Το «πάρτι» με τα φάρμακα στο Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) φαίνεται ότι συνεχίζεται για τα καλά, όπως τουλάχιστον προκύπτει από το νέο πόρισμα-φωτιά εσωτερικού ελέγχου, το περιεχόμενο του οποίου φέρνει σήμερα στο φως η «κυριακάτικη δημοκρατία».
- Από τον
Ανδρέα Καψαμπέλη
Στις 62 σελίδες της σχετικής έκθεσης, που καλύπτει τη χρονική περίοδο από την 1η Φεβρουαρίου έως τις 30 Απριλίου 2022, περιγράφονται καινούργια «ευρήματα» ενεργειών και αποφάσεων στο ΙΦΕΤ, τα οποία κινούνται εκτός νομιμότητας, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται ότι παραμένουν «ανοιχτά» ευρήματα και του προηγούμενου εσωτερικού ελέγχου.
Τα στοιχεία που προκύπτουν είναι σοκαριστικά, καθώς, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι στο ΙΦΕΤ, που είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και ελέγχεται από το κράτος μέσω του ΕΟΦ, «δεν εντοπίζονται» αποφάσεις του Δ.Σ. για τις προβλεπόμενες επιτροπές ποσοτικής και ποιοτικής παραλαβής προμηθειών και υπηρεσιών, δεν τηρούνται διαδικασίες των απαραίτητων πρωτοκόλλων, όπως και οι διατυπώσεις για την αποδοχή δωρεών. Επίσης, ανακύπτουν ζητήματα «ποιοτικού ελέγχου φαρμάκων», μη ανάρτησης συμβάσεων στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων, δεν εντοπίζεται «ενιαίο επικαιροποιημένο αρχείο» για τις παραγγελίες φαρμάκων και τις ελλείψεις, υπάρχουν αμοιβές που δεν επαληθεύεται η νομιμότητά τους, παραλαβή έργου κατά παρέκκλιση των νόμιμων διαδικασιών προμηθειών, αλλά και «ενδεχόμενη περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων» σε μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Χωριστό κεφάλαιο που προκαλεί αίσθηση και δημιουργεί οσμή νέου σοβαρού σκανδάλου είναι αφιερωμένο στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η έρευνα αγοράς φαρμάκων και εκτελούνται οι παραγγελίες από το ΙΦΕΤ. Στο πόρισμα παρατίθεται μάλιστα ολόκληρη εσωτερική αλληλογραφία με τα αρμόδια στελέχη του Ινστιτούτου, που αποκαλύπτουν ότι «βρίσκονται νέοι προμηθευτές και τιμές», όμως «όχι από υπαλλήλους» της αρμόδιας Διεύθυνσης.
«Προωθούνται προσφορές και από τη διοίκηση» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Τα ίδια στελέχη περιγράφουν μάλιστα άκρως μυστηριώδεις και περίεργες διαδικασίες καταχώρισης παραγγελιών ακόμη και για φάρμακα σοβαρών παθήσεων καθώς και τους κινδύνους να χαθεί το μόσχευμα για ασθενείς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιγραφή της διευθύντριας Αγορών και Προμηθειών για την περίπτωση κατά την οποία έγινε «η τοποθέτηση παραγγελίας σε νέο προμηθευτή, τη φαρμακαποθήκη PER SE». H πλήρης επωνυμία της φαρμακαποθήκης αυτής είναι PER SE PHARMACEUTICALS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με τον διακριτικό τίτλο PER SE PHARMACEUTICALS Α.Ε., και μετά την τελευταία γενική συνέλευσή της, τον Ιούλιο του 2021, πρόεδρος του Δ.Σ. είναι ο Αυγουστίνος Καλλιβρούσης και διευθύνων σύμβουλος ο Θεόδωρος (του Γεωργίου) Σκυλακάκης.
