Ο Νεοοθωμανός διώκτης της ελεύθερης έκφρασης στην Τουρκία αλλά και οι «βεζίρηδές» του πυροδοτούν το θρησκευτικό μίσος
- Του Μιχάλη Ψύλου
Εμπορεύεται τη θρησκεία για να κρύψει τις εσωτερικές του δυσκολίες». Με 10 λέξεις το γαλλικό περιοδικό «Le Point» αποκαθηλώνει τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που νομίζει ότι ανακάλυψε τον τρόπο να στρέψει αλλού την προσοχή της τουρκικής κοινής γνώμης από τα τεράστια εσωτερικά προβλήματα: την τεράστια ανεργία -ο ένας στους τέσσερις Τούρκους είναι άνεργος- και τη διόγκωση της φτώχειας που πυροδοτεί η συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας.
«Η κατάρρευση της λίρας καταστρέφει την κοινωνία» προειδοποιεί ο δρ Γιαλτσίν Καράτεπε, καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του πανεπιστημίου της Αγκυρας, και προσθέτει: «Εάν συνεχιστούν αυτές οι πολιτικές, η οικονομία είναι απίθανο να ανακάμψει. Καθώς η συναλλαγματική ισοτιμία αυξάνεται, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας γίνεται φτωχότερη».
«Στην επίθεσή του εναντίον του Μακρόν ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει τουλάχιστον τρεις στόχους» γράφει η γαλλική «Le Figaro». «Καταφεύγει σε μια εκτροπή για να κρύψει, πρώτον, τις κακές οικονομικές ειδήσεις και τη μείωση της δημοτικότητας του κόμματός του ΑΚΡ, κολακεύοντας τα εθνικιστικά και θρησκευτικά ένστικτα των υποστηρικτών του. Δεύτερον, να παρουσιαστεί ως υπερασπιστής των καταπιεσμένων μουσουλμάνων στην Ευρώπη, για να αποκαταστήσει την Τουρκία ως ηγέτη του σουνιτικού κόσμου. Τρίτον, να διασπάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και να απομονώσει τον Γάλλο πρόεδρο στη διπλωματική σκηνή. Εκμεταλλευόμενος την αμερικανική απουσία από τα γεωπολιτικά δρώμενα στην ανατολική Μεσόγειο, ο Ερντογάν αξιοποιεί τις ευρωπαϊκές αδυναμίες ως παλιός γνώστης άλλωστε της τέχνης του παζαριού, όπως κάνει από το 2015 με το ζήτημα της μετανάστευσης» γράφει η γαλλική εφημερίδα.
Ο Τούρκος πρόεδρος, αφού στόλισε τον Μακρόν ως «ψυχασθενή», διαμαρτύρεται τώρα για το σκίτσο του «Charlie Hebdo», το οποίο ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης χαρακτήρισε «φασιστικό».
Ο διευθυντής Επικοινωνίας του Ερντογάν, Φαχρετίν Αλτούν, έγραψε στο twitter: «Η φασιστική πτέρυγα της Δύσης και οι εκπρόσωποί της επιτίθενται στον πρόεδρό μας». Και προσθέτει ο Αλτούν: «Νομίζετε ότι μπορείτε να αποτρέψετε τον πρόεδρό μας από την πορεία του με αυτόν τον τρόπο. Αλλά ο πρόεδρός μας θα συνεχίσει να είναι η φωνή της παγκόσμιας συνείδησης. Η Τουρκία θα κερδίσει δύναμη, ο φασισμός και οι φασίστες θα ηττηθούν». Ο Τούρκος υφυπουργός Πολιτισμού Σερντάτ Τσαμ το έθεσε πιο χυδαία. «Είναι μπάσταρδοι», έγραψε, επίσης στο twitter, στα γαλλικά για το «Charlie Hebdo», και «είναι σκύλας γιοι».
Για μια «αηδιαστική επίθεση» στον πρόεδρο Ερντογάν, με ένα «κακό» και «σκανδαλώδες» σκίτσο, έκανε λόγο η εφημερίδα «Sabah», η ναυαρχίδα του κυβερνητικού Τύπου, υποστηρίζοντας, μάλιστα, ότι ο ίδιος ο Μακρόν ενθάρρυνε το περιοδικό να το κάνει με τις «επιθέσεις του στο Ισλάμ».
