Η Κίνα, προσφέροντας μάσκες και υγειονομικό υλικό (σχετικά μικρού κόστους) και υλοποιώντας μία καταιγιστική εκστρατεία δημοσίων σχέσεων, εκμεταλλεύεται απροκάλυπτα την κρίση του κορωνοϊού για να προωθήσει τα διπλωματικά και οικονομικά της συμφέροντα στην Ελλάδα και άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Από τον Αλέξανδρο Τάρκα
Αν και το σχέδιο του Πεκίνου είναι ευρύτατο και απευθύνεται σε 82 χώρες, η ελληνική και η ευρωπαϊκή πτυχή του είναι από τις πιο κρίσιμες με πολλαπλές προσπάθειες αύξησης της πολιτικής και οικονομικής επιρροής στην Αθήνα και στις βαλκανικές πρωτεύουσες, καθώς και με άσκηση περαιτέρω πίεσης για έλεγχο κρίσιμων υποδομών στην Ε.Ε. Τον περασμένο Αύγουστο ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν και η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ συζήτησαν με τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη το ζήτημα της κινεζικής επιρροής και την ανάγκη κοινής στάσης όλων των μελών της Ε.Ε.
Όπως μάλιστα ψιθυρίζεται σε διπλωματικές συζητήσεις, αργότερα μετέφερε την ανησυχία του προς την Αθήνα και ο πρώην υπουργός Οικονομικών και νυν πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Βουλής της Γερμανίας Β. Σόιμπλε, ο οποίος -παραδοσιακά πια- παρακολουθεί στενά τις ελληνικές εξελίξεις. Το σκεπτικό του είναι ότι η προ ετών αναγκαιότητα ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα εξετράπη προς επικίνδυνες κατευθύνσεις λόγω της ισχυροποίησης της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά κατά τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί και δεν ελέγχθηκε.
Παράλληλα, πιο λεπτομερής ήταν η εξέταση του θέματος στις συνομιλίες του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μ. Πομπέο με τον κ. Μητσοτάκη και τον ομόλογό του Ν. Δένδια τον περασμένο Οκτώβριο, ενώ ακολούθησαν, στις αρχές Ιανουαρίου φέτος, οι ελληνοαμερικανικές συνομιλίες στον Λευκό Οίκο με έμφαση στην υπογραφή συμφωνίας για την ασφάλεια των τηλεπικοινωνιακών δικτύων 5G, τα οποία προσπαθεί να ελέγξει η Κίνα στην Ελλάδα.
Η αμερικανική πρωτοβουλία είχε καταρχάς παρουσιαστεί σε υπηρεσιακό επίπεδο τον Σεπτέμβριο, ενώ ακολούθησαν παρεμβάσεις του πρεσβευτή Τζ. Πάιατ λίγες μέρες μετά την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ στην Αθήνα, τον Νοέμβριο, όπως και μηνύματα του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ προς αρμόδιους αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης.
Στην παρούσα φάση, καθώς η κρίση του Covid-19 και η κινεζική «διπλωματία της μάσκας» κορυφώνονται, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιείται, ώστε να προλάβει αφενός την εκστρατεία ταχύτατης διείσδυσης του Πεκίνου και αφετέρου τις συνέπειες μιας πρόσκαιρης ανακωχής στον οικονομικό πόλεμο ΗΠΑ – Κίνας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν εξέδωσε, στις 25 Μαρτίου, δημόσιες οδηγίες προς τα κράτη-μέλη «σχετικά με τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων από τρίτες χώρες», προειδοποιώντας για «αυξημένο κίνδυνο» ελέγχου των υποδομών στην Υγεία και άλλους κλάδους.
Στο δεκαπενθήμερο που έχει μεσολαβήσει, αρμόδια στελέχη της Κομισιόν πραγματοποιούν κλειστές συσκέψεις προς παρακολούθηση των κινεζικών ενεργειών και εξειδίκευση των αναγκαίων μέτρων. Εγκυρες πηγές στις Βρυξέλλες αναφέρουν πως η πραγματική κατάσταση είναι πιο ανησυχητική συγκριτικά με όσα περιγράφονται στη δημόσια ανακοίνωση και ότι επείγει η λήψη αποφάσεων για την πρόληψη εξαγοράς, πέραν του υγειονομικού κλάδου, των στρατηγικών υποδομών και τεχνολογιών στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία και στους επόμενους -αρκετούς- μήνες μέχρι να αποδώσουν τα μέτρα που θα υιοθετηθούν από το Eurogroup και σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των μελών της Ε.Ε.
Το πρόβλημα, ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας (και ορισμένων άλλων μελών της Ε.Ε.), είναι ότι δεν υπάρχει μηχανισμός αποτελεσματικού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων και, ως αποτέλεσμα, αποτελεσματικής πρόληψης ελέγχου των κρίσιμων υποδομών. Εκφράζονται, επίσης, ανησυχίες και για επιπτώσεις της κρίσης του Covid-19 σε θέματα δημόσιας τάξης (αφού η βαθιά οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με το μπλοκάρισμα κεφαλαίων από την Κίνα, μπορεί να προκαλέσει βίαιες αντιδράσεις), αλλά η Ελλάδα δεν φαίνεται να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της συγκεκριμένης απειλής που εξετάζεται στις Βρυξέλλες. Θα απαιτηθεί ωστόσο, από την Ελλάδα και άλλους εταίρους, να δώσουν έμφαση στη δημιουργία συστήματος ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων ή στη βελτίωση όσων υπάρχουν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αργές διαδικασίες στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Οι ίδιες πηγές στις Βρυξέλλες προσθέτουν ότι, επειδή η δημιουργία και λειτουργία νέου πλαισίου ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων θα απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα, υφίσταται η -μεταβατική- εναλλακτική λύση της επιβολής περιορισμών στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου και άλλες μορφές κίνησης κεφαλαίων. Ίσως η ιδέα ξενίζει, αλλά (κατά τρόπο ανάλογο των Συνθηκών της Ε.Ε. για θέματα εθνικής ασφάλειας και των διατάξεων της Schengen για τα σύνορα) μπορεί να επιβληθούν απαγορεύσεις για λόγους νόμιμου δημοσίου συμφέροντος.
*Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
