Το πραξικόπημα των στρατηγών που «ανέτρεψε» τον Ιωαννίδη

Η Μεταπολίτευση οφείλεται σε ένα «πραξικόπημα» που αποφασίστηκε στις 21 Ιουλίου 1974 στο Πεντάγωνο. Αυτή τη φορά πρωταγωνιστές δεν ήταν κάποιοι φιλόδοξοι κατώτεροι αξιωματικοί, αλλά οι στρατηγοί που αποτελούσαν την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων. Αγωνιούσαν. Σε περίπτωση μιας εθνικής καταστροφής θα ήταν οι πρώτοι υπεύθυνοι κι ας έφεραν ένα μέρος της ευθύνης.

Οι πρωταγωνιστές του «πραξικοπήματος» ήταν ο Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων και οι Αρχηγοί των τριών Όπλων. Έβλεπαν το χάος που επικρατούσε γύρω τους κι αποφάσισαν να δράσουν. Ο Ιωαννίδης επιθυμούσε πόλεμο με την Τουρκία, αλλά ήθελε η απόφαση να μην είναι δική του, αλλά της κυβέρνησης και των Ενόπλων Δυνάμεων. Ο ίδιος θα παρέμενε στον αφανή ρόλο που είχε επιλέξει. Και φυσικά σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος από εμπνευστής και βασικός υπεύθυνος θα γινόταν… ανεύθυνος!

Η στρατιωτική ηγεσία, πάλι, είχε αποφασίσει να απαλλαγεί από την κηδεμονία του «αόρατου δικτάτορα» όπως χαρακτηριζόταν απ’ όλους. Δεν πήγαινε άλλο. Ο Ιωαννίδης μπορεί στο εσωτερικό να εμφανιζόταν πανίσχυρος, αλλά στο εξωτερικό ήταν πλέον αδύναμος. Οι Αμερικανοί τον θεωρούσαν επικίνδυνο, προσβάσεις στα κέντρα αποφάσεων δεν είχε, δεν μιλούσε καν αγγλικά κι οι ελληνοαμερικανοί πράκτορες που τον είχαν ενθαρρύνει έμπαιναν στο περιθώριο.

Στο Πεντάγωνο γραφείο του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων γράφτηκε η εισαγωγή της Μεταπολίτευσης.

Ίσως ήταν και η ρεβάνς από την Ιστορία. Στις 21 Απριλίου 1967 όλοι περίμεναν τους Στρατηγούς να κάνουν το φιλοβασιλικό πραξικόπημα, τους πρόλαβαν οι Συνταγματάρχες. Στις 25 Νοεμβρίου 1973 κανείς δεν περίμενε ο Ιωαννίδης με τους λοχαγούς του να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο.

Τώρα οι Στρατηγοί έκαναν το δικό τους πραξικόπημα, όχι για να κυβερνήσουν, αλλά για να επιστρέψει η εξουσία στους πολιτικούς!

Τι είχε προηγηθεί; Η απόφαση του Ιωαννίδη να κηρυχτεί πόλεμος στην Τουρκία. Την είχε προτείνει στο Υπουργικό Συμβούλιο ο αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος. Είχε επιστρέψει στο Πεντάγωνο και κάλεσε τους αρχηγούς και τους υπαρχηγούς των τριών όπλων. Εκεί εξετάστηκε η στρατιωτική ετοιμότητα της χώρας.

Η κατάσταση δεν ήταν ιδανική.
*Η Αεροπορία δεν είχε ολοκληρώσει το πρόγραμμα εξοπλισμού της.
*Το Ναυτικό ήταν… αποψιλωμένο από το Κίνημα που είχε εκδηλωθεί ένα μήνα νωρίτερα. *Δραματικότερη ήταν η κατάσταση στον Στρατό ξηράς. Ο αρχηγός του Ανδρέας Γαλατσάνος ανέφερε ότι 163 βαριά άρματα  αντί να βρίσκονται στη Μακεδονία ήταν στην Αττική, ενώ η επιστράτευση ήταν σε εξέλιξη και ήθελε τρεις μέρες ακόμα για να ολοκληρωθεί. Σε αυτά συμφώνησε και ο υπαρχηγός Αθανάσιος Επιτήδειος.

