Με το που συμπληρώθηκε ένας μήνας από την έναρξη του πολέμου άρχισαν σιγά σιγά να διαλύονται δυο μύθοι που οικοδομήθηκαν με μαεστρία και συστηματικότητα κατά τη διάρκεια αυτού:
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Πρώτον, ότι ο Πούτιν κατάφερε με την εισβολή να συσπειρώσει την Ευρώπη, να την ενώσει και να την κάνει μια γροθιά. Δεύτερον, ότι η έκρηξη των τιμών της ενέργειας και η συνακόλουθη εκτίναξη των τιμών των καταναλωτικών αγαθών είναι εισαγόμενες στην πατρίδα μας λόγω της διεθνούς κρίσης. Μετά την επίσκεψη του προέδρου Μπάιντεν στην Ευρώπη, τη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα βέτο που ασκήθηκαν από Ισπανούς και Πορτογάλους και την ανάγνωση του τελικού ανακοινωθέντος, αποδείχτηκε τελικά ότι οι ισχυρισμοί αυτοί εφεξής είναι τουλάχιστον μαχητοί.
Ας μη σπεύσουμε να υποστηρίξουμε ότι οι μύθοι αυτοί διαλύονται ήδη εις τα εξ ων συνετέθησαν και ότι τελικά αποκαλύπτεται η στρατηγική απόκλιση των συμφερόντων της Ευρώπης σε σύγκριση με τα συμφέροντα της Αμερικής. Ας γίνουμε λίγο αναλυτικότεροι: Η σύνοδος κορυφής αποφάσισε ότι δεν συντρέχει λόγος επιβολής νέου πακέτου κυρώσεων εις βάρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Απέρριψε την αμερικανική επιθυμία για επιβολή εμπάργκο στην εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι μεγάλες χώρες του Βορρά, μάλιστα, απέρριψαν κατηγορηματικά και την πλήρη απεξάρτηση από την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου. Ως προς το πετρέλαιο, έφτασε να διακοπεί προσωρινά για μία ημέρα η λειτουργία ενός ρωσικού αγωγού πετρελαίου, και μάλιστα με εισήγηση Αμερικανών συμβούλων της εταιρίας που το διαχειρίζεται -με το πρόσχημα της συντήρησης- για να καταλάβουν στις Βρυξέλλες ότι η απαίτηση της Ουάσινγκτον δεν μπορεί να ικανοποιηθεί. Η τιμή έφθασε εκείνη την ημέρα στα 122 δολάρια το βαρέλι.
Ως προς το φυσικό αέριο, ανακοινώθηκε κατά τη συνέντευξη Μπάιντεν – Φον ντερ Λάιεν ότι η Ευρώπη θα αγοράσει 15 δισεκατομμύρια κυβικά φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτοί που ξέρουν όμως ισχυρίζονται ότι είναι πολύ αμφίβολο πως αυτή η ποσότητα είναι άμεσα διαθέσιμη τώρα. Περισσότερο ως πίεση προς τις αγορές πρόκειται, προκειμένου να συγκεντρωθεί η ποσότητα, παρά για υπαρκτό μέγεθος. Γι’ αυτό, άλλωστε, στο κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής διατυπώνεται η ευχή για την από κοινού παραγγελία και προμήθεια φυσικού αερίου από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε… εθελοντική βάση.
Αποδεικνύεται πως η θεωρία ότι η Ευρώπη ξύπνησε, αναλαμβάνει από κοινού δράση και προχωρά, μετά τις κοινές παραγγελίες εμβολίων, σε κοινή προμήθεια φυσικού αερίου και σε δημιουργία ενιαίου ευρωστρατού απέχει πολύ από όλα όσα συμβαίνουν στο παρασκήνιο.
