Η Ψωρίαση είναι μια χρόνια αυτοάνοση νόσος που προσβάλλει το δέρμα και εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί μια χρόνια, μη μεταδοτική δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από παθολογικά ταχύτερο πολλαπλασιασμό των κυττάρων της επιδερμίδας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ερυθρών, υπερυψωμένων πλακών με λευκά ή ασημένια λέπια.
Γράφει η Κέλλυ Χολέβα (MSc), Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Αν και η ιατρική διάσταση της νόσου είναι γνωστή, αυτό που συχνά παραβλέπεται είναι ο βαθύς ψυχολογικός αντίκτυπος που μπορεί να έχει στην αυτοεκτίμηση των νοσούντων. Πίσω από τα εξωτερικά συμπτώματα — φλεγμονές, κοκκινίλες και σημεία απολέπισης — υποβόσκει μια βαθύτερη, συχνά υποτιμημένη διάσταση: η σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση που συνοδεύει την ασθένεια και η πολύπλοκη σύνδεσή της με την ψυχική υγεία, το άγχος και το καθημερινό στρες.
Πώς είναι να ζει κανείς με Ψωρίαση;
Η καθημερινότητα με Ψωρίαση μπορεί να είναι γεμάτη προκλήσεις. Πολλοί ασθενείς νιώθουν συνεχώς εκτεθειμένοι, ειδικά όταν τα συμπτώματα είναι σε μέρη του σώματος που δεν μπορούν εύκολα να καλυφθούν, όπως χέρια, πρόσωπο ή τριχωτό της κεφαλής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων, περιορισμό σωματικών δραστηριοτήτων ή και χόμπι, καθώς και αυξημένα επίπεδα άγχους ή ακόμα και κατάθλιψης.
Επίσης, επειδή πρόκειται για μια χρόνια πάθηση με εξάρσεις και υφέσεις, το άτομο ζει με μια διαρκή αβεβαιότητα για το πότε θα ξαναεμφανιστούν τα συμπτώματα, πόσο θα διαρκέσουν ή αν θα επηρεάσουν τις επαγγελματικές ή προσωπικές του σχέσεις.
Αν και η Ψωρίαση δεν είναι μια μεταδοτική ασθένεια, κουβαλάει ένα ιδιαίτερο ψυχολογικό βάρος για όσους τη βιώνουν και συχνά συνοδεύεται από κοινωνικό στίγμα. Άτομα που δε γνωρίζουν για την ασθένεια μπορεί να κοιτούν περίεργα, να σχολιάζουν ή ακόμα και να αποφεύγουν την επαφή. Αυτή η απόρριψη, έστω και άθελά τους, ενισχύει την αίσθηση διαφορετικότητας και απομόνωσης που συχνά νιώθει ο ασθενής.
Πολλοί ασθενείς νιώθουν ντροπή, κοινωνική απομόνωση και έντονη ανασφάλεια. Όταν τα συμπτώματα της Ψωρίασης είναι ορατά μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και την προσωπική του αξία. Δεν είναι σπάνιο ασθενείς να αποφεύγουν κοινωνικές εκδηλώσεις, να αισθάνονται άβολα σε νέες γνωριμίες ή ακόμα και να αποτραβιούνται από υπάρχουσες σχέσεις. Ένα αδιάκριτο βλέμμα ή ένα σχόλιο, έστω και καλοπροαίρετο, μπορεί να πυροδοτήσει ένα έντονο αίσθημα αμηχανίας και να ενισχύσει έναν φαύλο κύκλο απομόνωσης και κοινωνικού άγχους.
Ψωρίαση και Άγχος
Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι πως το άγχος δεν έρχεται απλά ως αποτέλεσμα της Ψωρίασης, αλλά συχνά αποτελεί και εκλυτικό της παράγοντα. Η σχέση ανάμεσα στην Ψωρίαση και το άγχος είναι βαθιά και αμφίδρομη. Από τη μία πλευρά, η εμπειρία της Ψωρίασης αυτή καθεαυτή, με τις ορατές δερματικές βλάβες, την αίσθηση καύσου, τον κνησμό και το κοινωνικό στίγμα που γίνεται πηγή έντονου ψυχολογικού φορτίου και άγχους για το άτομο που τη βιώνει, και από την άλλη πλευρά, το χρόνιο στρες που μπορεί να επιδεινώσει ή να πυροδοτήσει εξάρσεις της νόσου, επηρεάζοντας την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων.
Πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν ότι το έντονο ή χρόνιο στρες μπορεί να πυροδοτήσει εξάρσεις της νόσου. Το νευροενδοκρινικό σύστημα και το ανοσοποιητικό αλληλεπιδρούν στενά, και η ψυχική πίεση μπορεί να επηρεάσει τη φλεγμονώδη απόκριση του οργανισμού. Ως εκ τούτου, το δέρμα «μιλά», αντιδρώντας σε όσα το άτομο βιώνει ψυχικά, καταγράφοντας το στρες, τον πόνο και την εσωτερική ένταση με ορατό τρόπο.
Η σχέση της Ψωρίασης με την αυτοεκτίμηση
Πέρα από τα εμφανή σημάδια στο σώμα, τον κνησμό ή τις δυσκολίες στην καθημερινή λειτουργικότητα, η Ψωρίαση συχνά πλήττει το πιο ευαίσθητο κομμάτι της προσωπικότητας, αυτό της αυτοεκτίμησης.
Ας φανταστούμε έναν άνθρωπο που ζει με μια πάθηση που αλλοιώνει την εξωτερική του εμφάνιση και συχνά τον στιγματίζει κοινωνικά. Δεν είναι εύλογο ο άνθρωπος αυτός που έρχεται αντιμέτωπος με μια ορατή και συχνά «κοινωνικά παρεξηγημένη» ασθένεια να βιώνει σημαντικές διακυμάνσεις στην αυτοεκτίμησή του;
Είναι πολλοί οι ασθενείς που περιγράφουν ότι αισθάνονται λιγότερο ελκυστικοί ή μη αποδεκτοί. Οι σκέψεις αυτές, αν δεν αναγνωριστούν και δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να ριζώσουν και να ενισχύσουν την αρνητική εικόνα του εαυτού.
Όμως, η αυτοεκτίμηση μπορεί να κλονιστεί, αλλά μπορεί και να ξαναχτιστεί — με φροντίδα, με κατανόηση και με τη βοήθεια του ειδικού ψυχικής υγείας. Η αυτοεκτίμηση δεν μπορεί να εξαρτάται από την κατάσταση του δέρματός μας, αλλά από το πώς θα επιλέξουμε να σταθούμε απέναντι στον εαυτό μας.
Ολιστική αντιμετώπιση
Η Ψωρίαση μπορεί να μη θεραπεύεται οριστικά, αλλά μπορεί και χρειάζεται να αντιμετωπίζεται ολιστικά. Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας, μια προσέγγιση δηλαδή που ενώνει τη σωματική με την ψυχική φροντίδα, δύναται να προσφέρει ουσιαστική ανακούφιση στον ασθενή. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αρκετά θεραπευτικά προγράμματα για χρόνιες δερματοπάθειες, η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας θεωρείται εξίσου σημαντική με τη φαρμακευτική αγωγή
Παράλληλα με τη δερματολογική φροντίδα, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να επεξεργαστεί το βίωμα της ασθένειας, να αναπτύξει στρατηγικές διαχείρισης του άγχους και να ξαναχτίσει την αυτοεικόνα του. Συγκεκριμένα, η Γνωσιακή-συμπεριφορική Θεραπεία έχει φανεί ιδιαίτερα αποτελεσματική για άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως η Ψωρίαση, ενώ έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των εξάρσεων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ατόμων με Ψωρίαση. Εστιάζει στην αναγνώριση και αναδόμηση αρνητικών σκέψεων, ενισχύοντας τη λειτουργική συμπεριφορά και την ψυχική ανθεκτικότητα. Εξίσου, βοηθητικές είναι και οι ομάδες υποστήριξης, καθώς προάγουν την αίσθηση του «δεν είμαι μόνος», μειώνοντας το αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού.
Συνοψίζοντας, η Ψωρίαση είναι μια ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται στο δέρμα. Ψωρίαση είναι και όλα αυτά που δεν φαίνονται, όπως η καθημερινή προσπάθεια, οι εσωτερικές μάχες και η ανάγκη για σύνδεση και κατανόηση.
Αυτό που σίγουρα δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι πρόκειται για μια ασθένεια διαχειρίσιμη. Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχολογικής υποστήριξης μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια ζωή με περιορισμούς και σε μια ζωή ποιοτική με αξιοπρέπεια και αυτοαποδοχή.
Τέλος, είναι σημαντικό να μάθουμε να ακούμε το σώμα μας. Τι μας λέει το δέρμα όταν μας μιλά… Και ίσως αυτό μας οδηγήσει σε μια πιο αυθεντική και ουσιαστική σχέση με τον εαυτό μας.