Κατά το πόρισμα, το θέμα αυτό «χρήζει περαιτέρω διερεύνησης» και μάλιστα τίθενται ερωτήματα κατά πόσο η προμήθεια φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων από ελληνική φαρμακαποθήκη συνάδει με τον καταστατικό σκοπό του ΙΦΕΤ. Ο κ. Σκυλακάκης, εκτός από τη συνωνυμία με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Θεόδωρο (του Στεφάνου) Σκυλακάκη, φέρεται ότι έχει και συγγενική σχέση μαζί του, χωρίς αυτό, ασφαλώς, να σημαίνει ανάμειξη του υπουργού.
Αναφύεται, ωστόσο, ένα θέμα τουλάχιστον ηθικής τάξης, καθώς (και) το προηγούμενο πόρισμα εσωτερικού ελέγχου για τις παρανομίες στο ΙΦΕΤ, πέραν της Βουλής, έχει κατατεθεί στη Δικαιοσύνη και στα συναρμόδια υπουργεία, μεταξύ των οποίων το Υγείας και το Οικονομικών. Κι ενώ ύστερα από εισαγγελική εντολή άρχισαν να καλούνται μάρτυρες προς κατάθεση, οι μόνοι που έχουν πάθει αφωνία είναι οι αρμόδιοι της κυβέρνησης.
Έρευνα αγοράς και παραγγελίες στα κρυφά εκτός συστήματος
Το σχετικό κεφάλαιο του πορίσματος αρχίζει με την αναφορά στην προβληματική λειτουργία του υπηρεσιακού email για τις παραγγελίες φαρμάκων: «Με το από 28-4-2022 email/σημείωμα (δεν δόθηκε αριθμός πρωτοκόλλου μέχρι την ημερομηνία υποβολής της έκθεσης) ερωτήθηκε η διευθύντρια Αγορών και Προμηθειών, εάν έχει αποκατασταθεί η πρόσβασή της στο [email protected], απ’ όπου διενεργείται η έρευνα αγοράς φαρμάκων και εκτελούνται οι παραγγελίες φαρμάκων. Η απάντησή της αναφέρει ρητά ότι η πρόσβασή της στο email [email protected], απ’ όπου διενεργείται η έρευνα αγοράς φαρμάκων και εκτελούνται οι παραγγελίες φαρμάκων, δεν έχει αποκατασταθεί».
Ολόκληρη η σχετική απάντηση της διευθύντριας, που περιέχει και το παράδειγμα με την PES SE, έχει ως εξής: «Παρά το γεγονός ότι με το από 27-1-2022 mail μου προς τον Διευθύνοντα Σύμβουλο με θέμα “Προτάσεις για τη λειτουργία του Τμήματος Αγορών Φαρμάκων”, αιτήθηκα την εγκατάσταση και πρόσβαση στο εν λόγω email από τη μόνιμη υπάλληλο της εταιρείας και καθ’ ύλην υπεύθυνη του Τμήματος Αγορών Φαρμάκων κ. Σ.Μ., το αίτημα δεν έχει υλοποιηθεί.
1α) Ειδικότερα όσον αφορά στις νέες εντολές έρευνας αγοράς που λαμβάνονται, η υπεύθυνη του Τμήματος Αγορών Φαρμάκων διενεργεί τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα, ωστόσο της προωθούνται προσφορές και από τη Διοίκηση.
1β) Επιπλέον διαπιστώνεται εκ των αποτελεσμάτων ότι διενεργείται παράλληλα έρευνα αγοράς, σίγουρα όχι από υπαλλήλους της Διεύθυνσής μου, σε φάρμακα που διακινεί ήδη επί χρόνια το ΙΦΕΤ και βρίσκονται νέοι προμηθευτές και τιμές χωρίς καμία ενημέρωσή μου, ως προς τη διαδικασία ή την όποια επικοινωνία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του φαρμάκου Librax, το οποίο προμηθευόταν επί χρόνια το ΙΦΕΤ από τον παραγωγό οίκο Meda, για το οποίο διαπιστώθηκε η τοποθέτηση παραγγελίας σε νέο προμηθευτή, τη φαρμακαποθήκη PER SE για το προϊόν Librocol, με φθηνότερη τιμή, χωρίς να γνωρίζω ποιος διενήργησε την έρευνα αγοράς και ποιος έλαβε την ευθύνη αγοράς του συγκεκριμένου φαρμάκου και ποιος έδωσε τις σχετικές εντολές να προχωρήσει η σχετική παραγγελία».
