Πρεμιέρα για το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης φέρνει το νέο έτος. Παρά τις τυμπανοκρουσίες της κυβέρνησης και του Υπουργείου Εργασίας, που υπόσχεται… λεφτά με τη σέσουλα, οι μεγάλες σκιές για το τεράστιο κόστος χρηματοδότησης του εγχειρήματος, που ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, παραμένουν. Εκτιμάται ότι, τον πρώτο χρόνο λειτουργίας, στο Ταμείο θα ενταχθούν περίπου 40.000 εργαζόμενοι.
Το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) εκκινεί επίσημα τη λειτουργία του την πρώτη ημέρα του νέου έτους. Σε αυτό εντάσσονται αυτόματα και υποχρεωτικά στο εξής όλοι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, ανεξαρτήτως ηλικίας, εφόσον στον κλάδο τους είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση, δηλαδή οι μισθωτοί του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, οι μηχανικοί και οι δικηγόροι.
Ποιοι έχουν δικαίωμα αλλαγής φορέα
Από την 1η Ιανουαρίου 2023 θα έχουν τη δυνατότητα υπαγωγής στο νέο Ταμείο ασφαλισμένοι στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑΕΠ) που έχουν γεννηθεί από 01/01/1987 και μετά, οι οποίοι επιθυμούν να μεταβούν στο ΤΕΚΑ. Ομως, για αυτούς, το δικαίωμα επιλογής μετάβασης στο νέο Ταμείο έχει ημερομηνία λήξης την 31η
Δεκεμβρίου 2023.
Από το επόμενο έτος, δηλαδή το 2023, δυνατότητα ένταξης στο ΤΕΚΑ θα έχουν και εργαζόμενοι για τους οποίους σήμερα δεν υπάρχει υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης, όπως οι αγρότες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί. Για αυτούς, το δικαίωμα αλλαγής φορέα «λήγει» όταν συμπληρώσουν το 35ο έτος της ηλικίας τους.
Τι εισφορές θα πληρώνουν
Οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης θα συλλέγονται από τον e-ΕΦΚΑ και θα πιστώνονται στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων, τους λεγόμενους «κουμπαράδες». Το ύψος των εισφορών είναι ίδιο με αυτό του ισχύοντος συστήματος, διαμορφώνεται δηλαδή σε ποσοστό 3,25% για τον εργοδότη και 3,25% για τον εργαζόμενο μέχρι και τον Μάιο του 2022.
Ομως, από τον Ιούνιο και μετά, οι εισφορές μειώνονται κατά μισή μονάδα, λόγω διάταξης του νόμου Κατρούγκαλου που ψηφίστηκε το 2016, και επιμερίζεται σε 3% για καθέναν.
Για κάθε νέα πρόσληψη, ο ασφαλισμένος χαρακτηρίζεται ως «νέος» ή «παλαιός» και υπάγεται αντίστοιχα στο ΤΕΚΑ ή στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.
Οι προθεσμίες και ο χρόνος υποβολής των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ) δεν τροποποιούνται και συνεχίζουν να ισχύουν όπως και σήμερα, δηλαδή η ΑΠΔ υποβάλλεται έως το τέλος του επόμενου μήνα από αυτόν που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος. Μια βασική διαφοροποίηση που προωθείται είναι ότι η καταβολή των εισφορών πραγματοποιείται με
βάση δύο ταυτότητες πληρωμής: μία για τον e-ΕΦΚΑ και μία για το ΤΕΚΑ.
Μη απόλυση
Εντύπωση προκάλεσε η πρόβλεψη που θα ισχύει μόνο για το ΤΕΚΑ, ότι ο εργοδότης δεν μπορεί να προβεί σε καταγγελία σύμβασης εργαζομένου αν δεν έχει εξοφλήσει τις οφειλόμενες εισφορές επικουρικής ασφάλισης. Με άλλα λόγια, είναι άκυρη η απόλυση όταν δεν έχουν καταβληθεί εγκαίρως οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης στο νέο Ταμείο. Βεβαίως, την ίδια στιγμή, ο ίδιος εργοδότης θα μπορεί να χρωστά εισφορές κύριας ασφάλισης για τον ίδιο εργαζόμενο και να εξακολουθεί να έχει το δικαίωμα να τον απολύσει. Περαιτέρω, θα μπορεί να χρωστά εισφορές και να απολύει, όπως και σήμερα, εργαζομένους του που δεν ασφαλίζονται στο ΤΕΚΑ, αλλά στον ΕΦΚΑ.
Οι ατομικοί λογαριασμοί «κουμπαράδες»
Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση στον ατομικό λογαριασμό του μέσω site και εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, καθώς και μέσω άλλων φορητών ηλεκτρονικών συσκευών εντός του 2022. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 θα καθοριστούν λεπτομερώς το περιεχόμενο, η διάρκεια και η διαδικασία τήρησης των ατομικών λογαριασμών.
