Οι έξυπνοι μετρητές ρεύματος (smart meters) παρουσιάστηκαν ως ένα από τα βασικά εργαλεία του ενεργειακού εκσυγχρονισμού της χώρας. Η δυνατότητα καταγραφής της κατανάλωσης σε πραγματικό χρόνο (real time) και η υποστήριξη της δυναμικής τιμολόγησης, αποτελούσαν κεντρικούς στόχους της εγκατάστασής τους.
Ωστόσο, πρόσφατες αποκαλύψεις κάνουν λόγο για ένα σοβαρό τεχνικό κενό: πολλές παρτίδες «έξυπνων» μετρητών δεν διαθέτουν την κατάλληλη παλμική θύρα (Η1), η οποία είναι απαραίτητη για την άμεση και ακριβή καταγραφή της ωριαίας κατανάλωσης. Το αποτέλεσμα; Η βασική λειτουργία για την οποία εγκαταστάθηκαν καθίσταται πρακτικά ανενεργή.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
Η απουσία της θύρας H1:
- Εμποδίζει τη μετάδοση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Αχρηστεύει τη δυναμική τιμολόγηση, δηλαδή τη χρέωση του καταναλωτή βάσει της ώρας και της τιμής της ενέργειας. Αφαιρεί από τον καταναλωτή τη δυνατότητα ελέγχου και βελτιστοποίησης της κατανάλωσής του.
- Δημιουργεί στρέβλωση στην αγορά ενέργειας, καθώς η λειτουργία πολλών νέων τιμολογίων βασίζεται στα real time δεδομένα.
Με λίγα λόγια, ένα εργαλείο καινοτομίας καταλήγει να λειτουργεί όπως ένας απλός, συμβατικός μετρητής – μόνο που έχει κοστίσει πολλαπλάσια.
Πού εντοπίζονται οι ευθύνες;
Το βασικό ερώτημα που γεννάται είναι:
Πώς εγκρίθηκαν και παραλήφθηκαν μετρητές, χωρίς ένα τόσο κρίσιμο τεχνικό χαρακτηριστικό; Η ευθύνη δεν μπορεί να βαραίνει μόνο τους κατασκευαστές. Ο ΔΕΔΔΗΕ και οι επιτροπές παραλαβής όφειλαν να:
- Ελέγξουν τις τεχνικές προδιαγραφές των συσκευών.
- Επιβεβαιώσουν τη συμβατότητα με το ελληνικό δίκτυο και τις ανάγκες της αγοράς.
- Διασφαλίσουν ότι πληρούνται οι όροι του διαγωνισμού.
- Ελέγξουν δειγματοληπτικά τη λειτουργικότητα των μετρητών πριν από τη γενικευμένη εγκατάσταση.
Η μη ανίχνευση της έλλειψης της θύρας Η1 δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα τόσο για την επάρκεια των ελέγχων, όσο και για τη διαφάνεια της διαδικασίας.
Επιβάλλεται γενικός έλεγχος από τον ΔΕΔΔΗΕ
Ο ΔΕΔΔΗΕ οφείλει να προχωρήσει σε γενικό έλεγχο όλων των εγκατεστημένων μετρητών. Να κάνει καταγραφή των παρτίδων που δεν διαθέτουν τη θύρα Η1. Επίσης όπου εντοπιστούν ελλείψεις σε παλμικές θύρες να προστεθεί εξωτερική μονάδα καταγραφής. Διαφορετικά, οι προβληματικοί μετρητές να αντικατασταθούν χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών.
Το περιστατικό αποτελεί ένδειξη βαθύτερου προβλήματος στον τρόπο εφαρμογής της ψηφιακής μετάβασης. Επίσης δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που διαπιστώθηκαν εσφαλμένες μετρήσεις και διπλοεγραφές και άλλες περιπτώσεις που εντοπίστηκαν αλλοιώσεις στα τηλεμετρούμενα δεδομένα που οι ειδικοί μιλούν για παραβίαση των πρωτοκόλλων ασφαλείας και σε αδύναμα συστήματα κρυπτογράφισης.
Σίγουρα ακόμα κι ένας έξυπνος μετρητής μπορεί να τρωθεί από κακόβουλη ενέργεια, εάν τα συστήματα προστασίας του λογισμικού επεξεργασίας και αποστολής των μετρητικών δεδομένων καθώς και τα πρωτόκολλα ασφαλείας δεν είναι τόσο ισχυρά.
Επίσης η αξιοπιστία των μετρητών έχει να κάνει και με το επίπεδο εκσυγχρονισμού των δικτύων, όπου κι αυτό επηρεάζει και την ασφάλεια αποστολής των τηλεμετρούμενων δεδομένων, καθώς και η ενσωμάτωση εξελιγμένων συστημάτων κρυπτογραφισης αποτελεί βασική προϋπόθεση. Μάλλον έχουμε δρόμο ακόμα, ώστε να ασφαλίσουμε μια έξυπνη διαχείριση της καταγραφής της δυναμικής τιμολόγησης.
Πυλώνας της ενεργειακής δικαιοσύνης
Οι έξυπνοι μετρητές δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό εργαλείο. Είναι ο πυλώνας της ενεργειακής δικαιοσύνης, της εξοικονόμησης και της βιώσιμης ανάπτυξης. Όταν, όμως, εγκαθίστανται ελλιπείς, μετατρέπονται από λύση σε πρόβλημα.
Η πολιτεία και ο ΔΕΔΔΗΕ έχουν την υποχρέωση να δώσουν άμεσες και ξεκάθαρες απαντήσεις. Γιατί η «έξυπνη» ενέργεια δεν μπορεί να στηρίζεται σε… τυφλή αποδοχή.
