Η ηλεκτρική ενέργεια δεν είναι πολυτέλεια· είναι βασικό κοινωνικό αγαθό. Και, παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα, η διαχείρισή της συχνά αποδεικνύεται όχι μόνο προβληματική, αλλά και άδικη προς τον πολίτη. Από τη μη τήρηση της μηνιαίας καταμέτρησης στους συμβατικούς μετρητές, μέχρι την αναξιοπιστία των «έξυπνων» συσκευών και τις άδικες κατηγορίες ρευματοκλοπής σε ανυποψίαστους καταναλωτές, οι λογαριασμοί ρεύματος μοιάζουν συχνά με παγίδα, αντί με μέσο δίκαιης χρέωσης.
Η νομοθεσία καθορίζει ξεκάθαρα ότι οι μετρήσεις των συμβατικών μετρητών πρέπει να πραγματοποιούνται κάθε μήνα. Η πραγματικότητα, όμως, διαψεύδει τη θεωρία. Ο ΔΕΔΔΗΕ, συχνά λόγω καθυστερήσεων ή οργανωτικών κενών, ή ακόμα και μη πρόσβαση στους μετρητές με όχι ευθύνη του, δεν πραγματοποιεί τις μηνιαίες καταγραφές, με αποτέλεσμα οι λογαριασμοί να βασίζονται σε εκτιμήσεις και προσεγγιστικούς υπολογισμούς.
Μη πραγματική κατανάλωση
Για τον πολίτη αυτό σημαίνει ότι η χρέωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική κατανάλωση. Οι υπέρογκες χρεώσεις συσσωρεύονται και έρχονται ως έκπληξη, χωρίς προειδοποίηση, αφήνοντας τα νοικοκυριά απροστάτευτα απέναντι σε ποσά που συχνά δεν μπορούν να εξηγήσουν ούτε να πληρώσουν. Αυτό το κενό διαφάνειας δεν είναι μικρό τεχνικό ζήτημα· είναι καθημερινή οικονομική και ψυχολογική πίεση για χιλιάδες πολίτες.
Η εισαγωγή των «έξυπνων» μετρητών υποτίθεται ότι θα έλυνε το πρόβλημα μέσω της αυτόματης μετάδοσης δεδομένων, ακριβείς ενδείξεις και έγκαιροι λογαριασμοί. Στην πράξη, όμως, η τεχνολογία απέχει πολύ από το ιδανικό. Υπάρχουν καταγγελίες για υπερβολικές χρεώσεις, λάθη καταγραφής (διπλοεγγαφές) και δυσλειτουργίες στα λογισμικά που προκαλούν σύγχυση και ανασφάλεια. Ο πολίτης δεν μπορεί να ξέρει πότε η ένδειξη είναι σωστή και πότε αποτελεί προϊόν σφάλματος λογισμικού ή τεχνικής βλάβης. Έτσι, η υπόσχεση της διαφάνειας μετατρέπεται σε αμφιβολία και καχυποψία.
Παρενέργειες
Μια ακόμα παρενέργεια από τις μη συστηματικές καταμετρήσεις είναι η δίωξη για ρευματοκλοπή σε ανυποψίαστους καταναλωτές.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση γυναίκας στη Θεσσαλονίκη που βρέθηκε αντιμέτωπη με καταλογισμό ύψους 8.810 ευρώ για ρευματοκλοπή ενώ το σπίτι της ήταν ξενοίκιαστο επί πέντε χρόνια. Ο πολίτης χρειάστηκε μακρά διαδικασία ενστάσεων για να αποδείξει την αθωότητά της. Και δεν ήταν μοναδική περίπτωση· αρκετοί καταναλωτές έχουν δει λογαριασμούς-σοκ που βασίζονται σε αβάσιμες κατηγορίες, ακόμα και όταν ο ΔΕΔΔΗΕ αναγνωρίζει το λάθος, η διόρθωση καθυστερεί μήνες.
Ο πολίτης μένει όμηρος ενός μηχανισμού που υποτίθεται ότι τον προστατεύει. Η μη μηνιαία καταμέτρηση, οι λανθασμένοι λογαριασμοί και οι άδικες κατηγορίες δημιουργούν συνθήκες αυθαίρετης επιβολής χρεώσεων, που πλήττουν κυρίως τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Η διαφάνεια, η συνέπεια και η προστασία του καταναλωτή δεν αποτελούν προτεραιότητα.
Το Κράτος υπόλογο
Αυτό που οφείλει το Κράτος να προστατεύσει τον πολίτη, μέσω των θεσμικών φορέων του, για την δίκαιη απόδοση και καταλογισμό της ενέργειας που καταναλώνει είναι:
- Κανονική και τακτική μηνιαία καταγραφή των ενδείξεων.
- Άμεση και δίκαιη διόρθωση κάθε λανθασμένου καταλογισμού.
- Διαφάνεια στις διαδικασίες καταλογισμού ρευματοκλοπής.
- Αποτελεσματική εποπτεία από ανεξάρτητους φορείς ώστε οι πολίτες να μη γίνονται θύματα ενός ασαφούς συστήματος.
Τι συμβαίνει
Το διά ταύτα είναι ότι η αδικία στις χρεώσεις ρεύματος δεν είναι τεχνικό ζήτημα· είναι κοινωνικό και οικονομικό. Η μη μηνιαία καταγραφή, η αναξιοπιστία των μετρητών και οι άδικες κατηγορίες για ρευματοκλοπή δείχνουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως ένα σύστημα που να προστατεύει πραγματικά τον καταναλωτή. Όσο οι πολίτες καλούνται να πληρώνουν για λάθη που δεν τους ανήκουν, η εμπιστοσύνη στο ενεργειακό σύστημα θα συνεχίζει να καταρρέει, αφήνοντας πίσω θυμούς, αβεβαιότητα και οικονομικό βάρος που κανένας δεν μπορεί να αντέξει.
*Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ Ενεργειακός Αναλυτής
Δείτε επίσης:
