Η γενιά μου μεγάλωσε με το όραμα της επικράτησης της δυτικής δημοκρατίας απέναντι στον σοβιετικό ολοκληρωτισμό. Με την αξία της αγάπης προς την ελευθερία. Της αποδοχής προς το διαφορετικό. Με το αμερικανικό όνειρο και την αξιοκρατία. Με τον λαϊκό καπιταλισμό του Ford που καθιστούσε τον φιλελευθερισμό σύστημα για τους πολλούς και όχι για τους λίγους. Με τα βιβλία του Αλεξίς ντε Τοκβίλλ για την δημοκρατία στην Αμερική, του Άνταμ Σμιθ για τον Πλούτο των Εθνών, του Τζών Στιούαρτ Μίλλ, του Ρεϋμόν Αρόν, του Ζάν Φρανσουά Ρεβέλ, ακόμα και του Μίλτον Φρήντμαν, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής –δεν είναι ευρύτερα γνωστό– του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Η γενιά μου έδωσε μάχη στα αμφιθέατρα απέναντι στη νεολαία του κομμουνιστικού κόμματος και χάρηκε όταν έζησε την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου, το γκρέμισμα του τείχους του αίσχους, την πτώση της Σοβιετικής Ενώσεως. Όσοι δίναμε μάχες για αυτά που έλεγε ο Ρόναλντ Ρήγκαν νοιώσαμε ηθική δικαίωση όταν επικράτησε παγκοσμίως ο φιλελευθερισμός. (Οι Ηττημένοι Σοσιαλιστές και κομμουνιστές των ελληνικών αμφιθεάτρων της δεκαετίας του ’80 είναι σήμερα υπουργοί του κύριου Μητσοτάκη!) Ακόμη περισσότερο νοιώσαμε δικαίωση όταν η παγκοσμιοποίηση στην πρώτη της φάση πριν δούμε το αρνητικό της πρόσωπο έβγαλε χιλιάδες πολίτες του πλανήτη από τη φτώχεια. Αυτό τον καπιταλισμό είχαμε ονειρευτεί, για τους πολλούς όχι για τους λίγους, μέσα σε συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας.
Σήμερα με αφορμή τον πόλεμο στην ανατολική Ευρώπη η Δύση επιχειρεί να χαράξει στην Ουκρανία το σύνορο για το νέο σιδηρούν παραπέτασμα. Αλλά αυτή τη φορά, σ’ αυτό το μοντέλο δυτικής δημοκρατίας που επιχειρείται να επιβληθεί παγκοσμίως, υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε και που είναι ξένα προς εμάς. Από το νέο αφήγημα που λανσάρεται ως δυτική δημοκρατία λείπει η πολιτική συνέπεια, λείπει η ιδεολογική συνοχή, λείπει και η πειστικότητα. Σε κάποιες περιπτώσεις λείπει και η ελευθερία.
Θα μιλήσω με παραδείγματα: Για χρόνια πολλά οι Αμερικανοί φίλοι ζητούσαν επιτακτικά από τους πρωταγωνιστές του πολιτικού και οικονομικού μας συστήματος να μην έχουν την παραμικρή σχέση με τα δικτατορικά και αυταρχικά καθεστώτα της Βενεζουέλας και του Ιράν. Κορυφαίος Έλληνας επιχειρηματίας ο οποίος είχε άριστες σχέσεις μαζί τους αλλά κατηγορήθηκε ότι έσπασε το εμπάργκο με την διακίνηση πετρελαίου του Ιράν, πέρασε σοβαρή ποινική περιπέτεια. Άλλοι Έλληνες επιχειρηματίες που σχεδίαζαν στο παρελθόν να μεταφέρουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα προειδοποιήθηκαν αρμοδίως στον ανώτατο βαθμό να μην το κάνουν γιατί θα είχαν συνέπειες. Και δεν το αποτόλμησαν.
Η σχέση που εφέρετο ότι διατηρούσε ο ΣΥΡΙΖΑ με το καθεστώς Τσάβες και Μαδούρο έγινε στόχος πολιτικής λοιδωρίας, κριτικής και ισχυρής πολιτικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της χώρας, ένδειξη ότι το κόμμα αυτό δεν έχει καμμία σχέση με την Δύση και τις αξίες της. Μέχρι και με εξεταστική επιτροπή για παράνομες χρηματοδοτήσεις απειλήθηκε η αριστερά από τη Νέα Δημοκρατία για τις σχέσεις της με το Καράκας.
Και τα δυο αυτά κράτη, η Βενεζουέλα και το Ιράν, ήταν οι δαίμονες της διεθνούς κοινότητας για την Αμερική. Ξαφνικά όμως μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία οι χθεσινοί εχθροί της Δύσης έγιναν οι σημερινοί φίλοι. Οι δαίμονες του αυταρχισμού και οι δικτάτορες, πρώτοι ….κολλητοί. Ξαφνικά το Ιράν και η Βενεζουέλα έγιναν αγαπητές …δημοκρατίες!
