Μία άκομψα χορογραφημένη προσπάθεια αφελληνισμού βασικών υποδομών της χώρας μας, και μάλιστα χωρίς προηγούμενο, επιχειρείται εδώ και αρκετούς μήνες από ολλανδικά επιχειρηματικά κέντρα, τα οποία -όπως φαίνεται- στοχεύουν μεταξύ άλλων και στην απομύζηση σημαντικών πόρων από το πολυθρυλούμενο και πολυαναμενόμενο πακέτο ανάκαμψης της Ε.Ε., το οποίο συμφωνήθηκε τον περασμένο μήνα και σε επίπεδο Συνόδου Κορυφής.
Όπως είναι φυσικό, εάν η συγκεκριμένη προσπάθεια ολοκληρωθεί, τότε όχι μόνο οι πόροι από το ταμείο δεν θα βρουν ουδέποτε τον δρόμο τους προς την πραγματική και καταποντισμένη από την πανδημία ελληνική οικονομία, καθώς θα περάσουν ολοκληρωτικά στον έλεγχο ξένων συμφερόντων, αλλά παράλληλα νευραλγικοί τομείς, ακόμη και για την ασφάλεια της Ελλάδας, όπως αυτός της ενέργειας, των οδικών δικτύων
ή και των οχυρωματικών έργων, θα χαθούν από τον εθνικό έλεγχο, σε μία εξαιρετικά τεταμένη περίοδο για τα εθνικά μας ζητήματα.
Στο κέντρο της υπόθεσης η οποία περιλαμβάνει την πιθανότητα να έχουν καταστρατηγηθεί βασικοί κανόνες που διέπουν το δίκαιο του ανταγωνισμού, όπως η δημιουργία ενός
καταστρεπτικού για την αγορά, τη χώρα και κυρίως τον μέσο καταναλωτή μονοπωλίου, που θα ξετυλίξει η «δημοκρατία», βρίσκονται ο ολλανδικός όμιλος Reggeborgh και οι δύο μεγαλύτερες ελληνικές εταιρίες κατασκευών, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και ο Ελλάκτωρ.
Αποκλειστικές πληροφορίες
Μάλιστα, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», η υπόθεση αυτή έχει ήδη αρχίσει να εξετάζεται μεθοδικά και από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Competition Directorate-General), έπειτα από καταγγελία ενδιαφερόμενου μετόχου της εταιρίας Ελλάκτωρ, την οποία ανέλαβε ομάδα Ελλήνων εξειδικευμένων δικηγόρων.
Προφανώς, εάν αποδειχθεί η παραπάνω πιθανότητα παραβίασης κανόνων από την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τότε η μεγαλύτερη δυσάρεστη έκπληξη θα είναι το γεγονός πως ένας κολοσσός, όπως η ολλανδική Reggeborgh, επέλεξε να δραστηριοποιηθεί ειδικά στη χώρα μας, χωρίς να θεωρήσει αναγκαία την τήρηση των προβλεπόμενων από την Ε.Ε. νόμιμων διαδικασιών. Και αυτό μάλλον θα αποτελέσει ακόμη μία, διόλου κολακευτική
ερμηνεία, για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν το επιχειρείν στη χώρα μας ξένοι επιχειρηματικοί όμιλοι. Η δεύτερη δυσάρεστη έκπληξη θα είναι σε κάθε περίπτωση το γεγονός πως ο ολλανδικός όμιλος έδρασε κυριολεκτικά κάτω από… τη μύτη της ελληνικής κυβέρνησης. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση έχει ακόμη περιθώριο να εξετάσει το θέμα με προσοχή, εάν έχει την κατάλληλη βούληση. Ομως, ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή…
Η είσοδος στην ελληνική αγορά
Ο όμιλος Reggeborgh, που ιδρύθηκε το 1990 για να διαχειριστεί επενδύσεις της ολλανδικής οικογένειας Wessels, διαθέτει περιουσιακά στοιχεία που ξεπερνούν τα 10 δισ. ευρώ και χαρτοφυλάκιο που περιλαμβάνει πάνω από 20 εταιρείες. Ειδικά στην αγορά της Ολλανδίας
κατέχει την ηγετική θέση στον κατασκευαστικό τομέα αλλά και στους τομείς της αγοράς ακινήτων και υποδομών.