Πολλοί θα διαφωνήσουν φυσικά με το σκίτσο του γαλλικού περιοδικού, που σατιρίζει τον Ερντογάν, ίσως και χυδαία. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος και οι συνεργάτες του δεν είναι άμοιροι ευθυνών, αφού δεν είχαν την ίδια ευαισθησία, καθώς «από την άλλη πλευρά, μόνο όσοι υποστηρίζουν την τουρκική κυβέρνηση απολαμβάνουν απεριόριστη ελευθερία», όπως γράφει η γερμανική «Die Welt». Για παράδειγμα, το σατιρικό περιοδικό «Misvak», που υποστηρίζει το κόμμα του Ερντογάν, την Τρίτη το απόγευμα, λίγες ώρες πριν από την ανάρτηση του σκίτσου του «Charlie Hebdo», δημοσίευσε μια γελοιογραφία που έδειχνε τον Μακρόν με βρεφικές πάνες στην αγκαλιά μιας σκελετωμένης γυναίκας – φωτογραφίζοντας τη σύζυγό του Μπριζίτ, η οποία είναι 25 χρόνια μεγαλύτερη από τον Γάλλο πρόεδρο. Στο σκίτσο της «Misvak» η Μπριζίτ δίνει γάλα στον Μακρόν με ένα μπιμπερό με την επιγραφή «Μίσος», ενώ υπάρχει και η λεζάντα «Ελευθερία της γνώμης».
Η γερμανική «Die Welt» εκτιμά ότι «ο Ερντογάν δεν θα χάσει την ευκαιρία και θα κλιμακώσει το πολεμικό κλίμα κατά της Δύσης, με το επιχείρημα του σεβασμού της θρησκείας». Αν δεν υπήρχε η διαμάχη με τον Μακρόν θα την… ανακάλυπτε «για να αποσπάσει την προσοχή από την καταστροφική οικονομική κρίση που επιδεινώθηκε με την πανδημία».
Ο τελευταίος που έχει το δικαίωμα να μιλά για καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης είναι φυσικά ο Ερντογάν. Από την ανάρρησή του στην προεδρία τον Αύγουστο του 2014, έως τον περασμένο Μάρτιο η τουρκική κυβέρνηση έχει διατάξει πάνω από 100.000 προκαταρκτικές έρευνες για «προσβολή του προέδρου»… Περισσότερες από 30.000 υποθέσεις κατέληξαν, μάλιστα, σε δικαστικές διαδικασίες που έληξαν επανειλημμένα με την επιβολή διάφορων ποινών φυλάκισης. Η Τουρκία είναι, άλλωστε, ανάμεσα στις χώρες που έχουν φυλακίσει τους περισσότερους δημοσιογράφους στον κόσμο.
Παράδειγμα; Η αντιμετώπιση από το καθεστώς Ερντογάν του τουρκικού σατιρικού περιοδικού «Penguen», το οποίο μετά την τρομοκρατική επίθεση στο «Charile Hebdo», τον Ιανουάριο του 2015, είχε αναδημοσιεύσει κάποια επίμαχα σκίτσα για τον Μωάμεθ ως ένδειξη συμπαράστασης. Οι δημοσιογράφοι Χικμέτ Τσετίνκαγια και Σεϊντά Καράν αναδημοσίευσαν στις στήλες τους στην εφημερίδα «Cumhuriyet» τα σκίτσα σε ένδειξη συμπαράστασης και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση δύο ετών.
Η διαφορά του κλίματος που έχει επιβάλει το ισλαμο-συντηρητικο-εθνικιστικό καθεστώς Ερντογάν απέναντι και στη σάτιρα φαίνεται αν ρίξουμε μια ματιά στο επίσης τουρκικό σατιρικό περιοδικό «Girgir», το οποίο, όταν έκλεισε, έδωσε τη θέση του στο «Penguen». Το«Girgir», που θύμιζε κάπως το γαλλικό «Charlie Hebdo» σε μορφή και περιεχόμενο, ιδρύθηκε το 1972 και σταμάτησε το 1993. Στη δεκαετία του ’80 το «Girgir» έφτασε να κυκλοφορεί σε 500.000 αντίτυπα την εβδομάδα, όταν μάλιστα οι συνέπειες του στρατιωτικού πραξικοπήματος του στρατηγού Κενάν Εβρέν το 1980 ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Ενα από τα αγαπημένα θέματα του «Girgir» ήταν ο Τουργκούτ Οζάλ, ο τότε συντηρητικός-φιλελεύθερος πρωθυπουργός και μετέπειτα πρόεδρος της Τουρκίας. Ο Οζάλ, παρά τα εναντίον του προκλητικά σκίτσα του «Girgir», ουδέποτε ζήτησε να ασκηθεί δίωξη στο σατιρικό περιοδικό.