Η σύσκεψη ολοκληρώθηκε, οι υπαρχηγοί αποχώρησαν, έμειναν σιωπηλοί για λίγοι οι τέσσερις αρχηγοί. Ήταν οι:
*Γρηγόριος Μπονάνος, αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων.
*Ανδρέας Γαλατσάνος, αρχηγός του Στρατού
*Πέτρος Αραπάκης, αρχηγός του Ναυτικού, και
*Αλέξανδρος Παπανικολάου, αρχηγός της Αεροπορίας.

Για το πως αποφασίστηκε να δράσουν και να καταλύσουν, ουσιαστικά, την κυβέρνηση διαθέτουμε δύο μαρτυρίες από βιβλία των πρωταγωνιστών. Αμφότεροι διεκδικούν την πατρότητα της απόφασης για κυβέρνηση πολιτικών, αλλά συμφωνούν στο κλίμα που επικράτησε στην κλειστή αυτή σύσκεψη.

Γράφει ο Αρχηγός του Ναυτικού Πέτρος Αραπάκης στο βιβλίο του «Το τέλος της σιωπής» (σελ. 301, εκδόσεις Λιβάνη):
«Στις 21 Ιουλίου, όταν, μετά την αποχώρηση των υπαρχηγών, είχαμε μείνει μόνοι οι αρχηγοί των τριών όπλων, εκμεταλλευόμενος την κατάσταση εκνευρισμού και απογοήτευσης που είχε δημιουργηθεί, βρήκα ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία για να ρίξω την ιδέα να προχωρήσουμε σε αλλαγή από τη στρατιωτική στην πολιτική ηγεσία. Πρότεινα τότε να καλέσουμε τους πολιτικούς και να προχωρήσουμε στη μεταπολίτευση, γεγονός το οποίο αποδείχτηκε και στην κατ’ αντιπαράσταση με τους άλλους αρχηγούς συζήτηση ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής.
Την πρότασή μου περί πολιτικής αλλαγής, τεκμηριωμένη με ισχυρά επιχειρήματα, αποδέχτηκαν μετά από συζήτηση και οι άλλοι αρχηγοί. Συγκεκριμένα, ο Μπονάνος με ρώτησε:
-Τι εννοείς; Να καλέσουμε τους πολιτικούς αρχηγούς;
Απάντησα:
-Βεβαίως ναι.
Στη συνέχεια, συμφωνήσαμε οι αποφάσεις πάνω στο θέμα αυτό να λαμβάνονται ισότιμα, χωρίς να προσδιορίσουμε πότε και πώς. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις μιας σιωπηρής συμφωνίας μας περί πρόσκλησης των πολιτικών και σχηματισμού πολιτικής κυβέρνησης, προκειμένου να επιτευχθεί η μεταπολίτευση, την οποία επιθυμούσε όλος ο ελληνικός λαός, εκτός από τους ακραίους οπαδούς του καθεστώτος, που πίστευαν ότι μπορούσαν να διατηρήσουν την εξουσία ακόμη και μετά τα όσα έγιναν. Οι τελευταίοι αυτοί στράφηκαν εναντίον μου και δεν έλειψαν και ενέργειες για την ανάκτηση της εξουσίας, φυσικά χωρίς αποτέλεσμα.
Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνω ότι, την εποχή εκείνη, είχα επιτύχει το Πολεμικό Ναυτικό να έχει μια ξεχωριστή, δυναμική παρουσία μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Διακρινόταν για παραδειγματική σύμπνοια και ενότητα μεταξύ των στελεχών του. Και προσωπικά, πέρα από τις πολύ καλές σχέσεις που διατηρούσα πάντα με τους αξιωματικούς, είχα και τη ζωντανή σ’ όλες μου τις ενέργειες και πρωτοβουλίες, και ενεργό συμπαράσταση των μονίμων υπαξιωματικών οι οποίοι, ως γνωστόν, αποτελούν τον κορμό του Πολεμικού Ναυτικού και ιδιαίτερα των πολεμικών πλοίων.
Είχα λοιπόν, πράγματι, τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχο του Πολεμικού Ναυτικού, κάτι το οποίο δε συνέβαινε με τους αρχηγούς των άλλων κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Εκεί τον έλεγχο διατηρούσε ο Ιωαννίδης και, κατά συνέπεια, ο Μπονάνος, αν και ήταν αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, δε διέθετε ουσιαστική δύναμη».