Εκτός από την Ολλανδία και προσφάτως την Ελλάδα, δραστηριοποιείται σε χώρες όπως το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ. Σημαντικό στοιχείο, που θα αποτελέσει κλειδί και στην υπόθεση που θα εξεταστεί για τη χώρα μας, είναι το γεγονός πως σήμερα κατέχει, επίσης, το 100% της ολλανδικής κατασκευαστικής εταιρίας VolkerWessels, αφού το 2019 προχώρησε σε δημόσια πρόταση για την απόκτηση όσων μετοχών της δεν κατείχε ήδη, με σκοπό την έξοδο της εταιρείας από το χρηματιστήριο του Αμστερνταμ.
Η VolkerWessels είναι μία εκ των ισχυρότερων στην αγορά της Ολλανδίας, με παρουσία σε
αρκετές αγορές διεθνώς, μέσω 120 θυγατρικών και 17.000 εργαζομένων. Εκ των συνολικών εσόδων του κατασκευαστικού κολοσσού, το 71% προέρχεται από την αγορά της Ολλανδίας, το 19% από την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, το 6% από την αγορά των ΗΠΑ αλλά και το 4% από τη γερμανική αγορά. Για το οικονομικό έτος 2019 η VolkerWessels ανακοίνωσε έσοδα ύψους 6,6 δισ. ευρώ και ανεκτέλεστο υπόλοιπο ύψους 8,916 δισ. ευρώ.
Εξίσου σημαντικό για την υπόθεση, που θα εξεταστεί σε σχέση με τη χώρα μας, είναι το γεγονός ότι ο όμιλος Reggeborgh, όπως αναφέρουν συχνά και τα στελέχη του στις παρουσιάσεις τους, επενδύει μακροπρόθεσμα σε επιχειρήσεις με ισχυρά μερίδια στην αγορά τους, ενώ εν συνέχεια τις στηρίζει μέσω του εκτενούς δικτύου που διαθέτει καθώς και της χρηματοοικονομικής του επιφάνειας.
Εμφαση επίσης δίνουν στις συνέργειες, κάθε επένδυσε με το υπόλοιπο πορτοφόλιο κατασκευών. Το γεγονός αυτό, εξάλλου, το επισήμαιναν με μεγάλο ενθουσιασμό και πολλά ελληνικά μέσα ενημέρωσης, όταν η ολλανδική εταιρία άρχισε να δραστηριοποιείται στη χώρα μας. Παράλληλα, τα ίδια μέσα ενημέρωσης τόνιζαν με εξίσου μεγάλο ενθουσιασμό, προκειμένου να προβάλλουν τη σημαντικότητα της παρουσίας των Ολλανδών στην Ελλάδα, πως ο όμιλος Reggeborgh προτιμάει το «τοπικό management» στις εταιρείες στις οποίες συμμετέχει.
Ο Χένρι Χόλτερμαν
Πάντως, ο όμιλος εμφανίστηκε στην ελληνική αγορά το 2018, διά του ισχυρού εκπροσώπου Χένρι Χόλτερμαν, γαμπρού του Ντικ Βέσελς, που απεβίωσε τον Νοέμβριο του 2017, ο οποίος μάλιστα διατηρεί και βίλα στην Κέρκυρα και ο οποίος προσπάθησε αρχικά να προσεγγίσει τους μετόχους της Ελλάκτωρ για να αποκτήσει ποσοστό συμμετοχής. Ηταν ωστόσο μία αποτυχημένη προσπάθεια, οι διαστάσεις της οποία δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία σε αυτή τη νέα υπόθεση όσο το γεγονός πως μετά από αυτή την αποτυχία οι Ολλανδοί στράφηκαν προς τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, αποκτώντας αρχικά το ποσοστό της οικογένειας Κάμπα, η οποία πούλησε το 6% της εταιρίας, αντί 40.000.000 ευρώ.
