Ριζικές αλλαγές έχει προκαλέσει ο πρόσφατος νόμος 4670 του 2020 (νόμος Βρούτση) στο Ασφαλιστικό των αγροτών και συνολικά των υπαγόμενων ασφαλισμένων και συνταξιούχων στον τ. ΟΓΑ που έχει περάσει κάτω από τη σκέπη (όπως και το σύνολο των πρώην Ταμείων κύριας σύνταξης από το 2017 και μετά) του e-ΕΦΚΑ.
- Νάσος Χατζητσάκος
Νέες κατηγορίες εισφορών έχουν δημιουργηθεί, οι οποίες αναπροσαρμόζονται μάλιστα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ο θεσμός των «ψηφιακών συντάξεων» έχει τεθεί πιλοτικά σε εφαρμογή για τη συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων, για πρώτη φορά τους δίνεται από το 2021 και μετά η δυνατότητα να πάρουν επικουρική και εφάπαξ ενώ διαφορετικά δεδομένα ισχύουν πλέον σε σχέση με τις απαιτούμενες για τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας ημέρες ασφάλισης.
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» παρουσιάζει έναν πλήρη και αναλυτικό οδηγό με το σύνολο των αλλαγών που έχουν επέλθει για τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους του τ. ΟΓΑ. Με βάση τον οδηγό αυτό μπορούν να γνωρίζουν τόσο τις εισφορές που πρέπει να πληρώσουν τόσο φέτος όσο και τα επόμενα δύο χρόνια, όσο και όλες τις μεταβολές που έχουν επέλθει σε μια σειρά κρίσιμων καθημερινών ζητημάτων.
Οι έξι κατηγορίες
Με την πρόσφατη ασφαλιστική μεταρρύθμιση και συγκεκριμένα με το άρθρο 36 του ν. 4670 του 2020 δημιουργήθηκε για τους αγρότες του τ. ΟΓΑ ένα νέο ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής έξι ασφαλιστικών κατηγοριών (χαμηλότερων σε σύγκριση με αυτές των άλλων που καθιερώθηκαν για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολουμένους). Το ύψος των εισφορών για τις νέες έξι κατηγορίες παραμένει σταθερό για το τρέχον έτος και προσαυξάνεται τόσο για το 2021 όσο και για το 2022.
- Νέο ανταποδοτικό σύστημα
Ο νόμος 4670/2020 εισήγαγε ένα ανταποδοτικό δημόσιο σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης. Ασφαλισμένοι του πρωτογενούς τομέα με 30 χρόνια και μία μέρα ασφάλισης πλέον θα λαμβάνουν με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης του ν. 4670/2020 αυξημένα ποσά συντάξεων, σε σύγκριση με αυτά που θα δικαιούνταν βάσει του προηγούμενου νόμου Κατρούγκαλου (ν. 4387 του 2016).
- Ψηφιακή σύνταξη
Σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, το όραμα της ψηφιακής απονομής συντάξεων μέσω του συστήματος «ΑΤΛΑΣ» ήδη έχει αρχίσει να υλοποιείται. Από 15 Απριλίου του 2020 άρχισε η πιλοτική λειτουργία της νέας διαδικασίας απονομής κύριας σύνταξης «ΑΤΛΑΣ» μέσω του e-ΕΦΚΑ, ως αποτέλεσμα του ψηφιακού μετασχηματισμού της χειρόγραφης διαδικασίας. Στο πλαίσιο αυτής της πιλοτικής λειτουργίας υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες αποφάσεων συνταξιοδότησης. Πρόκειται για τις αποφάσεις μεταβίβασης σύνταξης λόγω θανάτου (χηρείας) και τις αποφάσεις απονομής σύνταξης γήρατος τέως ΟΓΑ χωρίς, όμως, παράλληλη ασφάλιση.
Ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει δηλώσει ότι «μέσα στον Ιούλιο, το 40% και πλέον των νέων συντάξεων θα απονέμεται ψηφιακά και μέσα σε μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Τελειώνουν διά παντός η πολύχρονη ταλαιπωρία και η αναμονή των αγροτών για τη λήψη της σύνταξής τους. Η πιλοτική λειτουργία της ψηφιακής απονομής σύνταξης ‘ΑΤΛΑΣ’ έρχεται να λύσει ένα χρόνιο πρόβλημα για εκατομμύρια συμπολίτες μας που ολοκλήρωσαν τον εργασιακό βίο τους. Πρόβλημα το οποίο θα μπορούσε να έχει λυθεί ήδη από τα τέλη του 2015, αν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ιδεοληπτικά δεν είχε παγώσει την ανάπτυξη του συστήματος ΑΤΛΑΣ». Σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, μέσα στο τρέχον έτος θα ενσωματωθούν στο σύστημα «AΤΛΑΣ» και άλλες κατηγορίες συντάξεων και έως το τέλος του 2021 το 85% των συντάξεων θα απονέμεται ψηφιακά μέσα σε λίγα λεπτά.