Ο στρατηγός Μπονάνος στο δικό του βιβλίο «Η αλήθεια» (σελ. 271) δίνει μια ελαφρώς διαφορετική περιγραφή, περισσότερο παραστατική όμως που δείχνει και το κλίμα που επικρατούσε ακόμα και στην ηγεσία του στρατεύματος:

«Όταν εμείναμε μόνοι, οι τέσσερις, ήλεγξα αν παρακολουθούμεθα από κάποιον και όταν εβεβαιώθην ότι αυτό δεν συνέβαινε, τους είπα να καθίσουν.
Επίστευα ότι είχεν έλθη η ώρα να υλοποιήσω το σχέδιον που από καιρόν εσκεπτόμην. Να πολιτκοποιήσω το καθεστώς και να απομακρύνω τας Ενόπλους Δυνάμεις από την ευθύνην της διακυβερνήσεως της χώρας και την φθοράν της αναμείξεώς των με έργα άσχετα με την αποστολήν των. Αλλ’ είχα την ανάγκην και της συμφώνου γνώμης των άλλων Αρχηγών. Τας απόψεις μου βεβαίως τα εγνώριζαν όλοι, αφού άλλωστε δεν τας απέκρυπτα και τας είχα αναπτύξει κατ’ επανάληψιν εις συγκεντρώσεις αξιωματικών. Επηκολούθησε λοιπόν μεταξύ μας η ακόλουθος συνομιλία, την οποίαν μεταφέρω εδώ μαγνητοφωνικώς και κατά λέξιν:
Αρχηγός προς Γαλατσάνον:
–       Ανδρέα ελέγχεις τον Στρατόν;
–       Μάλιστα.
–       Εάν διατάξης ό,τιδήποτε, θα εκτελεσθή;
–       Μάλιστα.
Αρχηγός προς Αραπάκην:
–       Πέτρο ελέγχεις το Ναυτικόν;
–       Μάλιστα κύριε Αρχηγέ. Είμαι πολύ αγαπητός.
–       Εάν διατάξης ότιδήποτε θα εκτελεσθή;
–       Μάλιστα.
Αρχηγός προς Παπανικλάου
–       Εσύ Αλέκο, ελέγχεις την Αεροπορία;
–       Μάλιστα
–       Εάν διατάξης ό,τιδήποτε θα εκτελεσθή;
–       Μάλιστα.
Αρχηγός προς όλους:
-Τώρα σας ερωτώ, εάν εγώ διατάξω κάτι, εσείς θα πειθαρχήσετε και θα το εκτελέσετε;
Ομόφωνος απάντησις:
–       Βεβαίως κύριε Αρχηγέ. Ο,τιδήποτε διατάξετε, θα εκτελεσθή.
Τότε ηγέρθην της θέσεως μου και αντήλλαξα χειραψίαν με έκαστον χωριστά, λέγων:
– Ουδείς πρέπει να λάβη γνώσιν των αποφάσεών, μας διότι οι μηχανισμοί του Ιωαννίδη παραμένουν ισχυροί ακόμη. Να αναμένετε διαταγάς μου.
Αυτή υπήρξεν η μυστική συμφωνία μου με τους Αρχηγούς των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και από της στιγμής εκείνης ανέλαβα το μέγα βάρος και την ιστορικήν ευθύνην να προχωρήσω εις εκκαθάρισιν της καταστάσεως. Από εδώ και πέρα θα ήμην μόνος εις τους χειρισμούς. Και έπρεπε να προχωρήσω με σύνεσιν, με άκραν μυστικότητα και αιφνιδιαστικώς ώστε να επιτύχω αυτό που από ικανού χρόνου επιθυμούσα και επεδίωκα.
Εσκεπτόμην ότι η κατάστασις πηγαίνει από του κακού στο χειρότερον, η χώρα δεν είχεν ουσιαστικώς κυβέρνησιν, δεν είχε ποτέ μετά την 25ην Νοεμβρίου, λόγω των αθλίων επιλογών του Ιωαννίδη και, το χειρότερον όλων, αυτός που είχε επωμισθή το βάρος της αρχηγίας του Κράτους, ο Πρόεδρος Γκιζίκης παρηκολούθη τας εξελίξεις ως απλούς και αδιάφορος θεατής, χωρίς ούτε πρωτοβουλίας να αναλαμβάνη, αλλ’ ουδέ καν να συγκινείται έστω.»

