Κρατούμενοι στοιβαγμένοι στα σκοτεινά, βασανισμένοι χωρίς πρόσβαση σε γιατρούς ή δικηγόρους, εγκαταλελειμμένοι από τις κυβερνήσεις που τους έστειλαν εκεί, οι κρατούμενοι στις φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ βιώνουν την απόλυτη κόλαση.
Το Κέντρο Κράτησης Τρομοκρατών (CECOT) στο Ελ Σαλβαδόρ, η μεγαλύτερη φυλακή της Λατινικής Αμερικής, έχει μετατραπεί σε σύμβολο τρόμου – κι αυτό δεν είναι υπερβολή.
«Καλώς ήρθατε στην κόλαση – από εδώ θα φύγετε μόνο σε μαύρη σακούλα». Με αυτά τα λόγια καλωσορίστηκαν οι Βενεζουελανοί κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στο CECOT. Οικογένειες χωρίστηκαν βίαια. Η ελπίδα αντικαταστάθηκε από τον τρόμο.
Μέσα σε ανήλιαγα, ασφυκτικά γεμάτα κελιά, μαρτυρίες 16 κρατουμένων που συγκέντρωσε η Washington Post αποκαλύπτουν ένα καθεστώς βασανιστηρίων, παραβιάσεων των δικαιωμάτων και άρνησης ιατρικής περίθαλψης. Ονόματα όπως ο Μάρκο Χεσούς Μπασούλτο Σαλίνας, ο Άντρι Ερνάντες, ο Ρότζερ Μολίνα, όλοι νόμιμα ενταγμένοι σε προγράμματα των ΗΠΑ, έζησαν μια κόλαση χωρίς αιτία ή δικαστική απόφαση.
Χειροπέδες, αλυσίδες και μυστικός προορισμός στις φυλακές
Στις 15 Μαρτίου, δεκάδες Βενεζουελανοί, δεμένοι με χειροπέδες, αλυσίδες στη μέση και στους αστραγάλους, επιβιβάστηκαν σε ναυλωμένα αεροπλάνα χωρίς να τους ενημερωθεί για τον προορισμό. Ένας Αμερικανός αξιωματικός τους είπε ειρωνικά: «Σας ετοιμάσαμε μια έκπληξη». Όταν προσγειώθηκαν και είδαν τη σημαία του Ελ Σαλβαδόρ, ξέσπασαν σε πανικό. Μια γυναίκα χτυπήθηκε από φρουρό. Κραυγές, ξυλοδαρμοί, αίμα – η αρχή μιας σκοτεινής περιπέτειας.
Η άφιξη στο CECOT ήταν τελετουργία εξευτελισμού. Φύλακες ξύρισαν το κεφάλι των κρατουμένων, κατέσχεσαν προσωπικά τους αντικείμενα, μετρητά, ρούχα, ακόμη και φυλαχτά. Ο μακιγιέρ Άντρι Ερνάντες έκλαψε: «Γιατί μου το κάνετε αυτό; Είμαι στιλίστας μακιγιάζ, είμαι γκέι, δεν είμαι μέλος συμμορίας».
Οι κρατούμενοι, υπό το φλας των φωτογράφων και τις διαταγές των πάνοπλων φρουρών, γονάτισαν. Ο διευθυντής της φυλακής μίλησε χωρίς περιστροφές: «Δεν θα έχετε δικαιώματα. Ούτε δικηγόρο, ούτε ήλιο, ούτε κρέας ξανά. Ο μόνος τρόπος να φύγετε από εδώ είναι μέσα σε μαύρη σακούλα».
Το «τέρας» που ονομάζεται CECOT
Χτισμένο το 2023, σε 280 στρέμματα, το CECOT ήταν η «κορωνίδα» της εκστρατείας του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε κατά των συμμοριών. Με 19 πύργους επιτήρησης, ηλεκτροφόρους φράκτες και στέγες από μεταλλικό πλέγμα, παρουσίαζε την εικόνα μιας «υπερφυλακής», με αρχική χωρητικότητα 20.000 και προοπτική για 40.000 κρατούμενους.
Στην πράξη, μετατράπηκε σε τόπο ψυχολογικού και φυσικού βασανισμού. Τα κελιά για 80 φιλοξενούσαν μέχρι και 20 άτομα σε τσιμεντένιους χώρους με σημάδια από αποξηραμένο αίμα και χαρακιές νυχιών στους τοίχους. Τα κρεβάτια ήταν στοιβαγμένα τέσσερα-τέσσερα, χωρίς μαξιλάρια ή σεντόνια. Οι τουαλέτες βρίσκονταν υπό συνεχή επιτήρηση, χωρίς ίχνος ιδιωτικότητας. Το φως έμενε ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο.
Οι κρατούμενοι δεν ήξεραν πότε είναι μέρα και πότε νύχτα. Ο μόνος δείκτης ήταν η θερμοκρασία – ζέστη την ημέρα, παγωνιά τη νύχτα.