Φυσικά, οι στόχοι που έχουν τεθεί προς το παρόν μοιάζουν -και είναι- άπιαστοι. Αν και κάποιες εκατοντάδες αιτήσεις δικαιούχων του τ. ΟΓΑ έχει επιχειρηθεί να εκδοθούν μέσα σε… λίγα λεπτά, αυτό δεν έχει καταστεί εφικτό και δεν πρόκειται ώσπου να ψηφιοποιηθεί όλος ο ασφαλιστικός χρόνος όχι μόνο των αγροτών, αλλά και του συνόλου των ασφαλισμένων. Εως τότε οι όποιες υποσχέσεις θα παραμείνουν ανεκπλήρωτες, όπως πολλές ακόμη αντίστοιχες που δόθηκαν από τους αρμόδιους υπουργούς προηγούμενων κυβερνήσεων κατά την τελευταία εικοσαετία.
- Νέες υπηρεσίες
Με βάση τον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο, σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, αναβαθμίστηκαν μέσω του νέου αποκεντρωμένου δικτύου εξυπηρέτησης του e-ΕΦΚΑ οι υπηρεσίες για τους αγρότες. Οι ασφαλισμένοι του τ. ΟΓΑ, σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο, απαλλάσσονται από τις άσκοπες μετακινήσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων και το χρόνιο πρόβλημα της δυσχερούς εξυπηρέτησής τους.
Συγκεκριμένα, μέσω της αποκέντρωσης των υπηρεσιών του τ. ΟΓΑ και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων, οι αγρότες δεν θα χρειάζεται να επισκέπτονται τα περιφερειακά τμήματα του πρώην ΟΓΑ για θέματα ασφάλισης, εισφορών και μητρώου, αλλά θα εξυπηρετούνται πλέον από τα τοπικά υποκαταστήματα μισθωτών του e-ΕΦΚΑ (ανάλογα με τον τόπο κατοικίας τους).
Συγκεκριμένα, όπως έχει γίνει γνωστό από το υπουργείο Εργασίας, τον Ιανουάριο του 2020 έγινε η αρχή από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος. Περίπου 11.652 αγρότες στον νομό Φθιώτιδας εξυπηρετούνται πλέον από το Περιφερειακό Υποκατάστημα Μισθωτών στη Λαμία. Επίσης, τον ίδιο μήνα ολοκληρώθηκε η μεταφορά των αρμοδιοτήτων των παροχών (επιδόματα, έξοδα κηδείας) στα κατά τόπους υποκαταστήματα μισθωτών του e-ΕΦΚΑ.
Η δράση επεκτάθηκε σταδιακά σε άλλους νομούς και ολοκληρώθηκε μέσα στον Απρίλιο του 2020 σε όλη την επικράτεια με τη σταδιακή διάθεση ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών μέσω του δικτυακού τόπου του e-ΕΦΚΑ, στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού του Εθνικού Φορέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι υπηρεσίες αυτές θα παρέχουν τη δυνατότητα απομακρυσμένης εξυπηρέτησης για την πλειονότητα των συναλλαγών χωρίς να απαιτείται καμία μετακίνηση.
- Δικαίωμα επικουρικής
Για πρώτη φορά στην ιστορία του ασφαλιστικού δικαίου της χώρας, με βάση τα σχετικά άρθρα του νόμου 4670 του 2020, παρέχεται η δυνατότητα στους αγρότες να θεμελιώσουν δικαίωμα και στην επικουρική σύνταξη. Ειδικότερα, με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020 προβλέπεται ότι από την 1η Ιανουαρίου του 2021 θα μπορούν να υπαχθούν στην ασφάλιση του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, έπειτα από αίτησή τους, τα πρόσωπα τα οποία ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του τ. ΟΓΑ.
- Εφάπαξ
Επίσης, στο πλαίσιο της τελευταίας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, με το άρθρο 41 του ν. 4670/2020 προβλέφθηκε η δυνατότητα να υπαχθούν, εφόσον το επιθυμούν, από την 1η Ιανουαρίου του 2021 και στον κλάδο εφάπαξ παροχών προκειμένου να θεμελιώσουν δικαίωμα χορήγησης εφάπαξ παροχής.
- Απαλλαγή ετεροσυνταξιούχων
Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο (4670 του 2020), απαλλάσσονται οι ετεροσυνταξιούχοι αγρότες από την υποχρέωση της καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, εφόσον το εισόδημά τους από την αγροτική δραστηριότητα τους δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, θεσπίζεται ένα εύλογο όριο απαλλαγής για τους συνταξιούχους των πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου που ασκούν δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ από την υποχρέωση καταβολής εισφορών, προκειμένου να αποφευχθεί η δυσανάλογη επιβάρυνση στο εισόδημά τους και να στηριχθεί η αγροτική δραστηριότητα.
