Λίγοι θα ζήλευαν τους πολιτικούς ηγέτες τους σε εποχές σαν και τη σημερινή, με την κρίση του κορωνοϊού. Και όμως!
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι η δημοτικότητά τους αυξάνεται. Η ιστορία έχει δείξει άλλωστε ότι σε εθνικές κρίσεις -πολέμους, φυσικές καταστροφές, πανδημίες- οι πολίτες συσπειρώνονται γύρω από τους ηγέτες τους, καθώς ο φόβος για το αύριο κυριαρχεί.
Άλλωστε, όπως γράφει ο «Economist», «η δημοτικότητα των πολιτικών ηγετών ανεβαίνει σε αυτές τις περιστάσεις, επειδή κυριαρχούν στην κάλυψη του Τύπου, ηγούνται της αντίστασης, ενώ οι φωνές της αντιπολίτευσης σβήνουν, αν δεν θεωρούνται κιόλας… προδοτικές. Μόνο που αυτά θα αποδειχθούν βραχυπρόθεσμα κέρδη». Η κοινωνική λαίλαπα που θα ακολουθήσει από το φθινόπωρο αναμένεται να έχει εφιαλτικές διαστάσεις και τότε θα κριθούν πολλά. Οι πολίτες θα ζητήσουν απαντήσεις, λύσεις και όραμα εξόδου από την κρίση. Άσχετα αν τώρα όλοι -και σωστά- μόνο την υγεία μας σκεφτόμαστε. Και ο φόβος φυλάει τα έρμα…
Αλλά οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να δίνουν μια εικόνα μαγική για τους περισσότερους πρωθυπουργούς στην Ευρώπη: Στη Γερμανία η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ με 79% κερδίζει 11 μονάδες από τον προηγούμενο μήνα, ενώ πριν από την κρίση η δημοτικότητά της ήταν στο ναδίρ και όλοι τής ζητούσαν να παραμερίσει.
Το κόμμα της Μέρκελ, η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU), κερδίζει επτά μονάδες από την προηγούμενη μέτρηση και φθάνει στο 34%, ενώ το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα που συγκυβερνά παραμένει σταθερό στο 16% και όλα τα αντιπολιτευόμενα κόμματα υποχωρούν. Αντίστοιχη δημοσκόπηση από τη YouGov δείχνει ανάλογα αποτελέσματα στη Γαλλία, στη Βρετανία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Πολωνία, την Ελβετία και στις ΗΠΑ. Στην Ιταλία η δημοτικότητα του πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε έχει αυξηθεί στο 71%, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των νεκρών από τον κορωνοϊό έχει αυξηθεί δραματικά.
Στη Γαλλία η δημοτικότητα του Εμανουέλ Μακρόν σημείωσε άνοδο 14 μονάδες από τον Φεβρουάριο και έφτασε στο 51% – το υψηλότερο ποσοστό που είχε ο Γάλλος πρόεδρος εδώ και 18 μήνες. Ακόμη και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, που είχε δεχθεί τόσες επικρίσεις για την τεράστια καθυστέρηση που επέδειξε στην αντιμετώπιση της πανδημίας, είδε τη δημοτικότητά του να ενισχύεται κατά πέντε εκατοστιαίες μονάδες από τις αρχές Φεβρουαρίου. Αλλωστε, ο Τζόνσον δεν δίστασε να ξεχάσει τις νεοφιλελεύθερες φούσκες και να καταφύγει στον δημόσιο τομέα για να αντιμετωπίσει την κρίση. «Στην ιστορία του βρετανικού καπιταλισμού οι πρόσφατες κινήσεις της κυβέρνησης Τζόνσον και τα μέτρα που πήρε θα είχαν θεωρηθεί τεράστια προδοσία στο στρατόπεδο των Τόρις», όπως γράφει ειρωνικά το περιοδικό «Globalist».
Όπως λέει ο αναλυτής Τζον Αλεν του Brookings Institution, «η ιστορία θα γραφτεί από τους νικητές της κρίσης Covid-19. Και ο Σι μοιάζει με νικητή, τουλάχιστον για τώρα». Ακριβώς! Τουλάχιστον τώρα. Γιατί οι περισσότεροι πολιτικοί επιστήμονες λένε ότι αυτή η νίκη των κάθε λογής ηγετών θα είναι πύρρειος και δεν θα διαρκέσει. Προειδοποιούν μάλιστα ότι ιδιαίτερα τα αντιπολιτευόμενα λαϊκιστικά κόμματα της αντιπολίτευσης θα ανακάμψουν σημαντικά, καθώς η πανδημία θα υποχωρεί.
Όπως λέει στον βρετανικό «Guardian» ο Γουίλ Τζέινιγκς, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Σάουθαμπτον, η ενίσχυση της δημοτικότητας των ηγετών σε συνθήκες κρίσης οφείλεται σε ένα φαινόμενο που επισημάνθηκε πρώτη φορά το 1970 από έναν πολιτικό επιστήμονα, τον Τζον Μιούλερ, σε έρευνά του για τη δημοτικότητα των Αμερικανών προέδρων σε περιόδους κρίσης.
«Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, ο Μιούλερ εξέτασε τα δεδομένα έγκρισης της πολιτικής των εκάστοτε Αμερικανών προέδρων από τη δεκαετία του 1940. Παρατήρησε ότι η δημοτικότητά τους αυξανόταν σημαντικά σε μεγάλες στιγμές έντασης, όπως, για παράδειγμα, στην κρίση πυραύλων της Κούβας» λέει ο Τζέινιγκς. «Πρόκειται για το φαινόμενο “Ολοι μαζί γύρω από τη σημαία” και αυτό περιγράφει τέλεια τι συμβαίνει με την κρίση του κορωνοϊού». Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του φαινομένου ήταν η άμεση συνέπεια των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, όταν η δημοτικότητα του τότε προέδρου Τζορτζ Μπους έφτασε στο 90%!
Το φαινόμενο της «συσπείρωσης γύρω από τη σημαία» γενικά έχει ως αποτέλεσμα να πιέζει τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τους ηγέτες τους – ιδιαίτερα εκείνους που προηγουμένως ήταν αρκετά επιθετικοί προς τις κυβερνήσεις τους και βλέπουν τώρα τη δημοτικότητά τους να υποχωρεί.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα συνεχιστεί επ’ άπειρον.