«Το CECOT ήταν φτιαγμένο για ζώα. Είχε σχεδιαστεί για να σε τρελάνει ή να σε οδηγήσει στην αυτοκτονία», είπε ο Χούλιο Φερνάντες Σάντσες, 35 ετών. Κρατούμενοι με ιατρικές παθήσεις μεταφέρονταν στο Κελί 8. Ανάμεσά τους ο Τίτο Μαρτίνες, 26 ετών, με νεφρική ανεπάρκεια. Ξυλοκοπήθηκε τόσο, που δεν μπορούσε πια να σηκωθεί. Ούρησε πάνω του, εξαρτώμενος από άλλους για φαγητό. Ο γιατρός του είπε πως το ένα νεφρό λειτουργούσε μόλις κατά 20% και σύντομα θα χρειαζόταν αιμοκάθαρση.
Βασανιστήρια και «La Isla» στις φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ
Οι καταγγελίες για βασανιστήρια σοκάρουν. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, κρατούμενοι ξυλοκοπούνταν μέχρι λιποθυμίας, επέστρεφαν γεμάτοι μώλωπες, παραπατώντας ή ακόμα και ξερνώντας αίμα. Ένας κρατούμενος βγήκε από την απομόνωση δακρυσμένος, καταγγέλλοντας σεξουαλική κακοποίηση. «Ας τον βαρέσουμε σαν πινιάτα», φώναζαν οι φρουροί. Το κελί απομόνωσης ονομάστηκε «La Isla» – Το Νησί – και αποτελούσε τον φόβο και τον τρόμο των κρατουμένων.
Ο Ερνάντες, που είχε πάει να πλυθεί χωρίς άδεια, συνελήφθη και οδηγήθηκε εκεί. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, τέσσερις φρουροί τον ανάγκασαν σε σεξουαλική πράξη. Κανένας δεν λογοδότησε.
Η απελπισία γεννά αντίδραση κι έτσι οι κρατούμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας, τέσσερις μέρες χωρίς φαγητό ή νερό. Άντρες λιποθυμούσαν, έπεφταν κάτω. «Οι φύλακες γελούσαν» δήλωσε ο Μέρβιν Γιαμαρτέ, 29 ετών. Όταν ούτε αυτό συγκίνησε τις αρχές, κάποιοι έγραψαν με το ίδιο τους το αίμα πάνω στα σεντόνια: «Δεν είμαστε τρομοκράτες, είμαστε μετανάστες».
Δύο μήνες αργότερα, σημειώθηκε εξέγερση. Οι κρατούμενοι ξήλωσαν κάγκελα, έσπασαν λουκέτα και πέταξαν σαπούνια και τσιμέντο στους φρουρούς. Η απάντηση ήρθε με πλαστικές σφαίρες και ομαδικούς ξυλοδαρμούς. «Μας πατούσαν τα πόδια μέχρι που δεν τα νιώθαμε» είπε ο Λεόν Ρένγκελ. Ύστερα, ήρθε η «τιμωρία»: ομαδικοί ξυλοδαρμοί, εξαρθρώσεις, σπασμένα δόντια, ώρες ουρλιαχτών.
Διεθνείς αντιδράσεις
Η αμερικανική κυβέρνηση δια του υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας υποστήριξε πως οι κρατούμενοι ήταν μέλη της εγκληματικής συμμορίας Tren de Aragua. Ωστόσο, στα δικαστικά έγγραφα οι ίδιες οι αρχές παραδέχτηκαν ότι πολλοί δεν είχαν ποινικό μητρώο.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Αμπιγκέιλ Τζάκσον, ευχαρίστησε την κυβέρνηση Μπουκέλε για την απομάκρυνση «των χειρότερων εγκληματιών», παραπέμποντας σε περαιτέρω ερωτήσεις τις αρχές του Ελ Σαλβαδόρ. Ο εκπρόσωπος του Μπουκέλε στις ΗΠΑ, Νταμιάν Μέρλο, χαρακτήρισε τις καταγγελίες «ανυπόστατες».
Αντίθετα, η Ιζαμπέλ Ρόμπι, δικηγόρος του οργανισμού Robert F. Kennedy Human Rights, δήλωσε πως οι καταγγελίες περί βασανιστηρίων, σεξουαλικής βίας και αυθαίρετης κράτησης, αν αποδειχθούν συστηματικές και εν γνώσει των αρχών, «ενδέχεται να συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας».
Κραυγή μέσα από τα τείχη
Περίπου 14.000 κρατούμενοι παραμένουν στο CECOT. Ελάχιστοι έχουν αποφυλακιστεί. Ακόμη λιγότεροι τολμούν να μιλήσουν. Όσοι το κάνουν, το πληρώνουν ακριβά. Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι μόλις η κορυφή ενός παγόβουνου που θυμίζει εποχές που η ανθρωπότητα υποσχέθηκε πως δεν θα επαναλάβει.