Ο Μπονάνος διανυκτέρευσε στο γραφείο του. Όπως αναφέρει, όχι μόνο για να μπορεί να παρακολουθεί και να κατευθύνει τις εξελίξεις μέσα στην έκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, αλλά και  το φόβο του Ιωαννίδη, σε περίπτωση που ανακάλυπτε τη συμφωνία που είχε γίνει μερικές ώρες νωρίτερα. Στο γραφείο του αισθανόταν ασφαλής αφού οι αξιωματικοί που ήταν εκεί, θεωρούσε, ότι παρέμεναν πιστοί σε αυτόν.

Ο ίδιος είχε άποψη και για το ποιος θα αναλάμβανε τις τύχες της χώρας ως πρωθυπουργός. Ήταν ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, ο άνθρωπος που πρωταγωνίστησε  στην Αποστασία του ΄63 ως υπουργός Εθνικής Άμυνας. Ο υπασπιστής του ταγματάρχης Γεράσιμος Ματάτσης ήρθε σε επαφή μαζί του και είχε αποσπάσει τη συγκατάθεσή του να σχηματίσει κυβέρνηση. Την επιλογή αυτή την απέκρυψε από τους αρχηγούς των τριών όπλων όπως προκύπτει και από την απόρρητη αναφορά τόσο του Αρχηγού της Αεροπορίας Αλέξανδρου Παπανικολάου, όσο και του αρχηγού του Ναυτικού Πέτρου Αραπάκη που γράφτηκαν μετά την Μεταπολίτευση.

Για τη συνάντηση το πρωινό της 23ης Ιουλίου στο Πεντάγωνο ο Πέτρος Αραπάκης αναφέρει:
«Μετά την προσέλευση των αρχηγών και μετά σχετικήν συζήτησιν, απεφασίσθη όπως προχωρήσωμεν εις την αλλαγήν από στρατιωτικής εις πολιτικήν ηγεσίαν.
Προς τούτο, απεφασίσθη όπως ο στρατηγός Μπονάνος μεταβή εις τον στρατηγόν Γκιζίκη και μεταφέρη τις αποφάσεις των αρχηγών και διερευνήση τας σκέψεις εκείνου.
Ημείς θα αναμέναμε τις τα γραφεία μας σχετικήν ειδοποίησιν του στρατηγού Μπονάνου δια να μεταβώμεν εν συνεχεία εις το γραφείον του Γκιζίκη».

Πως δεν έγινε πρωθυπουργός ο Γαρουφαλιάς

Ακόμη και τότε όμως υπήρξαν προσπάθειες να σχηματισθεί πολιτική κυβέρνηση με τις… ευλογίες των στρατιωτικών. Γράφει ο Πέτρος Αραπάκης στο βιβλίο του (σελίδα 305):
«Ο Μπονάνος, μη γνωρίζοντας επακριβώς το σχεδιασμό και τις προθέσεις μου (ΣΣ: Υποστηρίζει ότι από την πρώτη στιγμή ήταν υπέρ της λύσης Καραμανλή) σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί την περίσταση προκειμένου να σχηματίσει δοτή κυβέρνηση της αρεσκείας του, υπό τον Γαρουφαλιά, εν αγνοία των αρχηγών  και παρά τη συμφωνία μας. Ο Γαρουφαλιάς, αφού ειδοποιήθηκε από τον Μπονάνο, περίμενε στην εκκλησία της Αγίας Σκέπης, του οικισμού Παπάγου, να κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Η ευφορία όμως του ΑΕΔ κράτησε μέχρι να περάσει την πόρτα του γραφείου του Γκιζίκη. «Δε συμφωνώ», του είπε κοφτά ο τελευταίος αναγκάζοντάς τον να του αποκαλύψει τελικά την αλήθεια ότι οι αρχηγοί είχαμε συμφωνήσει να καλέσουμε τους πολιτικούς να σχηματίσουν κυβέρνηση ευρείας αποδοχής με στόχο την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα».

Ο Ιωαννίδης μπορούσε να μας δέσει όλους!