Πρόκειται για απαραίτητο στάδιο, προκειμένου να καταστεί δυνατή ηπρόσβαση των ασφαλισμένων στην εφαρμογή, που θα τους επιτρέπει να παρακολουθούν τους λογαριασμούς τους. Η ιστοσελίδα του νέου Ταμείου θα λειτουργήσει στη διεύθυνση
teka.gov.gr. Επίσης, θα λειτουργήσει και η εφαρμογή myteka.gov.gr, μέσω της οποίας θα γίνεται πρόσβαση των ασφαλισμένων στους ατομικούς τους λογαριασμούς.
Η καινούργια γκάμα παροχών του συστήματος
Προϋπόθεση θεμελίωσης δικαιώματος μηνιαίας επικουρικής σύνταξης είναι η έκδοση κύριας σύνταξης και η συμπλήρωση 15 ετών επικουρικής ασφάλισης. Στις περιπτώσεις που δεν θεμελιώνεται δικαίωμα μηνιαίας επικουρικής σύνταξης, δηλαδή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν απονεμηθεί κύρια σύνταξη ή δεν συμπληρώνονται 15 έτη επικουρικής ασφάλισης, οι
καταβληθείσες εισφορές επιστρέφονται σε πραγματική αξία στον ασφαλισμένο κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.
Σε περίπτωση μετάβασης ασφαλισμένου από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ στο ΤΕΚΑ (δηλαδή, στις περιπτώσεις προαιρετικής υπαγωγής), η επικουρική σύνταξη απαρτίζεται από δύο μέρη: ένα μέρος από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και ένα μέρος από το ΤΕΚΑ για τις εισφορές που αντιστοιχούν σε καθένα από τα Ταμεία. Η 15ετία υπολογίζεται αθροιστικά για την ασφάλιση στα δύο Ταμεία.
Παράδειγμα 1
Ασφαλισμένος που έχει διανύσει χρόνο ασφάλισης 14 ετών στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και 12 ετών στο ΤΕΚΑ θεμελιώνει δικαίωμα επικουρικής σύνταξης, εφόσον δικαιωθεί και κύρια σύνταξη. Στην περίπτωση αυτή, η σύνταξη θα υπολογιστεί σε διακριτά τμήματα ως εξής: με βάση το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης για τα 14 έτη και τη ράντα (ο μαθηματικός τύπος με βάση τον οποίο υπολογίζεται το ύψος των συντάξεων) που ισχύει για τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e- ΕΦΚΑ και σύμφωνα με τη ράντα που ισχύει για το ΤΕΚΑ, στη βάση του ποσού που έχει σωρευτεί στον ατομικό λογαριασμό του από τις καταβληθείσες εισφορές και τις αποδόσεις τους κατά τη δωδεκαετή υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου αυτού.
Εκτακτη κατώτατη
Στο ΤΕΚΑ προβλέπεται κατώτατη επικουρική σύνταξη σε περίπτωση αναπηρίας ή θανάτου ενεργού ασφαλισμένου, κάτι που δεν ισχύει στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Ειδικότερα, εάν το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου υπολείπεται του ποσού των εισφορών ασφαλισμένου με 15 έτη ασφάλισης και αποδοχές
ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, ο κρατικός Προϋπολογισμός καλύπτει τη διαφορά και στη συνέχεια υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης του ασφαλισμένου ή των λοιπών δικαιοδόχων προσώπων.
Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή
Τον Οκτώβριο του 2021 συγκροτήθηκε η προσωρινή διοικούσα επιτροπή του ΤΕΚΑ ως μεταβατικό όργανο διοίκησης μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, με επικεφαλής τη γ.γ. Κοινωνικής Ασφάλισης Παυλίνα Καρασιώτου.
Η προσωρινή διοικούσα επιτροπή θα προβεί στη σύνταξη προσχεδίων κανονιστικών κειμένων, όπως του οργανισμού του Ταμείου και όσων κανονισμών είναι αναγκαίοι για τη λειτουργία του: π.χ., του Κανονισμού Ασφάλισης και Παροχών, του Κανονισμού Οικονομικής Οργάνωσης και Λογιστικής Λειτουργίας και του Κανονισμού Επενδύσεων.
Το «τζογάρισμα» των εισφορών και οι υποσχέσεις για υπέρογκες συντάξεις
Το αρχικό σχέδιο της κυβέρνησης για τζογάρισμα των εισφορών των ασφαλισμένων τυπικά κατ' επιλογή τους, σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες (χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου), μετατέθηκε για το 2025. Κατά τον πρώτο χρόνο, οι εισφορές των νεοασφαλισμένων θα κατατεθούν σε λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος και θα τοκίζονται με 1,5%.
