Μια παλιά σκέψη που είχε εγκαταλειφθεί για χρόνια επαναφέρει στο τραπέζι η κυβέρνηση, υιοθετώντας και τη σύσταση της επιτροπής Πισσαρίδη, που φαίνεται πως αποτελεί ευαγγέλιο για την κυβέρνηση, αφού σε νομοσχέδιο και στις προτάσεις για το Ταμείο Ανάπτυξης έχει ενσωματωθεί ήδη το 70% των εισηγήσεών της.
Πρόκειται για το σχέδιο μεταφοράς της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο της επιχείρησης οικονομικής αυτονόμησης των δήμων, σε μια περίοδο όμως που οι χρηματοδοτήσεις έχουν «ψαλιδιστεί» σημαντικά, μετά και τη 10ετή οικονομική κρίση. Μπορεί το σχέδιο να μην έχει λάβει ακόμα την τελική του μορφή, πάντως η σκέψη βρίσκεται στο τραπέζι του οικονομικού επιτελείου, που προσπαθεί να βρει τη «φόρμουλα» για τη μεταφορά της ευθύνης του ΕΝΦΙΑ στους δήμους, με ταυτόχρονη απόσυρση της κρατικής χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το πλαίσιο είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε εφαρμογή από φέτος, ωστόσο η υγειονομική κρίση «πάγωσε» προσωρινά τα κυβερνητικά σχέδια. Πλέον η υλοποίηση της «μεταρρύθμισης» αναμένεται να εφαρμοστεί σταδιακά από το 2022, προκειμένου να υπάρχει επαρκής χρόνος για τον ορθό σχεδιασμό του μέτρου.
Νέες αντικειμενικές αξίες
Η κυβέρνηση επεξεργάζεται όλα τα σενάρια για την υλοποίηση του μέτρου, καθώς συναντώνται πολλές ιδιαιτερότητες από δήμο σε δήμο. Έτσι, αναμένεται να υπάρχει πρόβλεψη για… αυξομειώσεις του φόρου, ανάλογα με τις οικονομικές, γεωγραφικές και διοικητικές ιδιαιτερότητες των δήμων.
Σημαντικό ρόλο στην αναπροσαρμογή του φόρου ακινήτων θα διαδραματίζουν οι νέες αντικειμενικές αξίες, οι οποίες θα ανακοινωθούν μέσα στον Μάρτιο, όπως αναφέρεται στην 9η μεταμνημονιακή αξιολόγηση των θεσμών, που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα. Για παράδειγμα, οι φτωχότεροι δήμοι που έχουν χαμηλές αντικειμενικές αξίες δεν θα μπορούν να καλύπτουν τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες μόνο από την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ. Το σχέδιο θα προβλέπει ότι οι δήμοι που θα λαμβάνουν υψηλότερα ποσά από τον φόρο ακινήτων θα μεταφέρουν τα απαιτούμενα κονδύλια στους ασθενέστερους δήμους.
Σημειώνεται πως αυτός ο μηχανισμός είσπραξης λειτουργεί και σήμερα με τη χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στην ουσία, οι δήμοι δεν θα χρειαστεί να δημιουργήσουν έναν τοπικό φοροεισπρακτικό μηχανισμό, καθώς η είσπραξη θα συνεχίσει να γίνεται μέσω της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, όπως συμβαίνει και σήμερα, ωστόσο στη συνέχεια τα ποσά θα κατανέμονται αυτόματα στους οικείους δήμους.
Πρόβλεψη για αυξήσεις
Στην πρόταση αναμένεται να υπάρχει πρόβλεψη, σύμφωνα με την οποία για να αυξήσει τον ΕΝΦΙΑ ένας δήμος θα πρέπει να υπάρχει αυξημένη πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο και να περιγράφεται με ακρίβεια το ανταποδοτικό έργο που θα προκύψει για τους δημότες (π.χ. δημιουργία νηπιαγωγείων ή έργων υποδομής), καθώς και ο χρόνος που θα ισχύσει η αύξηση, ώστε να ολοκληρωθεί το έργο. Την τελική απόφαση μετά την εισήγηση του δήμου θα λαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία που έχει στα χέρια της η κυβέρνηση, τα χρήματα που κατευθύνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό στους Δήμους προσεγγίζουν τα έσοδα που λαμβάνει ο κρατικός προϋπολογισμός από τον ΕΝΦΙΑ. Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη, όμως, μια πιλοτική εφαρμογή του σχεδίου είχε δείξει πως δεν αποκλειόταν ανισοκατανομή των πόρων στους δήμους. Για παράδειγμα, ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού θα υπερ-πενταπλασιάσει τα έσοδά του (αύξηση 431%), τη στιγμή που ο Δήμος Αγαθονησίου θα μειώσει τα έσοδά του περίπου στο 1/8. Η μελέτη τόνιζε για τον συγκεκριμένο δήμο πως «σε απόλυτους όρους τα έσοδά του από Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους ανέρχονται σε 1.517 ευρώ ανά κάτοικο, όταν τα έσοδα από ΕΝΦΙΑ είναι μόνο 179 ευρώ ανά κάτοικο».
Το σχέδιο για τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους αποτελεί μέρος των προεκλογικών εξαγγελιών της κυβέρνησης. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός είχε ανακοινώσει το μέτρο (ως αξιωματική αντιπολίτευση) κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ το 2018. Λίγους μήνες αργότερα υπήρξε σύσκεψη με στελέχη της Ν.Δ. και συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη είχαν στα χέρια τους τη σχετική νομοθεσία που υπάρχει στη Σουηδία και τη Δανία, χώρες στις οποίες ο φόρος ακίνητης περιουσίας εισπράττεται από τους δήμους.
Προς κατάργηση ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ
Η ανακοίνωση των νέων αντικειμενικών αξιών και η ένταξη 3.000 περιοχών της χώρας στο σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού αναμένεται να φέρει στα κρατικά ταμεία επιπλέον 400.000.000-500.000.000 ευρώ, που θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 8% και την κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου, που επιβαρύνει περιουσίες άνω των 250.000 ευρώ.
Σημειώνεται πως και αυτή η πρόταση ανήκει στην επιτροπή Πισσαρίδη. Πάνω από 400.000 φορολογούμενοι πληρώνουν κάθε χρόνο «διπλό» φόρο ακινήτων, αφού επωμίζονται τον ΕΝΦΙΑ και επιπρόσθετα καλούνται να πληρώσουν επιπλέον φόρο με κλιμακωτούς συντελεστές από 0,15% έως και 1,15%.
Στην κυβέρνηση θεωρούν πως η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ από τους δήμους θα μπορέσει να έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς θα τους επιτρέψει να διαχειριστούν μια σταθερή χρηματοδότηση χωρίς να εξαρτώνται από την κεντρική διοίκηση, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούν καλύτερο προγραμματισμό για τα έργα που θα θελήσουν να χρηματοδοτήσουν.