- Αποδοχές στο 100%
Η θέσπιση του εισοδηματικού ορίου των 10.000 ευρώ εναρμονίζεται πλήρως με τη ρύθμιση του άρθρου 27 του ν. 4670/2020, σύμφωνα με την οποία «δεν μειώνεται το ποσό της σύνταξης των συνταξιούχων πρώην φορέων κύριας ασφάλισης και του Δημοσίου, οι οποίοι αναλαμβάνουν δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ εφόσον το ετήσιο εισόδημά τους από απασχόληση στον αγροτικό τομέα ως αγρότες, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι, πτηνοτρόφοι και αλιείς δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ». Σύμφωνα με τις διευκρινίσεις που έχουν δοθεί από το υπουργείο Εργασίας, αυτό σημαίνει ότι οι ετεροσυνταξιούχοι αγρότες λαμβάνουν το 100% της σύνταξής τους εφόσον το εισόδημά τους από την απασχόλησή τους στον αγροτικό τομέα δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ ετησίως.
- Κίνητρα για παραμονή
Ηδη, από φέτος τον Φεβρουάριο, με τον νέο ασφαλιστικό νόμο παρέχονται ισχυρά κίνητρα για να παραμείνουν οι αγρότες συνταξιούχοι στα χωράφια τους. Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, διότι οι συνταξιούχοι του τ. ΟΓΑ, οι οποίοι συνεχίζουν να καλλιεργούν τα χωράφια τους, λαμβάνουν το 100% της σύνταξής τους χωρίς την παραμικρή περικοπή. Παράλληλα, οι εν λόγω συνταξιούχοι εξαιρούνται από την υποχρέωση της καταβολής των προβλεπόμενων ασφαλιστικών εισφορών.
- Αμεση καταβολή των εξόδων
Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού και της διαλειτουργικότητας των συστημάτων επιχειρείται να απλοποιηθεί η διαδικασία για τη χορήγηση των εξόδων κηδείας μέσω της υποβολής ηλεκτρονικής αίτησης στον διαδικτυακό ιστότοπο του e-ΕΦΚΑ (egka.gov.gr). Πρόκειται για μια παρέμβαση ιδιαιτέρως ευεργετική για τους εναπομείναντες συζύγους ή συγγενείς των ασφαλισμένων και συνταξιούχων του πρώην ΟΓΑ, οι οποίοι με μία και μόνο ηλεκτρονική αίτηση πλέον, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, θα λαμβάνουν το ποσό των εξόδων κηδείας στον τραπεζικό λογαριασμό τους. Σε δύο μήνες από σήμερα, όπως έχει δεσμευτεί η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, θα τελειώσει διά παντός η πολυετής αναμονή δυο τριών ετών για τους συγγενείς των αποθανόντων, οι οποίοι θα λαμβάνουν πλέον τα έξοδα κηδείας που δαπάνησαν άμεσα και χωρίς καμία χρονοτριβή.
Φυσικά, όπως έχει επισημάνει η «δημοκρατία», με βάση τις καταγγελίες του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων (ΕΝΔΙΣΥ) περίπου 46.752 αιτήσεις για την καταβολή εξόδων κηδείας (έως 800 ευρώ) που υποβλήθηκαν την προηγούμενη τριετία τετραετία παραμένουν σε εκκρεμότητα. Για τις εν λόγω εκκρεμείς αιτήσεις δεν έχει γίνει γνωστή οποιαδήποτε ενέργεια προς την κατεύθυνση της διεκπεραίωσής τους.
- Εργόσημο
Ρυθμίζεται το ζήτημα της ασφάλισης των μετακλητών εργατών γης. Με σκοπό την απλοποίηση των διαδικασιών απασχόλησης των μετακλητών εργατών γης σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις, ορίστηκε ότι οι πολίτες τρίτων χωρών που απασχολούνται στην αγροτική οικονομία θα ασφαλίζονται στον Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων με εργόσημο.
- Επίδομα
Οι άνεργοι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΟΑΕΔ καθώς και οι δικαιούχοι του επιδόματος ανεργίας μπορούν να πραγματοποιήσουν έως και 70 ημερομίσθια ανά έτος σε αγροτικές εργασίες χωρίς να στερούνται το επίδομα ανεργίας. Με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα εργατικών χεριών σε εποχιακές εργατικές εργασίες και να δοθεί κίνητρο σε πολλούς ανέργους να απασχοληθούν σε αυτές αφού, πλέον, δεν θα χάνουν το επίδομα ανεργίας τους.