Μεταξύ του 2018 και του 2019 ο ολλανδικός όμιλος συνέχιζε να αγοράζει μετοχές της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στο Χρηματιστήριο Αθηνών και έτσι έως τον Φεβρουάριο του 2019 είχε αυξήσει σταδιακά το ποσοστό του, σε 13%. Εν συνεχεία, τον Μάρτιο του 2019, ο όμιλος Reggeborgh ανακοίνωσε πως συμφωνήθηκε να αποκτήσει σε δύο στάδια το σύνολο των μετοχών που κατείχε το York Capita Management, στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, που εκείνη τη χρονική στιγμή ανερχόταν περίπου στο 17,3%, ενώ τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ανακοίνωσε πως θα πουλήσει το 2% από τις μετοχές της στην ελληνική κατασκευαστική εταιρία, αλλά ταυτόχρονα θα αγοράσει το σύνολο του 7% των μετοχών που είχε απομείνει στην York Capital.
Με τον τρόπο αυτό, όπως εξάλλου ανέφεραν και δημοσιεύματα, η Reggeborgh Invest έφτανε στο 34% στη ΓΕΚ Τέρνα, αλλά κατόρθωνε να μην υποχρεωθεί σε δημόσια πρόταση για το σύνολο των μετοχών της εταιρίας. Οπως επισημαίνουν και οι Ελληνες δικηγόροι στην
προσφυγή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ποσοστό του ομίλου Reggeborgh στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (που σήμερα φτάνει το 30,26%) στο διάστημα που μεσολάβησε έφτασε πολλές φορές λίγο πριν από το 35%, που απαιτεί δημόσια πρόταση, αλλά ποτέ δεν το ξεπέρασε, γιατί η Reggeborgh πωλούσε το υπερβάλλον.
Ο επόμενος μεγάλος μέτοχος της ελληνικής κατασκευαστικής εταιρίας, η οποία μεταξύ άλλων έχει το 100% στις εταιρίες παραχώρησης ΝΕΑ ΟΔΟΣ (αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ και Ιόνια Οδός) και ΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ενώ διατηρεί ποσοστό 17% και στην Ολυμπία Οδό είναι ο Γιώργος Περιστέρης, ο οποίος κατέχει ποσοστό 15,98% και βρίσκεται στο τιμόνι της.
Ο ολλανδικός όμιλος έχει εκφράσει δημόσια τόσο την άποψη πως βλέπει την ελληνική εταιρία ως έναν μακροχρόνιο, στρατηγικό επενδυτή όσο και τη στήριξή του στη διοίκησή της. Επομένως, όπως επισημαίνουν και οι Ελληνες δικηγόροι, οποιαδήποτε απόσυρση αυτής
της υποστήριξης θα σημάνει αυτόματα και αλλαγή στο μάνατζμεντ της εταιρείας. Και αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη απόδειξη πως η εταιρεία διοικείται σήμερα στην πραγματικότητα από τον όμιλο Reggeborgh.
Η αιφνιδιαστική διείσδυση στην Ελλάκτωρ και η σύγκρουση με την οικογένεια Καλλιτσάντση
Ο ολλανδικός όμιλος, πάντως, φαίνεται πως ποτέ δεν ξέχασε το χαμένο στοίχημα με τον Ελλάκτορα από το κοντινό 2018, ούτε απώλεσε, όπως όλα δείχνουν σήμερα, τον αρχικό σχεδιασμό του να ελέγχει απόλυτα τις ελληνικές εταιρίες του κλάδου. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, λοιπόν, μέσα από μία ανακοίνωση που χαρακτηρίστηκε αιφνιδιαστική, η
Reggeborgh γνωστοποίησε όχι μόνο πως ήλεγχε ποσοστό της τάξεως του 5% της εισηγμένης, ελληνικής κατασκευαστικής εταιρίας, το οποίο φαίνεται πως «έχτιζε» σταδιακά όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, αλλά και πως απέκτησε δικαίωμα προαίρεσης αγοράς (Call Option) 26.882.023 μετοχών και δικαιωμάτων ψήφου στην Ελλάκτωρ, που ανήκουν στον Λεωνίδα Μπόμπολα και αντιστοιχούν σε ποσοστό 12,5457% επί του συνόλου των δικαιωμάτων ψήφου.
