Σκληρή διαπραγμάτευση «στα όρια του εκβιασμού», όπως επισημαίνουν ξένοι -κυρίως- διπλωμάτες, επιδιώκει να επιβάλει ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Εντι Ράμα στην ελληνική κυβέρνηση μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου.
Ως συνέχεια του προχθεσινού δείγματος γραφής, με την παράταση της προφυλάκισης του εκλεγέντος δημάρχου Χειμάρρας Φρ. Μπελέρη μέσω μίας δικαστικής παρωδίας, ο κ. Ράμα προτίθεται να αξιώσει την άρση του -τυπικού- Εμπολέμου Ελλάδας – Αλβανίας ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνταξη συνυποσχετικού παραπομπής των διαφορών για τις θαλάσσιες ζώνες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Το ζήτημα ξεκινά από τον Αύγουστο του 1987, όταν ο αείμνηστος Κάρολος Παπούλιας, ως υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Α. Παπανδρέου, εισηγήθηκε την αποκατάσταση πλήρων διπλωματικών σχέσεων με κατάργηση της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δύο χωρών. Αν και ο Παπούλιας επικρίθηκε από πολλές πλευρές για την πρωτοβουλία του, είχε ζυγίσει άριστα τις κινήσεις της ελληνικής πλευράς. Μερίμνησε η άρση του Εμπολέμου να γίνει μόνον με Πράξη του υπουργικού συμβουλίου -και όχι με κυρωτικό νόμο από τη Βουλή-, ώστε η Αθήνα να διατηρήσει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα έναντι των Τιράνων. Η ιδέα του Παπούλια αποδείχθηκε χρησιμότατη σε πολλές πτυχές των ελληνοαλβανικών σχέσεων (π.χ. δίκη στελεχών της «Ομόνοιας» το 1994, οικονομική διείσδυση ελληνικών επιχειρήσεων 1998-2010 κ.λπ.). Το θέμα του Εμπολέμου δεν επιλύθηκε ούτε τον Μάιο του 1996, κατά την υπογραφή Συμφώνου Φιλίας επί κυβερνήσεων Κ. Σημίτη και Αλ. Μέξι, ούτε και κατά τις διαβουλεύσεις των κυβερνήσεων Αντ. Σαμαρά και Αλ. Τσίπρα με τον -εκλεγέντα το 2013- κ. Ράμα.
Τα περιουσιακά στοιχεία
Η άρση του θεωρητικού Εμπολέμου ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον κ. Ράμα, επειδή συνδέεται με το πολύ πρακτικό ζήτημα των περιουσιακών στοιχείων φυσικών και νομικών προσώπων της Αλβανίας που είχαν δεσμευθεί βάσει του Αναγκαστικού Νόμου 2636/1940 και του Βασιλικού Διατάγματος της 10ης Νοεμβρίου 1940. Τότε, «αι εχθρικαί περιουσίαι εν Ελλάδι» (κινητά και ακίνητα πράγματα, αξιόγραφα, ομόλογα Δημοσίου και εταιριών, μετοχές, χρηματικά ποσά, απαιτήσεις κατά τρίτων) τέθηκαν σε καθεστώς μεσεγγύησης και η αξία τους πολλαπλασιάστηκε με το πέρασμα των δεκαετιών. Αν και η αποδέσμευση εγείρει αρκετά νομικά και οικονομικά προβλήματα, η ελληνική πλευρά δεν θα είχε αντίρρηση να εξεταστεί κάποια στιγμή -ίσως και σύντομα- και αυτό το κεφάλαιο των διμερών σχέσεων. Ωστόσο, είναι σαφές ότι, σε αντίθεση με τα σχέδια του κ. Ράμα, η άρση του Εμπολέμου δεν συνδέεται ευθέως με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και, ασφαλώς, η σύνταξη συνυποσχετικού δεν είναι δυνατόν να εξαρτάται από άσχετα νομικά ζητήματα.
Ενήμεροι ΗΠΑ – Βερολίνο
Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, η αλβανική κυβέρνηση προϊδέασε την Ουάσινγκτον και το Βερολίνο για την επικείμενη διαπραγματευτική τακτική της έναντι της Αθήνας. Αντίθετα, τα Τίρανα αποφεύγουν παρόμοιες νύξεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να μην επηρεαστούν οι συζητήσεις για τη χρηματοδοτική βοήθεια και τη συμμόρφωση στους όρους του κράτους δικαίου. Επίσης, η ευρωπαϊκή ανάμειξη στις ελληνοαλβανικές διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες ζώνες θα προκαλούσε προηγούμενο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ο κ. Ράμα δεν επιθυμεί να προκαλέσει δυσχέρειες στον πρόεδρο Ρ.Τ. Ερντογάν.
Στην παρούσα περίοδο η διπλωματική θέση του Αλβανού πρωθυπουργού είναι ενισχυμένη στο ΝΑΤΟ, στην Ε.Ε. και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο κ. Ράμα εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο τις κυβερνοεπιθέσεις του Ιράν κατά αλβανικών υποδομών το περασμένο φθινόπωρο, ενώ η Τεχεράνη πρόσφατα προσπάθησε να εμπλέξει τα Τίρανα με ισλαμικές τρομοκρατικές φατρίες που αντιτίθενται στο θεοκρατικό σιιτικό καθεστώς της. Η ρεαλιστική ανάγκη δυτικής προστασίας στα Τίρανα έναντι της Τεχεράνης προστίθεται στη βαρύτητα του ζητήματος του Κοσόβου και στις ανησυχίες για ρωσική διείσδυση στην Αλβανία και ολόκληρα τα Βαλκάνια εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
– – – – – – – – – – –
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
