Πολιτικό ταμείο για την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις Ηνωμένες Πολιτείες θα κάνουμε τις αμέσως προσεχείς ημέρες, αφού συγκεντρώσουμε τις απαραίτητες πληροφορίες για όλα όσα συνέβησαν στα παρασκήνια της αμερικανικής πρωτεύουσας. Οταν θα έχουμε την πλήρη εικόνα.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Με βάση όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι αυτή τη στιγμή πάντως -το σημείωμα γράφεται πριν από την εκφώνηση της ιστορικής ομιλίας του πρωθυπουργού στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών-, δέον να επισημανθούν τα εξής: προφανώς υπάρχει ενόχληση στην Τουρκία από την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Δεν κρύβεται αυτό. Οσα χρόνια παρακολουθώ επισκέψεις Ελλήνων πρωθυπουργών στην Αμερική πρώτη φορά εκδηλώνεται τουρκική παρέμβαση τη στιγμή που μία εξ αυτών είναι σε εξέλιξη.
Την ώρα που ο κύριος Μητσοτάκης μιλούσε σε εκδήλωση στο πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν και συναντούσε τον πρόεδρο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, δύο κορυφαίοι Τούρκοι αξιωματούχοι παρενέβαιναν στην επίσκεψή του. Ο πρώτος ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος απηύθυνε την απειλή του βέτο κατά της Φινλανδίας και της Σουηδίας, με στόχο την αγορά των F-16. Ο δεύτερος ήταν ο σύμβουλός του Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος επιχείρησε να πλασάρει την Τουρκία στους Αμερικανούς ως ενεργειακό κόμβο του φυσικού αερίου του Ισραήλ μέσω του εδάφους της αλλά και μέσω του κυπριακού εδάφους βεβαίως. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το Κυπριακό μετά τις κυπριακές προεδρικές εκλογές.
Πέραν αυτών, η αντίδραση των τουρκικών μέσων ενημέρωσης στην επίσκεψη Μητσοτάκη έδειξε ότι οι γείτονες ενοχλήθηκαν πάρα πολύ από τη θερμή υποδοχή που είχε ο πρωθυπουργός στον Λευκό Οίκο, κάτι που επιτάθηκε από τις θερμότατες αναφορές που έκανε ο πρόεδρος Μπάιντεν προς τα μέλη της ελληνοαμερικανικής κοινότητας γενικότερα αλλά και προς συγκεκριμένους φίλους του, όπως ο Αλεξ Καρλούτσος, ειδικότερα στη δεξίωση για την Ελληνική Ανεξαρτησία (μόνο δύο εθνικές επέτειοι εορτάζονται στον Λευκό Οίκο, η ελληνική και η ιρλανδική).
Η εικόνα του Αμερικανού προέδρου να κάνει δημοσίως τον σταυρό του με τον ορθόδοξο τρόπο, να θυμίζει ότι χτίστηκε ξανά ο Ναός του Αγίου Δημητρίου στο παγκόσμιο κέντρο εμπορίου, στους Δίδυμους Πύργους, 20 χρόνια μετά την τρομοκρατική επίθεση και να φορά γραβάτα με την ελληνική σημαία είναι βέβαιον ότι δεν ενθουσίασε τους ισλαμιστές Τούρκους. Αντιθέτως τους εξόργισε. Σκεφτείτε πώς θα αντιδρούσαμε εμείς αν βλέπαμε τον Μπάιντεν να φοράει γραβάτα με την τουρκική σημαία!
Σε επίπεδο ατμόσφαιρας και εντυπώσεων, λοιπόν, η επίσκεψη καταγράφεται καταρχάς ως θετική. Αποτελεί, στην ουσία, τη διπλωματική ανταπόδοση των Ηνωμένων Πολιτειών στην κυβέρνηση Μητσοτάκη για την πλήρη ενσωμάτωση της εξωτερικής πολιτικής της στους συμμαχικούς σχεδιασμούς στον πόλεμο της Ουκρανίας. Συνιστά κατά τούτο ευγενική πολιτική χειρονομία επιβράβευσης προς τον «δεδομένο». Μένει, όμως, να δούμε ποιο θα είναι το πρακτικό αντίκρισμα για εμάς και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, καθώς την επομένη της αναχώρησης του Ελληνα πρωθυπουργού από την Αμερική θα ακολουθήσει συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αντονι Μπλίνκεν με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Από την έκβαση όλων των συναντήσεων θα γίνει το τελικό ταμείο.