Η συνέχεια ανήκει στον, τότε, Πρόεδρο της Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη. Σε συνέντευξη του στον Γιάννη Μαρή δύο χρόνια μετά τα γεγονότα αποκαλύπτει ωμά ότι ο Ιωαννίδης αν και χαμηλόβαθμος σε σχέση με τους Στρατηγούς «μπορούσε να μας δέσει όλους. Και τους πέντε…» εννοώντας φυσικά τον ίδιο, τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων και τους  επικεφαλής των τριών όπλων.

Αφηγείται ο στρατηγός Γκιζίκης (εφημερίδα «Απογευματινή», 17 Ιουλίου 1976).

«Μου είπε ο στρατηγός (ΣΣ: εννοεί τον Γρ. Μπονάνο), ότι οιν αρχηγοί κατέληξαν στην απόφαση ότι πρέπει να γίνει αλλαγή, ότι η εξουσία πρέπει να παραδοθεί στους πολιτκούς και ότι όλες  οι πόρτες για τη χώρα μας έκλεισαν, ότι γίναμε αναξιόπιστοι. Του είπα ότι είμαι απολύτως σύμφωνος και τηλεφώνησε στους τρεις αρχηγούς που περίμεναν στο Πεντάγωνο. Γύρω στις 9 το πρωί όλοι ήταν στο γραφείο μου. Μου ανέτπυξαν ένας ένας τις απόψεις τους και είπα:
«Με βρίσκετε απολύτων σύμφωνο Χαίρομαι ιδιατέρως που ακούω αυτές τις απόψεις, αλλά όπως αντιλαμβάνεσθε το κλειδί είναι ο Τάκης (ΣΣ: Ιωαννίδης).
Αποφασίσαμε να τον καλέσουμε…»

«…να σύρετε το περίστροφόν σας και να με φονεύσετε…»

Αποκαλυπτικός για τα όσα ειπώθηκαν στη συνάντηση με τον «αόρατο δικτάτορα» είναι ο Αρχηγός της Αεροπορίας Αλέξανδρος Παπανικoλάου που στο απόρρητο υπόμνημα του (εφημερίδα «Μακεδονία», 26 Ιουνίου 1975):
«Κατά την επακαλουθήσασαν συζήτησιν, κι ενώ είχον ανταλλαγή ωρισμέναι αόριστοι σκέψεις χωρίς να έχη προταθή παρ’ ουδενός τι το συγκεκριμένον, εισήλθε εις το γραφείον του προέδρου της δημοκρατίας ο ταξίαρχος Ιωαννίδης και εκάθησεν εις το αριστερόν του υποφαινομένου. Και πάλιν συνεχίσθη επ’ ολίγον η αποφυγή υφ’ απάντων διατυπώσεως συγκεκριμλένης τινός προτάεως, ότι ο υποφαινόμενος, υπό το κράτος εντόνου εξάρσεως και εν απολύτω πεποιθήσει ότι εξεπλήρου εθνικόν  χρέος εστράφη προς τον ταξίαρχον Ιωαννίδην και εν πλήρει πνευματικη διαυγεία είπεν εις αυτόν:
-Κύριε ταξίαρχε, σας εγνώρισα δια πρώτην φορά κατά την 26ην Νοεμβρίου 1973. Έλαβον μέρος εις την μεταβολήν δια το καλόν της πατρίδος. Δεν είμαι εις θέσιν να εκτιμήσω τι καλόν επράξατε δι’ αυτόν τον τόπον, πρέπει όμως να παραδεχθήτε ότι επράξατε και κακόν. Έχετε κάνει λάθος εκτιμήσεως και κατ’ αυτήν την στιγμήν η πατρίς ευρίσκεται εις τραγικήν θέσιν. Λέγων όλα αυτά γνωρίζω ότι είναι δυνατόν να σας προκαλέσω να σύρετε το περίστροφόν σας και να με φονεύσετε. Όμως, εν ονόματι των παδιών μου, και εννοώ κυρίως τα παιδιά μου που είναι δεμένα την στιγμήν αυτήν δεμένα μέσα στα αεροπλάνα, και εν ονόματι όλων των στρατευμένων παιδιών μας και ολοκλήρου της πατρίδος, σας παρακαλώ να μας αφήσετε ησύχους να ίδωμεν πως θα εξέλθωμεν από το αδιέξοδον για να προλάβουμε μεγαλύτερα δεινά. Σας παρακαλούμεν όλοι να μας αφήσετε.
Ευθύς άμα τω πέρατι των λόγων του υποφαινομένου, ο ταξίαρχος Ιωαννίδης ηγέρθη, εφόρεσεν το πηλήκιόν του κι στραφείς προς τον υποφαινόμενν είπεν:
-Δεν γνωρίζει καλά πολίος είμαι ο κ αρχηγός της αεροπορίας, αλλά αφού βλέπω ότι όλοι σας συμφωνείτε, δεν έχω θέσιν ανάμεσάν σας και φεύγω.
Ενώ απήρχετο, ο πρόεδρος της δημοκρατίας του είπε:
-Στάσου, πρέπει να βοηθήσεις.
Κι εκείνος απήντησε:
-Καλά, καλά, δεν θα αντιδράσω.
Τότε ο υποφαινόμενος παρενέβη και πάλιν προσθέσας:
-Κύριε ταξίαρχε, πρέπει να διατάξετε τους ανθρώπους σας να πειθαρχήσουν εις ό,τι αποφασίσομεν.
Επ’ αυτού επέμειναν άπαντες και ούτος, πρό της θύρας της εξόδου απήντησε:
-Καλώς, θα πράξω τούτο, και χαιρετήσας στρατιωτικώς ανεχώρησεν.»