Το 2023 και το 2024, οι εισφορές όλων των ασφαλισμένων θα επενδυθούν με βάση τις τοποθετήσεις ενός προκαθορισμένου συνταξιοδοτικού προϊόντος, ενώ το 2025 θα προβλεφθούν τα υπόλοιπα «συνταξιοδοτικά προϊόντα», τα οποία θα μπορούν να επιλέξουν οι ασφαλισμένοι κατόπιν σύστασης του ΤΕΚΑ.
Εωλες υποσχέσεις
Σύμφωνα με τα σενάρια που διακινεί το υπουργείο Εργασίας:
-Με 35 έτη ασφάλισης, σε ηλικία 62 ετών θα λάβει 217,28 ευρώ, αντί 150,47 που παίρνει σήμερα, ενώ σε ηλικία 67 ετών θα λάβει 256,92 ευρώ, αντί 177,93 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
-Με 40 έτη ασφάλισης, σε ηλικία 62 ετών θα λάβει 270,69 ευρώ, αντί 178,07 που παίρνει σήμερα, ενώ σε ηλικία 67 ετών θα λάβει 320,40 ευρώ, αντί 210,57 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
-Με 35 έτη ασφάλισης, σε ηλικία 62 ετών θα λάβει 380,23 ευρώ, αντί 263,33 που παίρνει σήμερα, ενώ σε ηλικία 67 ετών θα λάβει 449,61 ευρώ, αντί 311,37 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
-Με 40 έτη ασφάλισης, σε ηλικία 62 ετών θα λάβει 474,18 ευρώ, αντί 311,63 που παίρνει σήμερα, ενώ σε ηλικία 67 ετών θα λάβει 560,70 ευρώ, αντί 368,49 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
Η σκληρή πραγματικότητα
Βάσει του νομοσχεδίου, οι νέες συντάξεις οι οποίες θα απονέμονται μετά το 2060 θα είναι μειωμένες έως και 50%. Μπορεί το δίδυμο Χατζηδάκη – Τσακλόγλου να κατακλύζει τα ΜΜΕ με δηλώσεις, τάζοντας συντάξεις αυξημένες έως 35%, ωστόσο στην πραγματικότητα ουδείς εγγυάται τα ποσά αυτά. Αντίθετα, αυτό που αποκαλύπτεται, το οποίο αναδεικνύεται στους πίνακες της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, είναι ότι οι συντάξεις μετά το 2060 βαίνουν μειωμένες… έως και 50%. Και αυτό γιατί καταργούνται οι ελάχιστες εγγυήσεις του προηγούμενου νόμου (νοητό επιτόκιο ύψους 1,3%) και στο εξής, βάσει του άρθρου 61 του νέου νόμου 4826/2021, οι παρεχόμενες εγγυήσεις είναι μόνο έως το ύψος των καταβαλλόμενων εισφορών, χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι.
Βάσει των παραδειγμάτων της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, τα οποία συγκρίνουν τις αυριανές συντάξεις με το ισχύον σύστημα (με πληθωρισμό 2% ανά έτος), προκύπτει ότι το ισχύον σύστημα (με 35 έτη ασφάλισης και τα 67 έτη ηλικία συνταξιοδότησης) το 2060 προβλέπει και εγγυάται ποσό 483 ευρώ, ενώ το νέο σύστημα ναι μεν προβλέπει χωρίς εγγυήσεις ποσά από 425 έως 641 ευρώ, ωστόσο, βάσει των εγγυήσεων που παρέχει, αυτά
μειώνονται κατά 51,5%, στα 235 ευρώ.
Το ροκάνισμα των χαμηλο-συνταξιούχων
Το αποκορύφωμα της κυβερνητικής χυδαιότητας προκειμένου να εφαρμόσει το νέο σύστημα ήταν η απόφαση να ανακατευθύνει τα χρήματα που προορίζονταν για τους χαμηλοσυνταξιούχους, ώστε να κάμψει τις αντιστάσεις των δανειστών και να καλύψει την «τρύπα», που μπορεί να φτάνει τα 78 δισ. ευρώ. Μπορεί αρχικά στο εσωτερικό οι υπουργοί κ. Χατζηδάκης και Τσακλόγλου να υποεκτιμούσαν το κόστος σε 120.000.000 τον χρόνο, στο εξωτερικό όμως άκουσαν τις έντονες ανησυχίες των εταίρων, καθώς το κόστος μετάβασης είναι ίσο με το μεγαλύτερο…Μνημόνιο που υπέγραψε η χώρα.
Ετσι, στον νόμο που ψηφίστηκε ο υπουργός Εργασίας αποφάσισε να «θυσιάσει» το νομοθετημένο κονδύλι, ίσο με 0,5% του ΑΕΠ, που προοριζόταν για την απόδοση μερίσματος κάθε χρόνο σε χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 800.000.000 ευρώ ετησίως. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το μέρισμα-κοροϊδία που δόθηκε προχθές, ύψους 250 ευρώ, ανήλθε σε μόλις 164.000.000 ευρώ.