Επομένως, μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο ο ολλανδικός όμιλος είχε φτάσει να ελέγχει έμμεσα ή άμεσα το 17,981% συνολικά της κατασκευαστικής εταιρίας. Η διείσδυση όμως της Reggeborgh στον Ελλάκτορα δεν σταμάτησε εκεί. Στις αρχές Δεκεμβρίου ο ολλανδικός όμιλος ανακοίνωσε πως η συμμετοχή του στην ελληνική εταιρεία αυξήθηκε και πάλι, φτάνοντας το 22,9073%, μέσα από μία σειρά αγορών μετοχών, οι οποίες από πολλούς χαρακτηρίστηκαν επιθετικές και εν συνεχεία, με γνωστοποίησή του στο επενδυτικό κοινό, ανακοίνωσε ποσοστό της τάξης του 26,7%.
Δημοσιεύματα έκαναν λόγο για σύγκρουση με την οικογένεια Καλλιτσάντση, που έχει το μάνατζμεντ της κατασκευαστικής εταιρείας, ενώ κάποια άλλα παρουσίαζαν, και μάλιστα με εντυπωσιακούς τίτλους, τον Χένρι Χόλτερμαν ως το νέο αφεντικό του Ελλάκτορα.
Στις 3 Δεκεμβρίου η πρώτη ουσιαστικά επιθετική κίνηση της Reggeborgh ήταν γεγονός, καθώς ο ολλανδικός όμιλος με συμμάχους δύο μικρομετόχους, τον Αγγελο Γιόκαρη και τον Χρήστο Παναγιωτόπουλο, επιδίδει στον Ελλάκτορα και στα μέλη του διοικητικού
συμβουλίου αίτημα για σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης, με αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την εκλογή νέου διοικητικού συμβουλίου και νέας επιτροπής ελέγχου αλλά και τη διεξαγωγή διαχειριστικού ελέγχου. Λίγες μέρες μετά την αιφνιδιαστική κίνηση των Ολλανδών, η οικογένεια Καλλιτσάντση ανακοινώνει τη διενέργεια έκτακτης γενικής συνέλευσης για τις 7 Ιανουαρίου και παράλληλα ζητά να στηριχθεί από τους μετόχους η διοίκηση, που τα τελευταία χρόνια πέτυχε να αλλάξει την πορεία της Ελλάκτωρ.
Ο ολλανδικός όμιλος, όμως, δεν σταματά τον σχεδιασμό του, ο οποίος περιλαμβάνει σαφέστατα την ανάληψη της διοίκησης της εταιρείας και ανακοινώνει αμέσως μετά την πρότασή του για νέο διοικητικό συμβούλιο, η οποία περιέχει συγκεκριμένα ονόματα για κάθε θέση.
Η γενική συνέλευση που είχε προγραμματιστεί για τις 7 Ιανουαρίου μετατίθεται τελικά για τις 27 του μήνα, έπειτα από αίτημα που υπεβλήθη κατά την έκτακτη γενική συνέλευση από μετόχους που φαίνεται πως στηρίζουν τον ολλανδικό όμιλο.
Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειωθεί για τη συνέχεια πως οι εταιρίες Ελλάκτορας και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ καταλαμβάνουν πάνω από το 95% της ελληνικής αγοράς σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως αυτός της χρήσης και της εκμετάλλευσης αυτοκινητοδρόμων. Επομένως, κάτω από την ίδια διοίκηση οι εταιρίες αυτές αποκτούν πλέον δεσπόζουσα θέση. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως ουδέποτε γνωστοποιήθηκε στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η συγκέντρωση των τριών κατασκευαστικών ομίλων, δηλαδή της VolkerWessels, της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και της Ελλάκτωρ.