Οι πιστοί στον Ιωαννίδη κατώτεροι αξιωματικοί είπαν αργότερα ότι τα τελευταία γεγονότα του είχαν φέρει κατάθλιψη. Αισθανόταν προδομένος από αυτούς που τον ενθάρρυναν να προχωρήσει στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, από τη στάση των Αμερικανών που δεν εμπόδισαν τους Τούρκους να κάνουν απόβαση στην Κύπρο όπως συνέβη τουλάχιστον τρεις φορές από το 1963 έως τότε.

Οι Αμερικανικές διαρροές και τα fake news

Υπήρχε όμως και κάτι άλλο που προκάλεσε την κάμψη του ηθικού του Ιωαννίδη. Η επιστράτευση! Το «ισχυρό χαρτί» του απέναντι στους Τούρκους και τους Αμερικάνους γινόταν μπούμερανγκ. Οι μονάδες δέχονταν χιλιάδες απλούς πολίτες που θα έπρεπε να τις επανδρώσουν. Μόνο που η παρουσία τόσων εφέδρων έφερε το χάος. Οι επιστρατευμένοι πολίτες ανακάλυπταν ότι δεν υπήρχε ιματισμός, δεν υπήρχαν όπλα, δεν υπήρχαν χώροι για να στρατωνισθούν! Οι πολίτες που δεν μπορούσαν να ντυθούν στο χακί τα έβαζαν με τους αξιωματικούς. Οι διοικητές των μονάδων έχαναν τον έλεγχο.

Οι αξιωματικοί που έβλεπαν αυτή την κατάσταση τα έβαζαν με τους διοικητές τους και κατ΄ επέκταση αυτούς που είχαν αναλάβει για λογαριασμό του στρατού τη διακυβέρνηση της χώρας. Αντί για ενθουσιασμό και προάσπιση των συμφερόντων της πατρίδας υπήρχε μόνο οργή: Κατά πάντων!

Παράλληλα, την ώρα που ο Ιωαννίδης μιλούσε για πόλεμο ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόρης Μπονάνος σε επιτόπιο έλεγχο ανακάλυπτε ότι τα σύνορα στον Έβρο δεν είχαν ναρκοθετηθεί! Ήταν γυμνά!

Υπήρχαν και τα fake news της εποχής. Οι Αμερικανικές υπηρεσίες στη Σόφια διοχέτευαν προς την εκεί ελληνική πρεσβεία αναφορές για κινήσεις βουλγαρικών στρατευμάτων προς τα σύνορα με την Ελλάδα. Κι αυτή τις μετέφερε στο υπουργείο Εξωτερικών και στο Υπουργείο Άμυνας. Οι ελληνικές υπηρεσίες έπεσαν στην παγίδα. Πίστεψαν ότι σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία ήταν πιθανό να ανοίξει ένα ακόμα μέτωπο με τη Βουλγαρία. Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα έπρεπε να πολεμά στην Κύπρο, στον Έβρο και στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα!

Πηγή:
Άγγελος Μενδρινός: Μεταπολίτευση Εμπιστευτικόν, «Βιβλιοθήκη της Εστίας» (2024)