Στις επάλξεις για την εκκίνηση του «Νέου Εξοικονομώ» βρίσκονται πολίτες και μηχανικοί. Για πρώτη φορά ο αγώνας για την επιδότηση παραπέμπει σε μαραθώνιο και όχι σε κούρσα 100 μέτρων, καθώς καταργείται η χρονική ιεράρχηση των αιτήσεων, η υποβολή των οποίων θα γίνεται ηλεκτρονικά για χρονικό διάστημα ενός μήνα από την ημερομηνία έναρξης του προγράμματος και θα είναι ταυτόχρονη σε όλη την επικράτεια.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Βασική προϋπόθεση για την υπαγωγή αποτελεί η αναβάθμιση μιας οικίας κατά τρεις ενεργειακές κατηγορίες, ενώ η προετοιμασία των αιτήσεων «κρύβει» σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις, αφού το πρόγραμμα καλύπτει μεν το κόστος για την έκδοση των απαραίτητων δικαιολογητικών, όπως το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης και η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, μόνο όμως για όσους κριθούν επιλέξιμοι. Όπως, μάλιστα, αναφέρει ο οδηγός που προδημοσίευσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι δαπάνες αυτές επιχορηγούνται από το πρόγραμμα σε ποσοστό 80%, αντί για 100% που ίσχυε στο προηγούμενο πρόγραμμα.
Το «Νέο Εξοικονομώ» αναμένεται να προκηρυχθεί εντός του Οκτωβρίου, κάτι που σημαίνει ότι οι πολίτες και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν στη διάθεσή τους περίπου έναν μήνα για να ετοιμάσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά και να εξοικειωθούν με τις αλλαγές που εισάγονται, σε σχέση με τις προηγούμενες δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων.
Το ενδιαφέρον για υπαγωγή στο πρόγραμμα είναι τεράστιο. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος ότι πάνω από το 55% των πολυκατοικιών και των μονοκατοικιών της χώρας έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, ενώ η πλειονότητα αυτών έχει χαμηλή ενεργειακή αποδοτικότητα (ενεργειακές κλάσεις Ζ ή Η).
Η σειρά των ενεργειών
Κάθε φυσικό πρόσωπο που επιθυμεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα εξετάζει, καταρχάς, εάν πληροί τα κριτήρια του προγράμματος. Στη συνέχεια, συγκεντρώνει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και απευθύνεται σε ενεργειακό επιθεωρητή, ώστε να διενεργηθεί η πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση της ιδιοκτησίας του και να εκδοθεί το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ). Κατόπιν, κατά το διάστημα υποβολής αιτήσεων, συμπληρώνει την αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του προγράμματος, επιλέγοντας, εάν επιθυμεί, τη χορήγηση δανείου και από ποιον χρηματοπιστωτικό οργανισμό θα γίνει αυτό.
Ως ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών ορίζεται η 1/2/2020 και σε κάθε περίπτωση μετά την έκδοση του ΠΕΑ της πρώτης ενεργειακής επιθεώρησης. Μέρος των παρεμβάσεων δύναται να πραγματοποιηθεί και πριν από την έκδοση της απόφασης υπαγωγής, με αποκλειστική ευθύνη του πολίτη.
Η υποβολή της αίτησης, η παρακολούθηση του χρονοδιαγράμματος της υλοποίησης των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και οι ενέργειες για την ολοκλήρωση του έργου, συμπεριλαμβανομένης της προσκόμισης των δικαιολογητικών για την πιστοποίηση ολοκλήρωσης του έργου, μπορεί να ανατίθενται από τους δυνητικά ωφελουμένους σε σύμβουλο έργου.
Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και οι προϋποθέσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα
Με δεδομένο ότι όλη η διαδικασία διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει οπωσδήποτε να διαθέτουν κωδικούς πρόσβασης στην εφαρμογή TAXISnet. Στον οδηγό του προγράμματος αναφέρεται ξεκάθαρα ότι δεν υφίσταται δυνατότητα υποβολής αίτησης στο πρόγραμμα για φυσικά πρόσωπα/πολυκατοικίες που δεν είναι πιστοποιημένα μέσω της ανωτέρω εφαρμογής και δεν έχουν κωδικούς πρόσβασης σε αυτή.
Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο ακίνητο, η υποβολή δήλωσης για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν από την υποβολή της αίτησης στο πρόγραμμα.
Μεταγενέστερη δήλωση, από την υποβολή αίτησης στο «Εξοικονομώ», για υπαγωγή σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών (με πληρωμή του παραβόλου), δύναται να υποβληθεί σε περίπτωση απόκλισης της ωφέλιμης επιφάνειας του ακινήτου μέχρι του ορίου των 7 τετραγωνικών μέτρων, προκειμένου οι ενεργειακές παρεμβάσεις να είναι σύμφωνες με την κείμενη νομοθεσία (για τις πολυκατοικίες το όριο σε τετραγωνικά μέτρα είναι το γινόμενο του 7 επί του πλήθους των διαμερισμάτων).
Σε κάθε περίπτωση, πριν από την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.
Εκκαθάριση δήλωσης
Απαραίτητη προϋπόθεση για συμμετοχή στο «Εξοικονομώ» αποτελεί και η υποβολή και εκκαθάριση δήλωσης για το φορολογικό έτος 2020. Σε περίπτωση που στα φορολογικά στοιχεία του αιτούντος υπάρχουν εκκρεμότητες στην εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) ή στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων (Ε9), θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης.
Επισημαίνεται ότι στα έντυπα φορολογίας, μίσθωσης ακινήτων και περιουσιακής κατάστασης θα πρέπει να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Αν υπάρχουν περισσότεροι δικαιούχοι εμπράγματων δικαιωμάτων στο ακίνητο, θα πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η συναίνεση των συγκυρίων και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στη δήλωση των στοιχείων ακινήτων (Ε9) τους.
Σε περίπτωση πρόσφατης απόκτησης ακινήτου (απόκτηση για πρώτη φορά εμπράγματου δικαιώματος επί του ακινήτου μετά τις 31/12/2020 και μόνον για την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία) θα πρέπει να έχει προηγηθεί η καταχώριση/τροποποίηση των στοιχείων στο Ε9 και μετά να προχωρήσει ο ενδιαφερόμενος στην υποβολή αίτησης. Με την αίτηση επισυνάπτονται ο τίτλος ιδιοκτησίας και το πιστοποιητικό μεταγραφής από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο ή πιστοποιητικό καταχώρισής του στα κτηματολογικά φύλλα του οικείου Κτηματολογικού Γραφείου.
Κύρια κατοικία
Η μελλοντική χρήση του ακινήτου ως κύριας κατοικίας θα τεκμηριώνεται με Υπεύθυνη Δήλωση του Ν. 1599/1986 από τον ωφελούμενο (πλήρη κύριο/επικαρπωτή), όπου αναφέρεται ότι το ακίνητο θα χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία από τον ίδιο ή από τρίτο πρόσωπο, δηλώνοντας το ονοματεπώνυμο και τον ΑΦΜ αυτού. Στην περίπτωση αυτή θα ισχύουν τα αντίστοιχα ποσοστά επιδότησης. Ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος διενεργεί τους απαραίτητους ελέγχους προκειμένου να διαπιστωθεί η χρήση του ακινήτου ως κύριας κατοικίας.
Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει επίσης να προχωρήσει στην έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης του ακινήτου και συμπλήρωση του σχετικού ηλεκτρονικού εντύπου πρότασης παρεμβάσεων ενεργειακής εξοικονόμησης.
