Σύμφωνοι, το τελικό κείμενο της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ δεν περιέχει αυτά που ακριβώς επιδιώξαμε κατά τη διάρκεια της μακράς διαπραγμάτευσης. Το ιδανικό θα ήταν να έχουν δεχθεί οι ΗΠΑ να ανοίξουν βάσεις στα Δωδεκάνησα, για τα οποία οι Τούρκοι εγείρουν θέματα αποστρατιωτικοποίησης. Το απέφυγαν. Δεν κατέστη δυνατόν.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Το λογικό θα ήταν να είχαν δεχθεί τουλάχιστον τη Σκύρο ως τόπο δημιουργίας νέας ναυτικής βάσης. Θα ενίσχυαν πολύ τα επιχειρήματά μας για το νομικό καθεστώς του Αιγαίου. Και αυτό το απέφυγαν στο τέλος. Στις διμερείς ανεπίσημες επαφές τους εδώ στην Αθήνα οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις διπλωματών επίσης δεν δεσμεύονται για τίποτε: Ούτε αν θα χαιρέτιζαν την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια σε περιοχές της ανατολικής Μεσογείου ούτε αν θα καταγράφουν στο μέλλον τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας μεταξύ 6-10 μιλίων ούτε αν θα επέμβουν σε μια νέα κρίση στα Ιμια ή στο Φαρμακονήσι ούτε αν «ευλογούν» ασκήσεις του ΝΑΤΟ στη Λήμνο ούτε αν θα πάρουν το μέρος μας σε μια διένεξη για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μεταξύ 6-12 μιλίων σε τυχόν έρευνες που θα πραγματοποιήσουμε εκεί.
Πράγματι, λοιπόν, φτωχή η σοδειά. Οταν όμως θέτουμε αυτήν την προβληματική στη βάση των ανταλλαγμάτων που αφορούν το συνολικό εύρος των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ξεχνάμε κάτι: Δεν θα χρειαστεί να απαντήσουν ποτέ στην πράξη σε τέτοια ερωτήματα οι ΗΠΑ. Με την εξαίρεση να προκαλέσουν οι Τούρκοι θερμό επεισόδιο, η Ελλάδα στην ουσία έχει αλλάξει πολιτική. Συζητούμε περί όνου σκιάς.
Γιατί να χρειαστεί να επέμβουν οι Αμερικανοί για διενέξεις μεταξύ 6-12 μιλίων, όταν η Ελλάς έχει εγκαταλείψει επισήμως και το έχει διακηρύξει σε επίπεδο υπουργών Επικρατείας και Δημοσίας Τάξεως ότι το εύρος των χωρικών μας υδάτων είναι τα 6 μίλια και κάθε σκέψη για επέκτασή τους στα 12 θεωρείται «εθνικισμός»; Οπως θα έλεγε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, «οι ξένοι μπορούν να μας αδικούν γιατί αξιοποιούν δικά μας σφάλματα»! Γιατί να χρειαστεί να προστατεύσουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα οι ΗΠΑ; Σάμπως θα ανακηρύξουμε ΑΟΖ; Θα επεκτείνουμε άραγε χωρικά ύδατα στα 12 μίλια στην ανατολική Μεσόγειο; Νοτίως της Κρήτης, έστω; Πού βασίζεται αυτή η αισιοδοξία;
Οταν πρώτος ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας αποκήρυξε αμέσως μετά τις εκλογές το σχέδιο για έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης, όταν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας διακήρυξε ότι δεν θα γίνει η Ελλάς κόλπος του Μεξικού και όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε από το βήμα του ΟΗΕ ότι έρευνες για υδρογονάνθρακες τέλος, διότι το πετρέλαιο και το αέριο είναι καύσιμα άλλης εποχής, γιατί να ζητάμε από τις ΗΠΑ κάτι περισσότερο από όσα μας έδωσαν με τη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας; Και όταν βεβαίως είναι γεμάτες οι εφημερίδες κάθε Σαββατοκύριακο από άρθρα συνεργατών του ΕΛΙΑΜΕΠ για το πόσο άδικο έχουμε στις θέσεις μας για τον αέρα, για ποιο πράγμα συζητάμε; Δεν υπάρχει κάτι που να διεκδικούμε με ένταση για να μας το δώσουν ως αντάλλαγμα οι Αμερικανοί. Και όταν το κάνουμε καμιά φορά -αναφέρομαι στην ασυνήθιστα σκληρή γλώσσα Δένδια στην Αγκυρα ενώπιον του Τσαβούσογλου-, τότε, αντί να χειροκροτήσουμε τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας ότι κάνει καλά τη δουλειά του, τον κατηγορούμε από πάνω ότι έχει αρχηγικές φιλοδοξίες. Αντί για ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ πρέπει λοιπόν να ζητάμε προηγουμένως τα ρέστα από ορισμένους ταγούς εδώ. Η Αμερική δεν εξαιρείται από την κριτική, αλλά έπεται.