Έλληνες επιχειρηματίες διακηρύσσουν στις εφημερίδες ότι παγώνουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία και στο μέλλον θα διακινούν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα και το Ιράν. Τώρα δεν κινδυνεύουν ούτε με φυλακή ούτε με άλλες συνέπειες. Το ερώτημα που προκύπτει όμως είναι, ποια πολιτική συνέπεια υπάρχει πίσω από αυτό; Ή αν μας κάνει τόσο, μετακινούμε το σύνορο του σιδηρού παραπετάσματος σε άλλη χώρα; Τι είδους μοντέλο δυτικής δημοκρατίας είναι αυτό; Που υπάρχει συνέπεια; Και πως κατηγορούμε τον Πούτιν ότι θέλει να ανατρέψει την κυβέρνηση μιας ανεξάρτητης και κυρίαρχης χώρας όταν ο Πρόεδρος Μπάιντεν διακήρυξε προχθές από την Πολωνία ότι ο Ρώσσος Πρόεδρος δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία, άρα ονειρεύεται την ανατροπή του; Δυο μέτρα και δυο σταθμά;
Η δυτική δημοκρατία είναι τόσο δημοκρατία, ώστε διακηρύσσει δημοσίως την ανατροπή κυβερνήσεων; Αυτό είναι το νέο υπόδειγμά μας; Ότι στο παρελθόν το έκανε μερικές φορές στο παρασκήνιο το γνωρίζαμε. Ότι τώρα θα το κάνει και στο φως της ημέρας, μας ξεπερνά.
Επισήμανση δεύτερη: οφείλουμε να σταθούμε στο ζήτημα της ιδεολογικής συνοχής του νέου υποδείγματος. Διακηρύσσεται από τους Αμερικανούς φίλους ότι το νέο δίλημμα για τους λαούς είναι δημοκρατία ή αυταρχισμός. Το είπε και ο δικός μας Πρωθυπουργός πριν μάλιστα το πει δημοσίως ο Αμερικανός Πρόεδρος. Ηγήθηκε. Η εμβληματική μάχη για την επικράτηση της δημοκρατίας θα δοθεί στην Ουκρανία. Εκεί θα κριθεί η δημοκρατία! Διερωτώμαι: Όλοι όσοι τα λένε αυτά έχουν δει την κατάταξη της Ουκρανίας στον παγκόσμιο χάρτη της διαφθοράς; Έχουν μελετήσει την πρόσφατη συνταγματική και πολιτική ιστορία αυτής της χώρας; Αλήθεια, εκεί θα κριθεί η μάχη; Εκεί που η Αμερική και η Ρωσσία ανεβάζουν και κατεβάζουν στην εξουσία τους ηγέτες με ειδικές επιχειρήσεις εγκαθιστώντας στην πραγματικότητα στην αρχηγία του κράτους πολιτικές μαριονέττες; Μια ο ένας και μια ο άλλος; Και αυτή η χώρα πληροί τα δημοκρατικά κριτήρια ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση όταν για άλλα ελασσόνα ζητήματα –σέ σύγκριση με όσα αντιδημοκρατικά συνέβησαν στο Κίεβο τα προηγούμενα χρόνια– η Ένωση τιμωρεί την Ουγγαρία και την Πολωνία με την κατηγορία της παραβίασης του κράτους δικαίου; Ωραία ιδεολογική συνοχή και συνέπεια για την Δύση μας!
Τέλος, εκτός από την έλλειψη πολιτικής συνέπειας και ιδεολογικής συνοχής το νέο ιδεολογικό μοντέλο της Δύσης χαρακτηρίζεται από κάτι αδιανόητο: από το τέλος της ελευθερίας. Από το τέλος της πληροφόρησης. Το Σάββατο, μια βρεταννική εφημερίδα, όχι το Σπούτνικ, όχι το Russia Today, όχι η Πράβδα και η Ιζβέστια, αποκάλυψε φερόμενο μήνυμα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του γυιού του Αμερικανού Προέδρου από το οποίο προέκυπτε το εξής εκπληκτικό, αν ισχύει. Ότι ο συγκεκριμένος εξασφάλισε χρηματοδότηση εκατομμυρίων δολαρίων και από την Goldman Sachs για ιατρική εταιρεία που συνεργαζόταν με στελέχη του Υπουργείου Αμύνης της Αμερικής και με την ουκρανική εταιρεία φυσικού αερίου με έναν διπλό στόχο: Πρώτον την χρηματοδότηση της έρευνας βιολογικών εργαστηρίων για ιούς με έδρα την Ουκρανία. Δεύτερον μέσω αυτών στοχεύουν την «πολιτιστική και οικονομική ανεξαρτησία της Ουκρανίας από τη Ρωσία»! Οι καταγγελίες αυτές μπορεί να ισχύουν, μπορεί και να μην ισχύουν. Αν και το ευαγγέλιο των ανά τον κόσμο φιλελεύθερων, η εφημερίδα New York Times, έγραψε ότι ισχύουν. Έστω όμως ότι δεν ισχύουν. Στη δυτική δημοκρατία που μεγαλώσαμε εμείς γνωρίζουμε ότι για αυτά εκδίδονται απαντήσεις. Οι σιωπές δεν αποτελούν απαντήσεις. Ούτε το να φωνάζεις «χασάπη» τον άλλον σε απαλλάσσει από τις απαντήσεις. Το κυριότερο όμως που μάθαμε στην δυτική δημοκρατία είναι η ελευθερία. Πιο συγκεκριμένα η ελευθερία της πληροφόρησης και της ενημέρωσης. Διότι η σωστή πληροφόρηση οδηγεί τους πολίτες σε σωστές αποφάσεις. Και όμως!