Δεν διέλαθε, πάντως, της προσοχής μας ότι ο κύριος Μητσοτάκης απέφυγε κατά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Μπάιντεν κάθε αναφορά στην Τουρκία μπροστά στις κάμερες. Ενώ το 2020 είχε κάνει μακρά και αναλυτική αναφορά στο τουρκολιβυκό μνημόνιο και το είχε καταγγείλει στον πρόεδρο Τραμπ ως παράνομο, δύο χρόνια αργότερα και αφού έχει μεσολαβήσει η σοβαρότατη κρίση του Αυγούστου στο Αιγαίο με το «Oruç Reis» ο Ελληνας πρωθυπουργός απέφυγε κάθε δημόσια αναφορά κατά της γείτονος. Ενώ είχε χίλιους λόγους περισσότερους σε σύγκριση με το παρελθόν να κάνει δημοσίως νύξη για το θέμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ώρα που ο πρωθυπουργός σιωπούσε μπροστά στον Αμερικανό πρόεδρο και στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης στην Αθήνα ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος εξηγούσε με παρρησία γιατί απέκλεισε μετά τις υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά την τουρκική πολεμική αεροπορία από τη συμμαχική άσκηση «Tiger Meet 2022».
Είναι προφανές ότι του ζητήθηκε από την άλλη πλευρά να μην το θίξει για να μη φέρει σε δύσκολη θέση τον Μπάιντεν. Το ίδιο κλίμα σιωπής εισπράξαμε και μέσα από τις εκπομπές της δημόσιας τηλεόρασης στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των οποίων, με αρχηγό τον εκπρόσωπο του ΕΛΙΑΜΕΠ, ακούσαμε το εκπληκτικό ότι «δεν πρέπει να κάνει η Ελλάδα τον κακό και πρέπει να αφήσει τα μέλη του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών να καταγγείλουν την Τουρκία»… Πρωτότυπη θεωρία να αναθέτεις την προάσπιση του εθνικού συμφέροντος σε βουλευτές ξένου Κοινοβουλίου και να μην την αναλαμβάνεις δημοσίως ο ίδιος! Ας περιμένουμε να δούμε στο τέλος ποιους καρπούς θα αποδώσει αυτή η τακτική και αναλόγως θα πιστώσουμε ή θα χρεώσουμε.
Αρκετός χρόνος στις επαφές του κ. Μητσοτάκη με την αμερικανική πολιτική ηγεσία αφιερώθηκε στον ρόλο της Ελλάδας στο Ουκρανικό -η Αλεξανδρούπολη απέχει μόλις 500 μίλια από τα ουκρανικά σύνορα- και στις ευκαιρίες που ανοίγονται για να μετατραπεί η Ελλάδα ενεργειακό κόμβο. Είναι αλήθεια πως από όσα ακούσαμε και από όσα υπαινίχθησαν από τους δύο άνδρες η Αμερική επιφυλάσσει στην πατρίδα μας τον ρόλο του αντιρωσικού μετόπισθεν στην ευρύτερη περιοχή. Στρατιωτικού και ενεργειακού. Είναι αλήθεια, επίσης, ότι, όπως και στην περίοδο Σημίτη, όσοι πιστεύουν στη συμμαχία θεωρούν πως υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία να αναδειχτεί η Ελλάδα ως τοποτηρητής της Δύσης στα Βαλκάνια. Και εδώ, όμως, μέχρι να γίνει το τελικό ταμείο -επί Σημίτη δεν κερδίσαμε κάτι από αυτόν τον ρόλο, αντιθέτως υπογράψαμε τη Μαδρίτη- δεν μπορεί κανείς να πει τίποτα.
Ο κύριος Μητσοτάκης πρόβαλε την Αλεξανδρούπολη ως την εναλλακτική των Δαρδανελίων και είπε ξεκάθαρα ότι η πατρίδα μας, μέσω των διασυνδετήριων αγωγών φυσικού αερίου προς τη Βουλγαρία και τα Σκόπια, εγγυάται τη σταθερότητα των εκεί φιλοδυτικών κυβερνήσεων, οι οποίες κινδυνεύουν να πέσουν μετά την απεξάρτηση της οικονομίας τους από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ολα αυτά ισχύουν. Πρόσφατη εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤ1 κατέδειξε με αγωνία ότι, αν δεν ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι ο αγωγός IGTB της Κομοτηνής, που θα διοχετεύει δυτικό φυσικό αέριο στη Σόφια, τότε κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή με κατάρρευση η φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Βουλγαρίας.