Ούτε κοινή προμήθεια φυσικού αερίου έχουμε ούτε πλαφόν επιβλήθηκε στην τιμή του φυσικού αερίου, γιατί πολλές χώρες, με πρώτη τη Γερμανία, ζήτησαν να αφεθεί η αγορά να τα ρυθμίσει μόνη της -άρα, ας μην πανηγυρίζει η κυβέρνηση για μια αναιμική αναφορά στα συμπεράσματα-, ούτε βεβαίως ευρωστρατό έχουμε. Αυτό που έχουμε είναι ότι αποκτά ισχυρό στρατό μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η Γερμανία και ότι ύστερα από 10 χρόνια οι Αμερικανοί θα μετανιώσουν για την απόφασή τους να ανταλλάξουν τη ματαίωση του Nord Stream με την παροχή άδειας δημιουργίας μεγάλου στρατού στους Γερμανούς.
Από το εξοπλιστικό πρόγραμμα «μαμούθ» 100 δισεκατομμυρίων ευρώ θα κερδίσουν οι αμερικανικές εταιρίες μεν, αλλά μακροπρόθεσμα θα χάσει το αμερικανικό κράτος, καθώς οι Γερμανοί είναι μυρμήγκια. Απαξ και αποκτήσουν δικό τους στρατό θα σηκώσουν κεφάλι και δεν θα μπορεί να τους μιλά ή να τους επιβληθεί κανείς. Αυτό που έχουμε επίσης είναι ότι οι σκανδιναβικές χώρες, μπροστά στον κίνδυνο της Ρωσίας, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε αμυντικές δαπάνες. Ούτε αυτό είναι ενιαίος ευρωστρατός. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για το δόγμα «όλοι μαζί στα βασικά, αλλά τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών».
Καθένας μόνος. Η στρατηγική αυτή απόκλιση άρχισε να εμφανίζεται όχι μόνο επί του οικονομικού, αλλά και επί της τακτικής που ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην ουκρανική κρίση. Ο πρόεδρος Μακρόν όρθωσε ανάστημα και εξέφρασε τη διαφωνία του για τη φράση Μπάιντεν περί «χασάπη Πούτιν». Οι Αυστριακοί παραμένουν ουδέτεροι και δεν καλούν τον πρόεδρο Ζελένσκι να μιλήσει στο Κοινοβούλιό τους. Οι Πολωνοί δεν ενθουσιάστηκαν με τη φράση Μπάιντεν περί ανατροπής Πούτιν, γιατί ξέρουν ότι, αν επικρατήσει αυτή η αντίληψη, ο πρώτος στόχος θα είναι η χώρα τους. Γενικά, το ταξίδι του Αμερικανού προέδρου σε ευρωπαϊκά εδάφη δεν στέφθηκε από επιτυχία. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Ορμπαν έλαβε τεράστιες αποστάσεις από τις δηλώσεις του Ουκρανού προέδρου, τονίζοντας «δεν θα καταστραφούμε γι’ αυτόν». Ακόμη και το εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης Ηνωμένο Βασίλειο άρχισε να παίρνει αποστάσεις από την έξαλλη στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών. Τόσο η βρετανική κυβέρνηση όσο και ο Τύπος της χώρας, με σημαιοφόρο τούς «Sunday Times», καταδίκασαν ρητά τις δηλώσεις Μπάιντεν περί ανατροπής Πούτιν.
