Η ανθρωπότητα δεν αντλεί δύναμη από την ύλη που ελέγχει, αλλά από την ποιότητα των ιδεών τις οποίες ενστερνίζεται. Όλα ξεκινούν από εκεί και καταλήγουν εκεί
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Ως ἐθέλει τὸ φέρον σὲ φέρειν, φέρου· ἢν δ’ ἀπιθήσῃς, καὶ σαὐτὸν βλάψεις, καὶ τὸ φέρον σὲ φέρει. – Όπως θέλει να σε πάει το πεπρωμένο, πήγαινε αν αντιστέκεσαι, και τον εαυτό σου βλάπτεις και το πεπρωμένο σε κυβερνά». Αυτοκράτορος Φλαβίου Κλαυδίου Ιουλιανού Φιλοσόφου, Poematia et fragmenta, J. Bidez, L’empereur Julien. Oeuvres complètes, vol. 1.2, 2nd edn., Paris: Les Belles Lettres, 1960: 214-217
Ο εστεμμένος φιλόσοφος Ιουλιανός (331-363 μ.Χ.) είναι μορφή ηγέτη σμιλεμένη λεπτά, με αρετή, σωφροσύνη, δικαιοσύνη και ανδρεία. Από διάφορους διαχειριστές κοσμικών εξουσιών αφέθηκε σκόπιμα σε ένα μακρινό, σχεδόν απροσπέλαστο για τους πολλούς σημείο της συλλογικής μνήμης.
Ωστόσο, η αέναη αναζήτηση της αλήθειας και η ακόρεστη ανάγκη των ανθρώπων για σύμβολα, ήρωες και πρότυπα οδηγούν τα βήματα πολλών ερευνητών σ’ αυτή τη μορφή. Η ρήση του για το πεπρωμένο μπορεί να θεωρηθεί ότι απηχεί τη στερεοτυπική ασιατική και απωανατολίτικη μοιρολατρία, εκείνη που αδρανοποιεί πρόσωπα και συλλογικότητες και ευνοεί την αναπαραγωγή των μηχανισμών της εκάστοτε εξουσίας. Μπορεί δηλαδή να σκεφτεί κάποιος ότι πρέπει να κοιτάμε προς τα πού πηγαίνει το ρεύμα και να ακολουθούμε∙ να μην αντιστεκόμαστε σε ό,τι πυργώνεται ενώπιόν μας σαν «αναπόφευκτο», να πατάμε πάνω στο μονοπάτι που χαράσσουν για εμάς οι άρχοντες του κόσμου τούτου δίχως παρεκκλίσεις, αν δεν θέλουμε να υποστούμε οδυνηρές συνέπειες.
Ωστόσο, και η προσωπική ιστορία του ανδρός αλλά και η επαφή με τον κόσμο των (πλατωνικών και νεοπλατωνικών) ιδεών που εκπροσωπούσε υποδηλώνουν ότι πόρρω απείχε από όσα φανερώνει μια πρώτη, πρόχειρη και ατελής ανάγνωση του αποφθέγματός του.
Το «φέρον» του Ιουλιανού είναι το αγαθό. Όλα τείνουν προς αυτό, όλα από αυτό προέρχονται και σε αυτό υποτάσσονται. Ο άνθρωπος προέρχεται από το Εν, αλλά δεν λειτουργεί έτσι. Η αυτεξουσιότητά του, το δικαίωμα της επιλογής, είναι η αληθής δοκιμασία στην οποία υποβάλλεται. Καθένας και καθεμία από εμάς καλείται ανά πάσα στιγμή να επιλέξει ό,τι θεωρεί αγαθό και ωφέλιμο. Κάποια είναι και κάποια άλλα όχι. Ο δυϊσμός μας είναι παράγωγο της θνητής φύσης μας, εκείνης που καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις ορμές του σώματος, στις ανάγκες της ψυχής και των ατελών αισθήσεών μας.
Σε κάθε σημείο της προσωπικής πορείας μας, σε οποιοδήποτε κοινωνική, οικονομική ή εκπαιδευτική βαθμίδα κι αν βρισκόμαστε, μπορούμε να αναγνωρίσουμε το «φέρον». Είναι τέτοια η λάμψη του αγαθού, που δεν μπορεί να σβήσει από τα ιζήματα της ύλης που κατακάθονται πάνω του. Το «φέρον» σε μακρό χρόνο είναι αήττητο, αλλά σε βραχύ φαντάζει παρακάμψιμο. Δημιουργείται συχνά η ψευδαίσθηση ότι είναι εφικτός ο προσπορισμός οφέλους από τον παραμερισμό του αγαθού και της συνειδητής επιλογής του μη αγαθού. Και έτσι το είδος μας αντιστέκεται στο πεπρωμένο του προσπαθώντας να ασκήσει το δικαίωμα της αυτεξουσιότητας.
Ο Θεός δεν έχει πρόβλημα στην επιλογή, επειδή δεν κάνει επιλογές. Είναι Εν και εμπεριέχει τα πάντα. Εμείς είμαστε ατελείς και προβληματιζόμαστε σχετικά με το τι πρέπει να κάνουμε – παρόλο που άπαντες ακούμε τον ψίθυρο της εσωτερικής, αλάνθαστης φωνής, η οποία μαρτυρά τη θεία οδό και αποτρέπει την πορεία εν τη σκοτία.
Όσο τείνει ο άνθρωπος να βαδίζει προς τη θεία οδό, αυξάνει την εγγύτητα με τον Θεό και η ισχύς του αυξάνεται εκθετικά. Όσο απομακρύνεται, προσπαθεί να καλύπτει το χάσμα της ανημπόριας και της μοναξιάς του με ύλη, επίγειες εξουσίες, επαίνους και φήμη και όσα κίβδηλα βραβεία κατασκευάζονται στα εργαστήρια της κολακείας και της ματαιότητας.
Η ανθρωπότητα δεν αντλεί δύναμη από την ύλη που ελέγχει, αλλά από την ποιότητα των ιδεών τις οποίες ενστερνίζεται. Όλα ξεκινούν από εκεί και καταλήγουν εκεί. Η ύλη είναι χρήσιμη για τη διάσταση όπου βρίσκεται εγκλωβισμένη και αποτελεί ολέθρια επιλογή να αφιερώσουμε το σύνολο των προσπαθειών μας, σε τούτο το εφήμερο πέρασμά μας από τη γη, στη στείρα και δίχως πνευματικό περιεχόμενο αύξηση των αποθεμάτων ύλης.
Το ανθρώπινο πεπρωμένο είναι η ένωση με τον Θεό, το ταξίδι στο άπειρο και όχι η αγκυροβόληση στο πικρό βασίλειο της φθοράς και του θανάτου. Να χρησιμοποιούμε την ύλη να αναζητούμε τον Θεό.