Αρνούνται ότι ενεργούν ως μονοπώλιο στην Ελλάδα
Η βασική επιχειρηματολογία που χρησιμοποιεί τις τελευταίες μέρες ο ολλανδικός όμιλος, και δημοσιεύεται εκτενώς σε πολλά μέσα ενημέρωσης, είναι πως ζήτημα ανταγωνισμού δεν μπορεί να τεθεί, επειδή αφενός δεν ελέγχει τον εισηγμένο όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, από τη
στιγμή που δεν έχει ορίσει -έστω και μη εκτελεστικό- μέλος στο διοικητικό συμβούλιο και, αφετέρου, επειδή το ποσοστό του στον όμιλο Ελλάκτωρ είναι μόνο της τάξης του 14%.
Αλλα δημοσιεύματα πάλι, προσπαθώντας να στηρίξουν περαιτέρω τις κινήσεις του ολλανδικού ομίλου, αναφέρουν πως η Reggeborgh δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα passive fund, το οποίο δεν ασχολείται με θέματα διοίκησης. Οι δικηγόροι, όμως, που έχουν αναλάβει την υπόθεση έχουν ήδη αποδομήσει με συγκεκριμένα στοιχεία καθένα από
αυτά τα επιχειρήματα.
Όπως επισημαίνουν στην καταγγελία τους, οι ίδιες οι δηλώσεις των στελεχών του ομίλου, πως είναι μακροπρόθεσμοι, στρατηγικοί επενδυτές στον χώρο των κατασκευών, αποτελούν μία σαφέστατη απόδειξη πως πρόκειται για μία εταιρία holding που ελέγχει κατασκευαστικούς ομίλους κι όχι για ένα passive fund, όπως συνήθως είναι επενδυτικές τράπεζες.
Εκτός από τις δηλώσεις, όμως, και οι κινήσεις των Ολλανδών μαρτυρούν πως έχουν κάτι παραπάνω από πρόθεση να ασκούν αποκλειστικά τη διοίκηση στους δύο ελληνικούς κολοσσούς των συγκεκριμένων κλάδων, δρώντας ως μονοπώλιο επί ελληνικού εδάφους. Το απέδειξαν όταν εξέφρασαν τη στήριξή τους στη διοίκηση του ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ αλλά και με την πρότασή τους για νέο διοικητικό συμβούλιο στον όμιλο Ελλάκτωρ. Εάν σε αυτό προσθέσουμε την ισχυρή θέση τους στον τομέα παγκοσμίως αλλά και τις δυνατότητες σε κεφάλαια που διαθέτουν σε σχέση με τους άλλους μετόχους, των δύο ελληνικών εταιριών, τότε είναι πιθανόν να θεωρούν τη μονοπωλιακή της θέση, ήδη, σχεδόν διασφαλισμένη.
Ας μην ξεχνάμε πως, όπως αναφέρουν και οι Ελληνες δικηγόροι, από το πακέτο ανάκαμψης της Ε.Ε., τα 32 δισ. ευρώ προορίζονται για έργα υποδομών, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και κατασκευαστικά έργα. Δεν είναι και λίγα! Και ίσως αυτός να ήταν ένας από τους παράγοντες που η ολλανδική κυβέρνηση υποχώρησε τελικά σε σχέση με τις αρχικές
επιφυλάξεις της, για το ποσό αυτού του πακέτου.
Ας μην ξεχνάμε πως τα δημοσιεύματα υπογράμμιζαν εκείνη την περίοδο πως ο επιχειρηματικός κόσμος της Ολλανδίας είχε από την αρχή δει με θετικό μάτι την πρόταση της Κομισιόν για το συγκεκριμένο πακέτο… διαισθανόμενος προφανώς τις δυνατότητες.
Σε κάθε περίπτωση, τον λόγο τώρα έχει η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θα επιτρέψει, άραγε, το μεγαλύτερο ποσό από το ελληνικό πακέτο ανάκαμψης να μη φτάσει ποτέ σε ελληνικά χέρια; Ομοίως, αξίζει να παρακολουθήσουμε και το εάν η ελληνική κυβέρνηση θα επιτρέψει οι βασικές υποδομές της χώρας να βρεθούν εκτός ελληνικής διαχείρισης. Αυτό θα είναι σίγουρα ένα μεγάλο, στρατηγικό λάθος…
