Αναμφισβήτητα, τα τελευταία 20 χρόνια ο Ερντογάν άλλαξε την Τουρκία.
Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφάλα*
Το κατά κεφαλήν εισόδημα των Τούρκων σήμερα είναι 7.500 δολάρια, συγκρινόμενο με αυτό των 11.796 και των 3.688 δολαρίων του έτους 2012 και του 2002, χρονιάς που ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός. Η αρνητική διαφορά μεταξύ των ετών 2012 και 2021 οφείλεται αφενός στην πολιτική φθορά, επειδή η πολύχρονη εξουσία συνεπάγεται διαφθορά, νεποτισμό, υπεροψία και σήψη της κρατικής γραφειοκρατίας, αφετέρου στις γεωπολιτικές ισορροπίες που διαταράσσει η πολιτική του Ερντογάν.
Με αφορμή την προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία, η αξία της τουρκικής λίρας την τελευταία τριετία συνεχώς απαξιώνεται σε σχέση με τα ισχυρά νομίσματα. Ο πληθωρισμός, τα μειωμένα συναλλαγματικά αποθέματα, η ανεργία, το αυξανόμενο εξωτερικό χρέος και η τετραπλάσια κατάρρευση της αξίας της τουρκικής λίρας τα τελευταία 3,5 χρόνια είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης του Ερντογάν με τις ΗΠΑ λόγω Ρωσίας. Είναι λοιπόν προφανές ότι οι ΗΠΑ, με όπλο την οικονομική δυσπραγία, στοχεύουν να απομακρύνουν τον Ερντογάν από την προεδρία της Τουρκίας στις εθνικές εκλογές του 2023, επειδή θεωρούν ότι οι σχέσεις της χώρας τους με την Τουρκία θα επανέλθουν στην κανονικότητα της προ Ερντογάν εποχής.
Δοθείσης της διαρκούς αυξανόμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας στην Τουρκία λόγω της οικονομικής επιδείνωσης ο Ερντογάν, εάν θέλει να κερδίσει τις εκλογές, εντός του προσεχούς έτους θα προσπαθήσει να πείσει τη Δύση ότι θα διακόψει το πολιτικό φλερτ με τη Ρωσία. Όμως, παρά τις δυσκολίες, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα υποκύψει στους οικονομικούς εκβιασμούς της Δύσης. Καταρχάς, οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι το μέσο μηνιαίο εισόδημα των 625 δολαρίων στην Τουρκία δεν απέχει πολύ από τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ στην Ελλάδα. Εάν επίσης προβάλλουμε την πολιτική συμπεριφορά του ελληνικού εκλογικού σώματος στην Τουρκία, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι Τούρκοι δεν θα επανεκλέξουν τον Ερντογάν.
Για πάνω από μία δεκαετία, οι Ελληνες διατηρούν στην εξουσία τους ίδιους πολιτικούς που τους επέβαλαν τα Μνημόνια, τους μετέτρεψαν σε ενοικιαστές στα σπίτια τους, τους οδήγησαν στην ανεργία, έδιωξαν τα παιδιά τους μετανάστες στο εξωτερικό, τους μείωσαν το εισόδημα πάνω από 40% και, το κυριότερο, τους αφαίρεσαν την αξιοπρέπεια, μετατρέποντας τη χώρα τους σε διεθνή ζήτουλα και παρία.
Αντιθέτως, ο Ερντογάν από τότε που ανέλαβε την εξουσία αύξησε τα οικονομικά μεγέθη της χώρας του κατά 204%, εφήρμοσε κοινωνική πολιτική, επαναπάτρισε χιλιάδες Τούρκους επιστήμονες από το εξωτερικό, μετέτρεψε την Τουρκία από αγροτική σε βιομηχανική και παραγωγική χώρα, και επιπλέον με τις κινήσεις του αύξησε τη γεωπολιτική και την αμυντική ισχύ της, ενώ το σπουδαιότερο είναι ότι ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση των Τούρκων πολιτών. Συνεπώς, όποια και αν είναι η επιδείνωση των οικονομικών δεικτών της Τουρκίας, είναι απίθανο ο Ερντογάν να χάσει τις εκλογές του 2023. Επιπροσθέτως, εκτός της κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος, ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι εύκολος αντίπαλος για κανέναν.
Πράγματι, παρά το γεγονός ότι οι Ελληνες πολιτικοί αρέσκονται να επαίρονται για τις «ισχυρές» συμμαχίες της χώρας και την «κατάρρευση» της τουρκικής οικονομίας, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Εξαιτίας της ισχυρής παραγωγικής βάσης της χώρας, η τουρκική διπλωματία κατόρθωσε η Τουρκία να ενισχύεται οικονομικά και πολιτικά από φίλους και εχθρούς. Πράγματι, η Τουρκία, εκτός των άλλων, επιχειρεί ισχυρά, συνεχή και επίμονα οικονομικά ανοίγματα στην Ασία, στην Αμερική και στην Αφρική. Πρόσφατα, ο Ερντογάν κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη τους ηγέτες 13 αφρικανικών χωρών, κερδίζοντας έτσι μεγάλα οικονομικά και αμυντικά συμβόλαια για τις τουρκικές βιομηχανίες και εταιρίες.
Την ίδια περίοδο, η Τουρκία έθεσε σε τροχιά έναν ακόμα τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο, με σημαντική ίδια τεχνολογική συμμετοχή. Επίσης, σε αντίθεση με την Ελλάδα, που το πολιτικό της σύστημα διέλυσε τον παραγωγικό της ιστό, καμιά παραγωγική και βιομηχανική χώρα, παρά όποιες πρόσκαιρες δυσκολίες της, δεν απειλείται με κατάρρευση. Παράδειγμα αποτελεί η Ρωσία, που ενίσχυσε την εθνική της παραγωγή μετά το δυτικό οικονομικό εμπάργκο, επειδή αναγκάστηκε να παράξει η ίδια τα προϊόντα που της στερούσε -και ακόμα της στερεί- ο οικονομικός αποκλεισμός της Δύσης. Συμπερασματικά, μπορεί στην Τουρκία ο πληθωρισμός, η νομισματική και οικονομική κρίση να προκαλούν τριγμούς στον θρόνο του Ερντογάν, η διευρυμένη όμως παραγωγική βάση της χώρας θα προστατεύσει τον Τούρκο πρόεδρο.
Ωστόσο, εάν ο Ερντογάν θεωρήσει ότι απειλείται εκλογικά, ο κίνδυνος για τη χώρα μας συνίσταται στην εσωτερική εκτόνωση της τουρκικής οικονομικής κρίσης μέσω στρατιωτικών επεμβάσεων στο Αιγαίο και στον Εβρο.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