Το γήπεδο, όπως τα βλέπουμε εμείς ως Ελλάδα -ως κυβέρνηση εννοώ-, μπορεί να μοιάζει ευνοϊκό για τα συμφέροντά μας λοιπόν. Είναι όμως; Ή είναι μόνο ευνοϊκό για τα συμφέροντα των άλλων, τα οποία εμείς απλώς καλούμαστε να εξυπηρετήσουμε; Δύο πτυχές. Βεβαίως και η Ελλάδα αναβαθμίζεται στρατηγικά στους χάρτες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αναβαθμίζεται υπέρ των αμερικανικών συμφερόντων. Αναβαθμίζεται, όμως, και υπέρ των ελληνικών συμφερόντων;
Οι Αμερικανοί κερδίζουν. Εμείς ως χώρα τι κερδίζουμε; Οι σύμμαχοί μας έως τώρα έχουν μάθει να δίνουν πολιτικά ανταλλάγματα στις κυβερνήσεις και προσωπικά ανταλλάγματα στους πρωθυπουργούς. Έτσι νομίζουν ότι βγάζουν την υποχρέωση! Εθνικά ανταλλάγματα, όμως, λαμβάνουμε; Και, αν ναι, ποια; Για την ώρα το μόνο αντάλλαγμα για το «ηθικό σθένος» που δείξαμε συμμετέχοντας στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι οι πανάκριβοι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος και η ανησυχία που διατύπωσε στην Ουάσινγκτον ο πρωθυπουργός μην τυχόν και οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας στραφούν εναντίον μας και… πυροβολήσουμε τα πόδια μας!
Βεβαίως, και οι Τούρκοι εξέπεμψαν, επίσης, μία ανασφάλεια για τη θερμή υποδοχή που έτυχε ο Ελληνας πρωθυπουργός στην Ουάσινγκτον. Πρώτη φορά έφτασε η γείτων στο κατάντημα να προσπαθεί να βάλει τρικλοποδιές σε επίσκεψη Ελληνα ηγέτη τη στιγμή ακριβώς που πραγματοποιείται. Τόση αυτοπεποίθηση! Τα βλέπουν, όμως, και οι σύμμαχοί μας οι Αμερικανοί έτσι; Ή μήπως λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις τουρκικές απειλές; Ή μήπως μαζί με τη «στρατηγική αναβάθμιση» της Ελλάδας επιθυμούν και τη στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας για να πολεμήσουν τη Ρωσία με όλα τα μέσα; Να περιμένουμε κάτι χειροπιαστό ή σύντομα θα βρεθούμε ενώπιον πιέσεων για τη συναντίληψη και συμπαράταξη μεταξύ Ελλάδος – Τουρκίας – Κύπρου; Μήπως οι σύμμαχοι μας βλέπουν ως έναν στην περιοχή που είναι απέναντι στη Ρωσία, και ισορροπούν επιδέξια και μαζί μας και με την Αγκυρα; Και, αν ναι, τι θα σημαίνει αυτό για το μέλλον; Οτι θα δεχτούν την πώληση των F-16 στην Τουρκία που θα ανατρέπει τους νέους συσχετισμούς των Rafale στο Αιγαίο; Oτι θα μας πιέσουν αργότερα για την εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας της ανατολικής Μεσογείου;
Για εμάς -αν και ο διορισμός του γνωστού για τις φιλοτουρκικές θέσεις του Aμος Χοκστάιν ως ειδικού συμβούλου ενέργειας του προέδρου Μπάιντεν προδιαθέτει αρνητικά, καθόλου καλός οιωνός- είναι νωρίς να γνωρίζουμε αυτές τις απαντήσεις. Η ελληνική ηγεσία σίγουρα έχει μια γεύση. Το βασικό ερώτημα είναι αν θα τις μάθουμε πριν από τις εκλογές που έρχονται ή ύστερα από αυτές. Θα επανέλθουμε. Η ατμόσφαιρα αυτή τη στιγμή είναι ηλεκτρισμένη στα παρασκήνια. Οταν θα πέσει η ένταση, καθαρίσει ο ορίζων και καταστούν γνωστές οι προθέσεις, εδώ είμαστε. Για τις ερωτήσεις.