Ποια ενιαία Ευρώπη, λοιπόν; Από δυο χωριά χωριάτες έγιναν στη σύνοδο. Οι φαντασιώσεις καταρρίφθηκαν μέσα σε έναν μήνα. Ο πόλεμος έκρυψε προσωρινά τις διαφορετικές γραμμές, αλλά, όσο κρατά, σταδιακά αυτές επαναφέρονται στο προσκήνιο. Τα εθνικά συμφέροντα μοιάζουν να προτάσσονται των ευρωπαϊκών. Οπως αναφέραμε εισαγωγικά, όμως, εκτός από τον μύθο της ευρωπαϊκής ενότητας στις Βρυξέλλες καταρρίφθηκε ακόμη ένας: ο μύθος ότι η οικονομική κρίση είναι εισαγόμενη και ότι οφείλεται αποκλειστικά στον πόλεμο. Δυστυχώς για εμάς -πληθυντικός ευγενείας, στην κυβέρνηση αναφέρομαι- που το ισχυριζόμαστε, στη σύνοδο κορυφής, και όχι μόνο σε αυτήν, αποδείχτηκε ότι αυτό δεν ισχύει. Τα κράτη, αν θέλουν, μπορούν, σηκώνουν κεφάλι και υπερασπίζονται τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των πολιτών τους, χωρίς να ψελλίζουν δικαιολογίες περί εισαγόμενης κρίσης.
Πριν από τη σύνοδο, ο τραπεζίτης και τεχνοκράτης Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι επέβαλε έκτακτη εισφορά στους παρόχους των εταιριών ενέργειας που κερδοσκοπούσαν εις βάρος των πολιτών. Στη σύνοδο, τόσο ο Ισπανός πρωθυπουργός όσο και ο Πορτογάλος -σοσιαλιστές και κεντροαριστεροί αμφότεροι- έβαλαν βέτο, σηκώθηκαν και έφυγαν από την αίθουσα, και δεν γύρισαν παρά μόνο όταν κέρδισαν για τους λαούς τους την αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Ζηλέψαμε. Θέλουμε κι εμείς από τις ηγεσίες μας φρόνημα. Όχι να κάθονται φρόνιμα. Διότι, ευρισκόμενοι στο μέσον της διεθνούς οικονομικής κρίσης και στην αρχή του πολέμου, διαπιστώνουμε ότι όλος ο Νότος -Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος- έχει βρει κουτσά στραβά λύσεις για τους πολίτες του, οριζόντιες λύσεις, και δεν αρκείται σε μηνιαία επιδόματα, που είναι στοχευμένα και περιορίζονται σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Εμείς ως Ελλάδα κάναμε λάβαρο την επιβολή πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου και κερδίσαμε δυο γραμμές υπό τύπον ευχών στο κείμενο των συμπερασμάτων.
Όσο λοιπόν και αν η κρίση είναι εισαγόμενη, υπάρχει και κάτι στα έθνη-κράτη που σέβονται τον εαυτό τους, το οποίο δεν είναι εισαγόμενο, αλλά δικής τους παραγωγής – «made in»: η αποφασιστικότητα για την προάσπιση του εθνικού συμφέροντος στα συλλογικά ευρωπαϊκά όργανα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να στενοχωρήσουμε τους εταίρους μας, να φύγουμε από την αίθουσα, να μπλοκάρουμε προσωρινά τις αποφάσεις, αλλά στο τέλος να κερδίσουμε. Δεν θα βαρεθούμε να το επαναλαμβάνουμε: Στον νέο κόσμο του 21ου αιώνα κερδίζουν οι απρόβλεπτοι, όχι οι προβλέψιμοι.
Αντί λοιπόν να διακινούμε θεωρίες ότι στις προσεχείς εκλογές θα αντιπαρατεθεί το κόμμα της Δύσης με το κόμμα του Κρεμλίνου και το κόμμα της δημοκρατίας απέναντι στο κόμμα του αυταρχισμού, και στο τέλος θα κερδίσουν η ανώτερη Δύση και η δημοκρατία, καλό είναι να έχουμε στον νου μας, έστω για μια φορά, τι θα κερδίσει η Ελλάδα. Αυτές οι νίκες πρέπει να είναι η προτεραιότητά μας. Και ας πάψουμε να ζούμε με τους μύθους της ευρωπαϊκής ενότητας και της εισαγόμενης κρίσης. Διότι, όπως λέει και ο λαός μας, «ένα θαύμα, τρεις ημέρες – το μεγάλο, τέσσερις»!
