Η ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στα χαρτιά στηρίζεται στην αρχή της ενιαίας αγοράς και της δίκαιης μετάβασης, στην πράξη φαίνεται να δημιουργεί σοβαρές ανισορροπίες μεταξύ των κρατών-μελών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Ελλάδας, η οποία, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει καταγράψει στον τομέα της «πράσινης» ενέργειας, καταλήγει να τιμωρείται οικονομικά, αντί να επιβραβεύεται.
Σύμφωνα με τον ισχύοντα ευρωπαϊκό μηχανισμό ενισχύσεων, όσο πιο ρυπογόνο είναι το ενεργειακό μείγμα μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερη οικονομική στήριξη λαμβάνει, προκειμένου να αντέξει το κόστος της μετάβασης. Αντίθετα, οι χώρες που έχουν μειώσει τις εκπομπές τους και έχουν επενδύσει σε καθαρότερες μορφές ενέργειας βλέπουν τις ενισχύσεις τους να περιορίζονται. Με άλλα λόγια, η περιβαλλοντική πρόοδος μετατρέπεται σε οικονομικό μειονέκτημα.
Η θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς σε αυτή τη θέση. Επειδή προχώρησε σε απολιγνιτοποίηση και μείωσε το ανθρακικό της αποτύπωμα, επιβαρύνεται για το 2026 με μείωση ενισχύσεων κατά 25%. Οι ελληνικές βιομηχανίες θα λάβουν σαφώς λιγότερα χρήματα, όχι επειδή μειώθηκε το ενεργειακό ή λειτουργικό τους κόστος, αλλά επειδή άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο αυτό μετριέται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ειδικότερα, για το 2026 και τα επόμενα πέντε χρόνια, ο συντελεστής εκπομπών για την Ελλάδα μειώνεται στους 0,58 τόνους CO₂ ανά MWh, από 0,73 που ίσχυε μέχρι σήμερα. Την ίδια στιγμή, χώρες που είναι διασυνδεδεμένες με την ελληνική αγορά ηλεκτρισμού, όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, διατηρούν πολύ υψηλότερους συντελεστές, στο 0,91 και 0,96 αντίστοιχα. Έτσι, μέσα στην ίδια «ενιαία» αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, διαμορφώνονται διαφορετικές ταχύτητες και άνισοι όροι ανταγωνισμού.
Οι ανισότητες αυτές δεν προκύπτουν από τη λειτουργία της αγοράς, αλλά από τους ίδιους τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Οι ελληνικές ενεργοβόρες βιομηχανίες καλούνται να λειτουργήσουν με μειωμένες ενισχύσεις, ενώ είναι ήδη γνωστό ότι πληρώνουν από τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη.
Παράλληλα, οι κυβερνητικές δεσμεύσεις για ουσιαστική στήριξη της βιομηχανίας φαίνεται να έχουν παραμεριστεί, χαμένες μέσα στην επικαιρότητα και στα κοινωνικά μέτωπα, όπως οι κινητοποιήσεις των αγροτών.
Επιζήμιο αποτέλεσμα
Το αποτέλεσμα είναι διπλά επιζήμιο: από τη μία πλευρά πλήττεται η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και από την άλλη δημιουργείται ο κίνδυνος νέων επιβαρύνσεων για τους Έλληνες καταναλωτές. Η Ελλάδα έκανε βήματα μπροστά στο περιβάλλον, όμως στο σημερινό ευρωπαϊκό πλαίσιο αυτό μοιάζει να έχει κόστος.
Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν η πράσινη μετάβαση μπορεί να θεωρηθεί πραγματικά δίκαιη, όταν τελικά τιμωρεί εκείνους που την υλοποιούν.
Δείτε επίσης:
Όταν η πράσινη ενέργεια πετιέται στα σκουπίδια και ο λογαριασμός πάει στον καταναλωτή
Άδικη καταγγελία για ρευματοκλοπή: Πώς μπορεί να αμυνθεί ο πολίτης
