Πάντα μ’ αρέσει να χάνομαι στο πλήθος και να στήνω αυτί. Θεωρώ ότι η ακρόαση είναι η καλύτερη δημοσκόπηση.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Ακούγοντας τον ψίθυρο συλλαμβάνεις τη μεταβολή πολύ προτού γίνει τάση. Παρακολούθησα λοιπόν την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, από το σημείο τερματισμού της. Στο ύψος του Λευκού Πύργου, έξω από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, κάτω από το άγαλμα του Φιλίππου. Ήταν εντυπωσιακά όλα όσα συνέβησαν μπροστά μου. Πρώτα οι πολιτιστικοί σύλλογοι, Κρήτες, Πόντιοι, Σαρακατσάνοι, Θρακιώτες. Παρατήρησα ότι οι μισοί -το έγραφαν τα λάβαρά τους- ιδρύθηκαν μετά το 2010, μέσα στην κρίση. Το ένστικτο της εθνικής αυτοσυντήρησης «αυτοπροσώπως».
Παρατήρησα, επίσης, τα πρόσωπα των νέων παιδιών. Διέκρινα βλέμματα σκληρά, βλέμματα αποφασισμένα, βλέμματα θυμωμένα. Μια νέα μαυροφορεμένη Κρητικοπούλα, σημαιοφόρος του συλλόγου «Ιδαία Γη», ήταν «όλα τα λεφτά». Με συγκλόνισε. Είχε το βλέμμα του ανθρώπου που σε προειδοποιούσε ότι «για να μας νικήσεις πρέπει να περάσεις από πάνω μας, θα ματώσεις!». Σπαθί κοφτερό τα μάτια της. Βαθύ παρελθόν το βάδισμά της. Αρίφνητοι πρόγονοι -κατά Καζαντζάκη- μέσα της. Σαν να είχε χάσει την αίσθηση του χρόνου. Έδινε την εντύπωση ανθρώπου που παρελαύνει το 1912 στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, όχι το 2019 στην παρέλαση της Θεσσαλονίκης.
Στην ίδια κατηγορία εντάσσω και τα νέα παιδιά του Συλλόγου Σαρακατσάνων, τα οποία παρήλασαν με όπλα στις ράχες τους. Και εδώ βλέμματα σκληρά και αποφασισμένα. Με βροντώδεις φωνές και συνθήματα. Βαθιά Ελλάς. Πρέπει να πέρασαν μπροστά μου 1.000 νέοι, όλοι μέλη πολιτιστικών συλλόγων.
Και έπειτα οι έφεδροι και οι καταδρομείς. Ο ηλεκτρισμός, διάχυτος παντού. Το πρώτο πράγμα που «έπιανες» στον αέρα ήταν ότι οι κάτω είναι πιο ψυχωμένοι από τους πάνω. Ο λαός έχει μεγαλύτερη πίστη από την ηγεσία. Το περιέγραψε ο Καραμανλής στην ομιλία του την προηγουμένη: «Για μας τους Έλληνες η προάσπιση της ελευθερίας μας συνιστά μακραίωνη παράδοση και εθνική κληρονομιά». Πολύ μεγάλη υπόθεση που υπάρχει αυτό στις μέρες μας παρά τις μεμονωμένες προβοκάτσιες. Δεν θα επέμενα τόσο στα βλέμματα της νέας γενιάς αν δεν είχα ακούσει και τις φωνές. Προσφάτως ένας νεαρός Έλλην, κάτοικος Γαλλίας, γύρισε να υπηρετήσει τη θητεία του στη μητέρα Ελλάδα. «Θέλω να είμαι χρήσιμος στη χώρα μου και όχι να αράξω σε θέση λούφας» μου είπε. Σήμερα υπηρετεί στην Προεδρική Φρουρά!
Στη Θεσσαλονίκη, όμως, είδα και άλλα πράγματα. Όχι μόνο σκληρά βλέμματα και ισχυρό φρόνημα. Διέκρινα αρκετή ένταση και περίσσιο ηλεκτρισμό στη βάση της κοινωνίας. Συμπτώματα που με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο εθνικισμός δεν είναι περαστικός από τη χώρα μας και δεν έφυγε μαζί με τη Χρυσή Αυγή. Ο εθνικισμός είναι δημιούργημα των πολιτικών-κοινωνικών συνθηκών και είναι ακόμη εδώ.
