Στις 11 Ιανουαρίου 1828 έφτανε στην Αίγινα, για να εγκαταστήσει προσωρινά την κυβέρνησή του, ο Ιωάννης Καποδίστριας.
- Από τον Κωνσταντίνο Χολέβα
Ευλαβής ορθόδοξος, μορφωμένος και με διπλωματική εμπειρία ως πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και θεμελιωτής της ελβετικής συνομοσπονδίας των καντονίων. Ο Δυτικομακεδών αγωνιστής και ιστορικός Νικόλαος Κασομούλης έγραψε για την υποδοχή του κυβερνήτη: «Ευφροσύνη του λαού, μελαγχολία μερικών προκρίτων αριστοκρατών».
Ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής, με πρόσφατη ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χαρακτήρισε τον Καποδίστρια «δικτάτορα», επειδή ανέστειλε το Σύνταγμα της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας. Είναι άδικο να γκρεμίζει κάποιος -ή και να αγνοεί- το τεράστιο έργο και τη σεμνότητα του χαρακτήρα του θεμελιωτή της νεότερης Ελλάδας. Ο Καποδίστριας βρήκε ένα κράτος ανύπαρκτο, με τον Ιμπραήμ να κατέχει σημαντικά σημεία της Πελοποννήσου και τον Κιουταχή να ελέγχει ακόμη το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς Ελλάδας. Διοίκηση δεν υπήρχε, τα ταμεία ήταν άδεια, η διχόνοια απειλούσε να καταστρέψει την Επανάσταση. Στην Αίγινα τον περίμεναν ρακένδυτοι αγωνιστές, τραυματίες πολέμου και πεινασμένα γυναικόπαιδα. Επρόκειτο για κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, η οποία και στα σύγχρονα Συντάγματα προβλέπει την επιβολή ορισμένων περιορισμών.
Άλλωστε, και ο ιδρυτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά την περίοδο 1917-1920 ανέστειλε σημαντικά άρθρα του Συντάγματος, διότι η Ελλάς βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση.
Ο Καποδίστριας δημιούργησε ένα συμβουλευτικό σώμα, το Πανελλήνιον, με 27 μέλη και εκεί είχε την εντιμότητα να διορίσει στελέχη και των τριών σχηματισθέντων κομμάτων: Του ρωσικού, του γαλλικού και του αγγλικού. Έδωσε διοικητικές θέσεις στους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, Δημήτριο Υψηλάντη, Αθ. Τσακάλωφ και Π. Αναγνωστόπουλο, τους οποίους είχε παραγκωνίσει ο Αλ. Μαυροκορδάτος. Οργάνωσε εκ του μηδενός τον Στρατό, τη Δικαιοσύνη, τη γεωργία, το εμπόριο, την παιδεία.
Στον Καποδίστρια οφείλουμε τη διεύρυνση των συνόρων της Ελλάδας. Οι Μεγάλες Δυνάμεις ήθελαν μια Ελλάδα χωρίς την Ακαρνανία και τη μισή Φθιώτιδα. Ο Καποδίστριας αξιοποίησε το διεθνές κύρος του και έφτασε τα σύνορα στη γραμμή Αμβρακικού – Παγασητικού. Για να πιέσει τους Τούρκους, έστειλε τον Τσάμη Καρατάσο και τον Κίτσο Τζαβέλα να συνεχίσουν τον ένοπλο αγώνα. Όσο ζούσε, η Ελλάς αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 3/2/1830.
Στην εποχή του ενόχλησε συμφέροντα και τοπικισμούς. Σήμερα ενοχλεί, διότι θυμίζει ότι οι πρωτεργάτες της εθνικής μας ελευθερίας ήταν πιστοί ορθόδοξοι χριστιανοί. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πίστευε στη θεία Πρόνοια και ζήτησε να ταφεί στη Μονή της Παναγίας Πλατυτέρας στην Κέρκυρα. Εκεί ετάφη προσφάτως και ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο οποίος έγραψε για το 1821: «Η Ορθοδοξία γέννησε και γεννά φιλελεύθερο πνεύμα. Διότι, όπως μας είπε ο Απόστολος Παύλος, “επ’ ελευθερία εκλήθητε”».
