Οι πρώτες ειδήσεις που γίνονται γνωστές για την πυρκαγιά στο Τατόι έχουν αναφορές για τις ύποπτες συνθήκες του ξεσπάσματός της και ο νους όλων πάει στον εμπρησμό, στην Αντάντ, στον ξένο δάκτυλο και στους βενιζελικούς.
Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Δεν είναι αδικαιολόγητες οι υποψίες αυτές. Η ξενοκρατία για να επιτύχει τους σκοπούς της δεν διστάζει να πυρπολήσει και δάση, πέρα από πόλεις και χωριά, και, αν χρειαστεί, και τους πολίτες αλλά και τους ηγέτες των χωρών που δεν πάνε με τα νερά τους. Στις ημέρες μας είναι ακόμα νωπές οι μνήμες από τις πυρκαγιές του 2007, που στέρησαν τη ζωή σε 84 Ελληνες και συνέτειναν στη δημιουργία των κατάλληλων επικοινωνιακών συνθηκών για αλλαγή κυβέρνησης, που… επιτεύχθηκε έπειτα από δύο έτη -με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα (ματαίωση αγωγού φυσικού αερίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, Μνημόνιο κ.ά).
Για την πυρκαγιά του 1916 η βασίλισσα Σοφία ήταν σίγουρη ότι αποτελούσε αποτέλεσμα της δράσης βενιζελικών κύκλων. Σχετική είναι η μαρτυρία του Αναστάσιου Χαραλάμπη, που τότε ήταν αξιωματικός του Στρατού. Οι πολιτικές του αντιλήψεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από ουδέτερες έως μετριοπαθείς φιλοβενιζελικές.
Εκείνες τις επικίνδυνες για τον θρόνο και την πατρίδα ημέρες είχε αναλάβει επικεφαλής των δυνάμεων πυρόσβεσης. Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του με τίτλο «Αναμνήσεις»* (εικόνα 3) αφηγείται συζήτησή του με τη βασίλισσα Σοφία, η οποία αναφέρει τη σύλληψη «παιδός» που ομολόγησε συμμετοχή του στη διάπραξη του εμπρησμού της περιοχής και την οργάνωση της ενέργειας από βενιζελικούς:
«Την μεθεπομένην ημέραν το απόγευμα παρουσιάσθην εις την Βασίλισσαν, διά να της αναφέρω ότι εξετέλεσα την διαταγήν της. Μ᾽ εδέχθη εις την απέναντι του γραφείου του Βασιλέως αίθουσαν και φιλόφρων συνδιελέχθη μετ᾽ εμού επί μακρόν. Αφού της ανεκοίνωσα τας ενεργείας μου κατά την νύκτα της πυρκαϊάς, μοί είπεν ότι η ανάκρισις θ᾽ αποδείξῃ ότι η πυρκαϊά δεν ήτο τυχαία, ότι δέ συνέλαβον παίδα τινά ομολογήσαντα περί τούτου λεπτομερείας, ως και ότι εις αυτήν θα ενέχωνται βενιζελικοί. Επελήφθην της περιστάσεως διά να είπω εις την Βασίλισσαν ότι η αυξανομένη ολοέν έντασις σχέσεων μεταξύ της δυναστείας και του Βενιζέλου, αρχηγού μεγάλου πολιτικού κόμματος, βαίνουσα μέχρις εχθρότητος, θ᾽ αποβή ίσως εις τας παρούσας περιστάσεις πρόξενος κακών διά τε τον θρόνον και την Πατρίδα, ότι δε να μοι επιτρέψῃ να έχω γνώμην, ότι συνδιαλακτική προς τον Βενιζέλον πολιτική, τουλάχιστον κατά την διεθνή ταύτην περιπλοκήν, θα ήτο ευκτέα».
Η βασίλισσα Σοφία απάντησε αρνητικά στις παραινέσεις του Α. Χαραλάμπη να «τα βρουν» με τον Βενιζέλο, κρίνοντας μάλιστα σκόπιμο να αναφέρει ότι ο αποκαλούμενος «εθνάρχης» είναι έξυπνος μεν αλλά ιδιαίτερα δειλός και ότι έτρεμε από τον φόβο του όταν τον οδηγούσαν οι συναγωνιστές του στο Θέρισο, τον τόπο εκδήλωσης της αντιμοναρχικής και ενωτικής επανάστασης του Μαρτίου του 1905.
«Η Βασίλισσα μετά τινός απαρεσκείας, ζωηρότητος, δύναμαι να είπω και οργής συγκρατουμένης, μοι απήντησε τα εξής: “Τα λέτε και σεις αυτά. Να επαναλάβωμεν τας μεθόδους του μακαρίτου Γεωργίου. Να κατέλθῃ η Δυναστεία δίδουσα το χέρι της εις τον Βενιζέλον, ο οποίος και εις την Κρήτην τα ίδια έκαμε. Μη φοβείσθε όμως να συμβούν τα ίδια, διότι ο Βενιζέλος είναι έξυπνος, αλλά ο ίδιος προσωπικώς δειλός. Εις δε το Θέρισον οι άλλοι τον επήγαν τρέμοντα”».
Αξίζει επιπλέον να αναφερθεί ένα σημαντικό δημοσίευμα, αυτό της 1ης Ιουλίου 1916, όπου διαβάζουμε στη σελίδα 3 (εικόνα 4) της εφημερίδας «Σκριπ»: «Την 11 π.μ. της χθες ο υπουργός των Στρατιωτικών κ. Κάλλαρης, απερχόμενος των Ανακτόρων Δεκελείας, παρετήρησεν εις το βάθος του βασιλικού δάσους φλόγας. Το γεγονός τούτο έσπευσε να ανακοινώση εις την Α.Μ. τον Βασιλέα.
Πράγματι μετ’ ολίγον εξηκριβώθη ότι επί εκτάσεως 30 στρεμμάτων και ακριβώς παρά την θέσιν Κατσιμίδι το δάσος εκαίετο. Ελήφθησαν αμέσως τα κατάλληλα μέτρα και ανήλθε προς τούτο εις Δεκέλειαν δύναμις εκ 350 ανδρών εκ των ενταύθα συνταγμάτων και επεδόθη εις την κατάσβεσιν της πυρκαϊάς, η οποία εφαίνετο υποχωρούσα. Αιφνιδίως την 6 μ.μ. εκ τριών σημείων του βασιλικού δάσους ανεφάνησαν τεράστιαι φλόγες, αι οποίαι βοηθούμεναι υπό της θερμής ατμοσφαίρας και του πνέοντος ανέμου μετέδωκαν το πυρ εις όλην την γύρω έκτασιν. […]
Την 7 μ.μ. η πυρκαϊά, αποτεφρώσασα όλην την γύρω έκτασιν και τας εκεί οικίας, μετεδόθη εις τα Ανάκτορα του Διαδόχου και ευθύς κατόπιν εις τα Βασιλικά Ανάκτορα. Αμφότερα εκάησαν εντελώς. Το πυρ μετεδόθη, τέλος, εις τους στρατώνας Τατοΐου, όπου και το τηλεφωνικόν κέντρον, οι οποίοι εκάησαν».
* Αναστάσιος Χαραλάμπης, «Αναμνήσεις», Αθήνα: 1947, σελ. 19
