«Οι περισσότεροι άνθρωποι θα είναι πιο φτωχοί μετά την κρίση του κορονοϊού» γράφει η γερμανική «Frankfurter Allgemeine Zeitung», θέλοντας προφανώς να προετοιμάσει τους πολίτες για τα δεινά που έρχονται.
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
Άλλωστε, τίποτα, δυστυχώς, δεν εγγυάται ότι η κρίσιμη φάση την οποία περνάμε θα τελειώσει σύντομα. «Εάν ο ιός δεν ελεγχθεί άμεσα και οι περιορισμοί παραταθούν για έξι μήνες, οι κίνδυνοι θα αυξηθούν απερίγραπτα και το φαινόμενο του ντόμινο θα επανενεργοποιηθεί. Η κρίση θα εξαπλωθεί σε αυτό το σενάριο σαν πετρελαιοκηλίδα, θα στείλει περισσότερους ανθρώπους στην ανεργία και θα τους αναγκάσει να κλείσουν επιχειρήσεις. Ένα καθαρό δηλητήριο θα μολύνει την παγκόσμια οικονομία» προειδοποιεί η ισπανική «El Pais». «Η κανονικότητα δεν θα επιστρέψει για χρόνια και δεν θα υπάρξει σχεδόν τίποτα όπως πριν» λέει ο πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια Μαρκ Λίλα.
Άλλωστε, δεν φταίνε οι απλοί πολίτες, όταν -με ελάχιστες εξαιρέσεις- οι κυβερνήσεις υποτίμησαν αρχικά αυτήν την κρίση, μέχρι που ήταν πολύ αργά. Κι έπειτα επέβαλαν αυστηρά μέτρα για να εξουδετερώσουν την καμπύλη μόλυνσης, «η οποία οδηγεί αναπόφευκτα σε μια οικονομική τρύπα ενός διαμετρήματος που δεν έχει ακόμα καθοριστεί» λέει ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Κεν Ρόγκοφ. «Η κατανάλωση πετρελαίου στην Ευρώπη μειώθηκε κατά 88%. Το 73% των αμερικανικών οικογενειών έχασε εισόδημα τον Μάρτιο. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων στη Γερμανία είναι σε χαμηλά επίπεδα και τα ισπανικά ξενοδοχεία είναι κλειστά. Η κρίση είναι συστηματική και αρκετά συμμετρική: επηρεάζει τα δύο τρίτα του πλανήτη. Και λειτουργεί ως ένα είδος διεστραμμένου ντόμινο». Άρα, τι; Δεν υπάρχει διέξοδος;
Φυσικά και υπάρχει. Αρκεί να μην περιοριστούμε σε «μέτρα-ασπιρίνη» για να αντιμετωπίσουμε τον «καρκίνο», όπως αποφάσισε το Eurogroup. Οι πιο σοβαροί οικονομολόγοι συγκλίνουν στην άποψη ότι για να αποφευχθεί ένα μόνιμο κώμα στην οικονομία θα πρέπει οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί να κινηθούν σαν να μην υπάρχει αύριο. «Πρέπει να εμποδίσουμε τον φόβο να φωλιάσει στην κοινωνία και όσον αφορά τους ηγέτες να ξεφύγουν από τις εθνικο-λαϊκιστικές αναλήψεις και τις κοντόφθαλμες απαντήσεις, όπως η λιτότητα», λέει ο Ανταμ Τουζ.
Χρειάζονται όχι απλώς γενναιόδωρα μέτρα, αλλά ένας πραγματικός πακτωλός, και μάλιστα τώρα. Όχι βλέποντας και κάνοντας, όπως δυστυχώς πράττουν οι περισσότερες κυβερνήσεις. «Είναι σαν να παίζεις ποδόσφαιρο σε ομίχλη: αν η ομίχλη παραμείνει εκεί ως το φθινόπωρο, θα είναι σχεδόν αδύνατο να συνεχιστεί το παιχνίδι» λέει ο οικονομολόγος Ανχελ Ουμπίντε.
Και ποια είναι μέχρι τώρα η απάντηση των περισσότερων ηγετών στην Ευρώπη; Ανεπαρκή μέτρα και αυτά με το σταγονόμετρο. Όπως λέει ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ «το χειρότερο που μπορεί να αναμένεται από τις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο είναι να κάνουμε πολύ λίγα, όπως πριν από 10 χρόνια».
Και είναι όντως πολύ λίγα αυτά που αποφάσισε το Eurogroup. Όταν, για παράδειγμα, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ εκτιμά ότι χρειάζεται 1,5 τρισ. ευρώ τον χρόνο.
Δεν είναι τυχαίο ότι πληθαίνουν οι φωνές διαμαρτυρίας για τη γερμανόπνευστη αυτή συμφωνία στο Eurogroup. Και όχι από τους συνήθεις υπόπτους! «Ανεπαρκή για να αντιμετωπιστεί η κρίση» χαρακτηρίζουν τη συμφωνία οκτώ Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολιτικοί, οικονομολόγοι και συνδικαλιστές, εκ των οποίων τέσσερις Ευρωπαίοι υπουργοί ή πρώην υπουργοί – ο Γερμανός Χανς Αϊχελ, ο Ισπανός Ζεζούς Θάλντερα, ο Βέλγος Πολ Μαγκνέτ και ο Ιταλός Πιέρ Κάρλο Πάντοαν. Με κοινή επιστολή τους στη γαλλική «Le Monde» απευθύνουν δραματική έκκληση για μια πολυμερή ευρωπαϊκή και παγκόσμια συνεργασία, μακριά από νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
«Δεν μπορούμε να επαναλάβουμε τα νεοφιλελεύθερα λάθη της περιόδου μετά το 2008, που τα τελευταία χρόνια οδήγησαν σε πολιτικές λιτότητας σε πολλές χώρες και οι οποίες, στη συνέχεια, αποδείχθηκαν κακές πολιτικές. Ειδικότερα, η Ευρώπη πρέπει να δράσει και να δράσει γρήγορα, καθώς η απάντηση σε μια κρίση αυτού του μεγέθους δεν μπορεί απλώς να αφεθεί στις κεντρικές τράπεζες» γράφουν οι «οκτώ» στην επιστολή. Υπενθυμίζουν, μάλιστα, με έμφαση ότι δύο φορές ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα χαρακτήρισε «αηδιαστική και αποτρόπαια» τη στάση του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών Βόπκε Χούκστρα.
«Πολλοί πίστευαν ότι οι προηγούμενες κρίσεις, όπως η χρηματοοικονομική του 2008, η μεταναστευτική ή το Brexit, θα σηματοδοτούσαν το τέλος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αυτή τη φορά, ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο σοβαρή. Χωρίς αποτελεσματική, πολυμερή και συντονισμένη δράση θα αντιμετωπίσουμε μια παγκόσμια ύφεση, που δεν γνώρισε η ανθρωπότητα από τη δεκαετία του ΄30».
Οι «οκτώ» τάσσονται υπέρ των κορονο-ομολόγων και εφιστούν την προσοχή στην ανάγκη ανανέωσης της βιομηχανικής πολιτικής της Ε.Ε. και στον προσδιορισμό των τομέων, στους οποίους, όπως τονίζουν, «πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό της. Αν η Ευρώπη σήμερα χρειάζεται δέκα φορές περισσότερο ιατρικό εξοπλισμό για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, σίγουρα δεν είναι λάθος της Κίνας» τονίζουν με έμφαση!