Τούτων δοθέντων, η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ πρέπει να αξιολογηθεί από τρεις σκοπιές στη βάση των νέων δεδομένων. Πώς τη βλέπουν οι Τούρκοι, πώς τη βλέπει η ελληνική κοινή γνώμη, ποια οφέλη φέρνει για τις ΗΠΑ και ποια για εμάς. Όσον αφορά το πρώτο, ανεξαρτήτως των πραγματικών ωφελειών, η Ελλάς με τις συμφωνίες που σύναψε με ΗΠΑ, Γαλλία, Αίγυπτο και άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής απέδειξε στους γείτονες ότι δεν είναι φτερό στον άνεμο. Εκμεταλλεύεται τις συγκυρίες και βρίσκει αποκούμπι. Η έξυπνη ισχύς και οι συμμαχίες μας ανέκαθεν τρόμαζαν τους γείτονες. Τρεις φρεγάτες, 16 Ραφάλ, μία κατ’ ουσίαν μεγάλη βάση στη Θράκη, σταθερή σχέση με την Αίγυπτο («δεν πρόκειται να αλλάξει βάρκα» μας ελέχθη), συν μια προχωρημένη σε διατυπώσεις επιστολή Μπλίνκεν δεν είναι αμελητέα εξέλιξη. Φαντάζουν ίσως ολίγα για εμάς, αλλά είναι πολλά γι’ αυτούς.
Όσον αφορά την ελληνική κοινή γνώμη τώρα, οι συμφωνίες με την Αίγυπτο, την Ιταλία, την Αλβανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, συγκρινόμενες με τον φτωχότατο απολογισμό του ΣΥΡΙΖΑ (Πρέσπες), δημιουργούν καταρχάς ένα αίσθημα ασφάλειας στον ελληνικό λαό. Δεν είναι τέλειες, δεν αναγνωρίζουν τις επήρειες που θέλουμε, αλλά είναι σημαντική η σύναψή τους υπό τις περιστάσεις. Με ευθύνη της Αριστεράς χάθηκε χρόνος, δυστυχώς.
Όσον αφορά τέλος τα πραγματικά οφέλη από τη συμφωνία με τις ΗΠΑ. Η Αμερική αποκτά βάσεις στη Θράκη με οπτικό πεδίο τους τη Μαύρη Θάλασσα. Αναβαθμίζουν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης γιατί θέλουν να υποβαθμίσουν -σε αυτήν τη φάση τουλάχιστον- τα Στενά και την Τουρκία. Εμείς, για πρώτη φορά μετά το 1920 (στρατηγός Ντ’ Εσπερέ, γαλλική δύναμη), υποδεχόμαστε ξένα στρατεύματα στη Θράκη, η παρουσία των οποίων και μόνο μπορεί να αποθαρρύνει εξτρεμιστές στη μειονότητα έχοντες αποσταθεροποιητικές βλέψεις.
Η επιστολή Μπλίνκεν, τέλος: Ναι, ίσως στην πράξη αποδειχθεί ευχολόγιο αν και είναι πιο προωθημένη από την επιστολή Πομπέο στις διατυπώσεις της. Ναι, το ρήμα «σέβομαι» που συνοδεύει τις διατυπώσεις για την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα δεν είναι επαρκές. Θα θέλαμε το «συμφωνώ». Η επιστολή προστίθεται όμως στη φαρέτρα των νομικών επιχειρημάτων της χώρας ενώπιον της διεθνούς δικαιοσύνης.
Καταληκτικώς: Ναι, συμφωνούμε με όσους λένε ότι δεν πήραμε όσα θέλαμε σε αντάλλαγμα της μετατροπής της συμφωνίας σε αορίστου χρόνου. Αλλά με βάση τη συγκυρία -οι ΗΠΑ μελετούν να αποχωρήσουν ακόμη και από το Ράμσταϊν της Γερμανίας- ας μη διαμαρτυρόμαστε. Και αν στην πράξη κάτι δεν πάει καλά, εδώ είμαστε για να στηλιτεύσουμε. Ως γνωστόν, δεν χαριζόμαστε σε κανέναν όταν πρόκειται για την πατρίδα.
