκτιμάται ότι 1 στους 4 Έλληνες θα εμφανίσει κάποιο ψυχικό νόσημα κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Το άγχος ως Καρδιολογικός Παράγοντας Κινδύνου
Το χρόνιο άγχος ενεργοποιεί συνεχώς τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, προκαλώντας αυξημένη έκκριση κορτιζόλης και αδρεναλίνης. Οι ορμόνες αυτές, σε φυσιολογικά επίπεδα, μας βοηθούν να ανταποκριθούμε σε απειλές. Ωστόσο, η χρόνια τους παρουσία στο σώμα οδηγεί σε αυξημένη αρτηριακή πίεση, επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού και φλεγμονώδεις αντιδράσεις —παράγοντες που συνδέονται άμεσα με την αθηροσκλήρωση και τη στεφανιαία νόσο. Επιπλέον, σχετίζεται με ανθυγιεινές συμπεριφορές, όπως κάπνισμα, υπερφαγία και έλλειψη ύπνου – παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of the American College of Cardiology έδειξε ότι άτομα με υψηλά επίπεδα άγχους είχαν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας σε σύγκριση με εκείνους που διαχειρίζονταν αποτελεσματικά το άγχος τους.
Κατάθλιψη και Καρδιά: Μια Επικίνδυνη Αλληλεπίδραση
Η κατάθλιψη δεν αποτελεί μόνο συνέπεια μιας καρδιοπάθειας, αλλά και αιτία. Σύμφωνα με μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο JAMA, τα άτομα με συμπτώματα κατάθλιψης έχουν 64% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα, ακόμη και όταν ελεγχθούν άλλοι κλασικοί παράγοντες κινδύνου.
Η καταθλιπτική διάθεση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της φυσικής δραστηριότητας, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, αυξημένο κάπνισμα και κακή προσκόλληση στη φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, σχετίζεται με δυσλειτουργίες στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και αύξηση των φλεγμονωδών δεικτών, που συνδέονται άμεσα με την καρδιαγγειακή δυσλειτουργία.
Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας ως μέρος της καρδιολογικής πρόληψης
Η υγεία μας δεν είναι απλώς το άθροισμα βιολογικών λειτουργιών. Είναι το αποτέλεσμα της ισορροπίας μεταξύ σώματος, νου και περιβάλλοντος. Η ψυχική ευεξία δεν είναι πολυτέλεια, είναι προϋπόθεση ζωής.
Η σύνδεση «καρδιάς και ψυχής», σε συνδυασμό με τη σύγχρονη επιστημονική προσέγγιση επιβάλλουν πλέον μια ολιστική θεώρηση με τη συνεργασία των καρδιολόγων και των ψυχολόγων να καθίσταται αναγκαία για μια αποτελεσματική και βιώσιμη προσέγγιση της υγείας του ατόμου.
Οι ψυχολογικές παρεμβάσεις, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, η ψυχοεκπαίδευση, αλλά και οι τεχνικές χαλάρωσης και ενσυνειδητότητας (mindfulness), έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν το άγχος, βελτιώνουν τη διάθεση και συμβάλλουν στην πρόληψη καρδιακών επεισοδίων.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η υγεία της καρδιάς δεν εξαρτάται μόνο από το τι τρώμε ή αν αθλούμαστε. Ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας, οι σχέσεις μας, η ύπαρξη νοήματος και υποστήριξης στη ζωή μας, παίζουν εξίσου καθοριστικό ρόλο.
Δείτε επίσης:
τα μπόλια δεν έχουν καμία σχέση το ξέρουμε, μην τα αναφέρεις καθόλου