Σε περίπτωση υποβολής αίτησης πολυκατοικίας, θα πρέπει αρχικά να ληφθεί απόφαση, στο πλαίσιο γενικής συνέλευσης της πολυκατοικίας, για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, την απόφαση για υποβολή της αίτησης, την πραγματοποίηση παρεμβάσεων, τον ορισμό του εκπροσώπου της πολυκατοικίας και τη σχετική εξουσιοδότησή του για την υποβολή των απαιτούμενων από το πρόγραμμα στοιχείων και δικαιολογητικών. Επίσης, θα πρέπει επιπλέον να ληφθεί απόφαση για την επιλογή του συνεργαζόμενου χρηματοπιστωτικού οργανισμού για τη λήψη δανείων. Επισημαίνεται ότι σε αυτήν την περίπτωση όλοι οι αιτούντες θα πρέπει να συνεργαστούν με τον ίδιο χρηματοπιστωτικό οργανισμό.
Μία αίτηση ανά ΑΦΜ
Το νέο πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα για μόνο μία αίτηση ανά ωφελούμενο. Ειδικότερα, για αίτηση μεμονωμένου διαμερίσματος ή μονοκατοικίας, για κάθε φυσικό πρόσωπο (για κάθε ΑΦΜ αιτούντα) είναι δυνατή η υποβολή μόνο μίας αίτησης, σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος.
Για αίτηση πολυκατοικίας, για κάθε ΑΦΜ διαχείρισης πολυκατοικίας είναι, επίσης, δυνατή η υποβολή μόνο μίας αίτησης. Για τα συμμετέχοντα διαμερίσματα ως μέρος αίτησης πολυκατοικίας, για κάθε φυσικό πρόσωπο (για κάθε ΑΦΜ αιτούντα), είναι δυνατή η υποβολή περισσότερων αιτήσεων συμμετεχόντων διαμερισμάτων.
Ωστόσο, ισχύει το προβλεπόμενο όριο σώρευσης επί του συνόλου της επιχορήγησης.
Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία, μεμονωμένο διαμέρισμα, πολυκατοικία, ή διαμέρισμα ως μέρος αίτησης πολυκατοικίας) του νέου «Εξοικονομώ» πρέπει να υποβληθεί μόνο μία αίτηση.
Κατοικίες με ενεργή αίτηση σε κάποιο από τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» και «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 δεν έχουν δικαίωμα υποβολής στο τρέχον πρόγραμμα. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων με ενεργή αίτηση σε κάποιον από τους κύκλους των προγραμμάτων «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» και «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, για τα οποία επιτρέπεται να μετέχουν ως διαμέρισμα – μέρος αίτησης σε πολυκατοικία, αλλά μόνον για τις κοινόχρηστες παρεμβάσεις.
Η καταχώριση στο πληροφοριακό σύστημα περισσότερων της μίας αιτήσεων για την ίδια επιλέξιμη κατοικία από το ίδιο πρόσωπο ή άλλο συγκύριο οδηγεί, άνευ ετέρου, στην απόρριψη του συνόλου των αιτήσεων και στην περίπτωση αίτησης που έχει συμπεριληφθεί σε απόφαση υπαγωγής, η τελευταία θα ανακληθεί.
Το κόστος της προετοιμασίας
Η προετοιμασία των αιτήσεων, πάντως, «κρύβει» σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις. Δεν αποκλείεται μάλιστα χιλιάδες ενδιαφερόμενοι να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη χωρίς αντίκρισμα, καθώς το πρόγραμμα προβλέπει την ενεργειακή αναβάθμιση 50.000 κατοικιών, αριθμός αυξημένος μεν σε σχέση με τα προηγούμενα προγράμματα, αλλά μικρός συγκριτικά με το ενδιαφέρον των πολιτών για το «Εξοικονομώ».
Η δαπάνη για το κόστος των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, η δαπάνη του συμβούλου έργου, η αμοιβή για την έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας, καθώς και τυχόν λοιπές δαπάνες μελετών καλύπτονται ως ορισμένο ποσοστό (έως 80%) από το πρόγραμμα, μόνο όμως υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης και επίτευξης του ελάχιστου ενεργειακού στόχου και της απαιτούμενης εξοικονόμησης ενέργειας.
Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης θα κληθεί να επιβαρυνθεί με ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό, χωρίς να έχει εξασφαλισμένη την υπαγωγή του στο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, μόνο για τις δύο ενεργειακές επιθεωρήσεις μπορεί να χρειαστεί κάποιος από 200 έως 800 ευρώ. Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός λοιπών δαπανών δεν μπορεί να υπερβαίνει για αίτηση μονοκατοικίας/μεμονωμένου διαμερίσματος/διαμερίσματος ως μέρος αίτησης πολυκατοικίας τα 2.000 ευρώ και για αίτηση πολυκατοικίας τα 5.000 ευρώ.
Όπως αναφέρεται στον οδηγό του προγράμματος, οι παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης όσων καταφέρουν να ενταχθούν (φυσικό και οικονομικό αντικείμενο) θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα 12 μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής. Προσοχή όμως. Εντός των έξι μηνών του εν λόγω διαστήματος θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί τουλάχιστον το 30% των επιλέξιμων εργασιών, βάσει του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Σε διαφορετική περίπτωση, η αίτηση θα οδηγείται σε απένταξη.
Πέραν του ανωτέρω διαστήματος των 12 μηνών ολοκλήρωσης του έργου, δίνεται δυνατότητα παράτασης για προκαθορισμένο διάστημα σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος, κατόπιν εξέτασης αιτιολογημένου αιτήματος.
Πέντε οι κατηγορίες επιδοτήσεων
Το «Νέο Εξοικονομώ» περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες επιδοτήσεων, ανάλογα με το εισόδημα των αιτούντων περιλαμβάνει. Τα ποσοστά επιδότησης κλιμακώνονται ανάλογα με το εισόδημα, ενώ για πρώτη φορά εισάγονται κοινωνικά κριτήρια για ΑμεΑ, πολυτέκνους και μονογονεϊκές οικογένειες, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 21% του ποσοστού μοριοδότησης. Επίσης εισάγεται το κριτήριο των βαθμοημερών, με το οποίο λαμβάνονται υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή.
Ειδικότερα, για τις αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων, μονοκατοικιών και διαμερισμάτων ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία διαμορφώνονται πέντε κατηγορίες επιδοτήσεων, με το μέγιστο ποσοστό επιχορήγησης να ορίζεται ως εξής:
- Για ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ το ποσοστό επιχορήγησης είναι 75%.
- Για ατομικό εισόδημα 5.000-10.000 ευρώ και οικογενειακό 10.000-20.000 ευρώ το ποσοστό επιχορήγησης είναι 70%.
- Για ατομικό εισόδημα 10.000-20.000 ευρώ και οικογενειακό 20.000-30.000 ευρώ το ποσοστό επιχορήγησης είναι 55%.
- Για ατομικό εισόδημα 20.000-30.000 ευρώ και οικογενειακό 30.000-40.000 ευρώ το ποσοστό επιχορήγησης είναι 45%.
- Για ατομικό εισόδημα 30.000-50.000 ευρώ και οικογενειακό 40.000-60.000 ευρώ το ποσοστό επιχορήγησης είναι 40%.
Τα συγκεκριμένα ποσοστά επιδότησης αφορούν τις περιπτώσεις ιδιοκατοίκησης από τον αιτούντα. Σε περίπτωση που η χρήση κατοικίας γίνεται από πρόσωπο διαφορετικό από τον αιτούντα (δωρεάν παραχώρηση/ενοικίαση), το ποσοστό επιχορήγησης είναι σταθερό (40%) και ανεξάρτητο από εισοδηματική κατηγορία.
Το ποσοστό επιχορήγησης αφορά τον επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του ωφελουμένου. Η μέση εκτιμώμενη επιδότηση φτάνει στο 62% της συνολικής δαπάνης, ενώ αναμένεται να αναβαθμιστούν ενεργειακά 38% περισσότερες κατοικίες συγκριτικά με τον προηγούμενο κύκλο του προγράμματος.