Από το Σάββατο που έγινε η αποκάλυψη της “Daily Mail” δεν υπέπεσε στην αντίληψή μας ούτε κάποια επίσημη απάντηση από τον ίδιο τον θιγόμενο, αλλά το κυριότερο, ούτε κάποια ευρεία αναπαραγωγή της είδησης αυτής από τα δυτικά Μέσα Ενημέρωσης. Ίσως γιατί αν αποκαλυπτόταν αυτό καθολικώς, η χρηματοδότηση δηλαδή φονικών βιολογικών εργαστηρίων στα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας ο πόλεμος δεν θα ένοιαζε και τόσο απρόκλητος. Στην Ελλάδα είμαστε σίγουροι: τα συστημικά sites δεν έγραψαν κυριολεκτικά λέξη γι’ αυτό. Η αποκάλυψη ετάφη. Αλλά η ελευθερία που μάθαμε εμείς, την αγαπήσαμε στην δυτική δημοκρατία, δεν είναι η μετάδοση των απόψεων του ενός και κανενός άλλου! Αυτή ήταν η ελευθερία, εντός εισαγωγικών, της Σοβιετικής Ένωσης. Η μονοφωνία. Όχι η δική μας ελευθερία και ο πλουραλισμός που τους περιέχει όλους. Στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου ζούμε το τέλος της ελευθερίας. Το τέλος της ελευθερίας πληροφόρησης όπως την ζήσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της επικράτησης της εκπληκτικής φιλελεύθερης δυτικής δημοκρατίας του 20ού αιώνα. Αυτό το νέο ιδεολόγημα της δημοκρατίας του 21ου αιώνα σε συνθήκες πολέμου συσπειρώνει βέβαια πλειοψηφίες. Απομονώνει διαφορετικές φωνές που μέσα σε καθεστώς ισοπέδωσης των πάντων δε βρίσκουν χώρο να διατυπώσουν την παραμικρή διαφωνία. Το Συριζέικο δόγμα του 2015 «ή εμείς ή αυτοί» αναβιώνει ως ιδεολογικό λάβαρο της Δύσης. Πρόκειται όμως για ένα ιδεολογικό αφήγημα που στηρίζεται σε πήλινα πόδια. Και επειδή στην Ελλάδα ο λαός είναι έμπειρος καθώς έχει ζήσει διχασμούς, δικτατορίες, πραξικοπήματα, εμφυλίους, εθνικούς ακρωτηριασμούς, τα πάντα το αντιλαμβάνεται, και κλωτσάει!
Όσοι λοιπόν διαβάζουν τις εγχώριες δημοσκοπήσεις και ολοφύρονται για το γεγονός ότι ο ελληνικός λαός δίνει για τον πόλεμο απαντήσεις διαφορετικές από άλλους λαούς της Δύσης, ας μην εκπλήσσονται: Στη χώρα που γεννήθηκε η δυτική δημοκρατία ο λαός έχει την εμπειρία να αντιλαμβάνεται πως αυτό που του πλασάρεται ως νέο ιδεολόγημα για τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού, στερείται πολιτικής συνέπειας, ιδεολογικής συνοχής και ελευθερίας. Δεν μπορεί όμως να είναι το μέλλον μας αυτό. Το τέλος της ελευθερίας. Να μαθαίνουμε μόνο ὅ,τι θέλουν οι άλλοι. Πρέπει να δώσουμε μάχη γι’ αυτό. Δύσκολη, άνιση, αμφίβολη, αλλά μάχη!
Το τι θα κάνει η Ρωσία με την δημοκρατία ειλικρινά δε μας ενδιαφέρει καθώς η χώρα αυτή είτε με τσάρους, είτε με υπαρκτό σοσιαλισμό, είτε με Πούτιν και καπιταλισμό, δεν είχε ποτέ παράδοση με τη δημοκρατία. Το τι θα κάνει όμως η Δύση με την δημοκρατία και την ελευθερία μας αφορά. Η Ελλάδα ως η κοιτίδα της δημοκρατίας αντί να ακολουθεί σαν πολιτική ουρά σε κούφια πολιτικά ιδεολογήματα που εκπονούνται και αλλάζουν με βάση τα γεωπολιτικά συμφέροντα άλλων κρατών, πρέπει να ηγηθεί στον 21ο αιώνα σε μια εκστρατεία για τον επαναπροσδιορισμό της αληθούς έννοιας της δημοκρατίας και της ελευθερίας στην Δύση. Αυτό που ζούμε τώρα –δυστυχώς– απέχει πολύ από αυτό που ονειρευτήκαμε…