Περιστατικό πρώτο, εξελίχθηκε μπροστά στα μάτια μου. Νεαρά γυναίκα ηλικίας 30 ετών, το μάτι της οποίας έβγαζε σπίθες, πλησιάζει ομάδα μεταναστών που παρακολουθούν την παρέλαση. Είναι Ουκρανοί, τους περνά για Αλβανούς. «Τι ζητάτε εσείς στην πατρίδα μου;» τους φωνάζει με ένταση. Το επεισόδιο αποσοβήθηκε χάρη στην επέμβαση ενός ψύχραιμου αστυνομικού. «Κυρία μου, οι άνθρωποι έχουν ελληνικές ταυτότητες. Τι είναι αυτά τα ρατσιστικά; Ταιριάζουν με την ημέρα;» της είπε και την απομάκρυνε από το σημείο σβήνοντας τη φωτιά.
Περιστατικό δεύτερο, πάλι κάτω από τον Λευκό Πύργο με τη λήξη της παρέλασης. Εικοσάρης νεαρός έχει πιάσει κουβέντα με μοτοσικλετιστή της ΕΛ.ΑΣ. «Άσε, φίλε, φεύγω με μετάθεση για Μόρια σε λίγες μέρες. Φρίκη!» σχολίαζε ο πρώτος. «Δηλαδή αν έρθω εγώ εκεί και πλακώσω στο ξύλο δυο τρεις και τους πω να πάνε πίσω στην πατρίδα τους, εσύ πρέπει να με μαζέψεις (σ.σ.: συλλάβεις) και θα θεωρηθώ και ρατσιστής, ε;» διερωτήθηκε ο νεαρός. «Ναι» του απάντησε ο αξιωματικός. «Ε όχι, ρε, αδικία!» φώναζε μετά ο νεαρός.Τι δηλούν τα παραπάνω; Ένταση, μεγάλη ένταση. Ηλεκτρισμό, μεγάλο ηλεκτρισμό. Υπόγειο για την ώρα. Και -τέλος- δηλούν απευθείας συνεννόηση των πολιτών με τους άνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας και των Ενόπλων Δυνάμεων. Κόκκινη γραμμή λαού – Αρχών χωρίς ενδιάμεσο τις ηγεσίες. Αυτά συμβαίνουν στην περιφέρεια, όπου ζει πλέον το 20% του συνολικού αριθμού των προσφύγων, κοντά στα σύνορα. Προσφεύγω πάλι στον Καραμανλή, που κάποιοι ανοήτως προσπάθησαν να προσπεράσουν. Προειδοποίησε: «Απειλούνται λόγω Προσφυγικού η πολιτική ομαλότητα, η κοινωνική συνοχή, η ευρωπαϊκή ταυτότητα και τρόπος ζωής».
Στη Θεσσαλονίκη διέκρινα, όμως, τέλος και κάτι ακόμη. Αυτός ο λαός που προσπερνά την ηγεσία και τα βρίσκει με τις Αρχές στο πεζοδρόμιο κατά βάθος αναζητά ηγεσία. Μίλησα με δύο τριαντάρηδες. Έναν σερβιτόρο στο λιμάνι (πήγα να δω στο φεστιβάλ την εξαιρετική ταινία «Το πορτρέτο») και έναν δικηγόρο. Και οι δύο θεωρούν τον Κυριάκο «καλό πρωθυπουργό», και οι δύο όμως με ρώτησαν το ίδιο πράγμα: «Ποιος θα γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας;» Εκπληκτικό να απασχολεί νέα παιδιά αυτό το θέμα, ρώτησα από περιέργεια «γιατί;» Μου εξήγησαν με επιχειρήματα γιατί. Οι καιροί. Δεν μας παίρνει να εκλέξουμε «ελαφρύ», χωρίς μυρωδιά των εθνικών θεμάτων, Πρόεδρο. Ο ένας από τους δύο ήταν μάλιστα θυμωμένος -τόσο καιρό μετά!- επειδή ο Κυριάκος «όρισε γραμματέα τον Μαυρωτά, που ψήφισε τις Πρέσπες».
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Μα ότι ο βρασμός συνεχίζεται. Το ότι δεν εκδηλώνεται επειδή άλλαξε η ατμόσφαιρα δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Υπάρχει και παραϋπάρχει. Και όσο συννεφιάζει ο ορίζων με τα εθνικά τόσο θα αυξάνεται. Υποστηρίζω λοιπόν ότι αντί να δικάζουμε τις απόψεις ως «ακροδεξιές», να αναρωτιόμαστε γιατί ριζώνουν. Το δημοσκοπικό μου δείγμα, βεβαίως, είναι «αστάθμιστο», δεν λέω. Σπανίως, όμως, πέφτει έξω. Είδαμε, άλλωστε, κατά καιρούς και τα σταθμισμένα!