Και συνεχίζει το πόρισμα:
«Περαιτέρω, τέθηκε ένα επιπλέον ερώτημα σχετικά με την ύπαρξη εναλλακτικής διαδικασίας ή άλλου τρόπου πρόσβασης, εντολής και παρακολούθησης των παραγγελιών των φαρμάκων, εκτός του email [email protected], στο οποίο αποκρίθηκε ως εξής: Αναφορικά με τις τοποθετήσεις παραγγελιών φαρμάκων προς τους προμηθευτές εξωτερικού, διαπιστώνονται τα εξής: Συνεχίζεται η αποστολή παραγγελιών μέσω του email [email protected], από την υπάλληλο της συνεργαζόμενης εταιρείας ICAP κ.
Η.Κ. Σύμφωνα με τις σχετικές διαδικασίες η Μονάδα Φαρμακευτικής Κάλυψης (Δ/νση Φαρμάκων) τοποθετεί τις αιτούμενες παραγγελίες της για φάρμακα, προς το Τμήμα Αγορών Φαρμάκων, μέσω του μηχανογραφικού συστήματος. Μετά από αρκετό χρονικό διάστημα, χωρίς καμία προφορική ή γραπτή ενημέρωση, η υπεύθυνη του Τμήματος Αγορών Φαρμάκων με ενημέρωσε ότι διαπίστωσε ότι αφού οι παραγγελίες εγκριθούν από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο στο ERP και μετατραπούν σε εγκεκριμένες παραγγελίες (ΔΙΠΑ), κάποιος, ο οποίος προφανώς έχει την έγκριση της Διοίκησης, εισέρχεται και καταχωρεί απευθείας στο μηχανογραφικό σύστημα σε κάθε γραμμή/φάρμακο της παραγγελίας τον προμηθευτή και την τιμή αγοράς του φαρμάκου, για τα οποία δεν έχουμε καμία απολύτως ενημέρωση πώς προέκυψαν.
Ακολούθως η κα. Η.Κ. της συνεργαζόμενης εταιρείας, τα στοιχεία αυτά τα μεταφέρει προς μορφοποίηση σε excel orders και από το excel αυτό προχωρά στη μετατροπή του σε έντυπο παραγγελίας και την αποστολή του στον καταχωρημένο προμηθευτή, μέσω του email [email protected].
Η τοποθέτηση παραγγελίας στον εκάστοτε προμηθευτή επικολλάται στη συνέχεια και στο κοινόχρηστο αρχείο excel παρακολούθησης παραγγελιών (follow-up), από το οποίο μέχρι τώρα λάμβανα γνώση των τοποθετήσεων παραγγελιών.
Η μόνη διαφοροποίηση είναι ότι εδώ και 1,5 περίπου μήνα έχει ξεκινήσει ξαφνικά να μου κοινοποιείται από το [email protected] η αποστολή των παραγγελιών προς τους προμηθευτές, χωρίς να γνωρίζω με βεβαιότητα εάν υπάρχουν και mails που δεν μου κοινοποιούνται.
Σε όλη την παραπάνω διαδικασία επικαιροποίησης έρευνας αγοράς, στον εντοπισμό νέων προμηθευτών και στις οικονομικές προσφορές που λαμβάνονται δεν έχω καμία πρόσβαση ή ενημέρωση πώς προκύπτουν.
Ωστόσο πρόσφατα προχώρησα σε παρέμβαση αναφορικά με την τοποθέτηση παραγγελίας, όταν διαπίστωσα ότι νέος προμηθευτής μετά από 2 ολόκληρους μήνες δεν είχε υλοποιήσει την παράδοση φαρμάκων για το οποίο είχαμε με αναφορά κινδύνου με ασθενή να κινδυνεύει να χάσει το μόσχευμά του.
Εκτιμώ ότι λόγω της επικινδυνότητας και του κινδύνου έκθεσης της εταιρείας, δεν έγινε κάποια αναφορά σε σχέση με την παρέμβασή μου και τη γραπτή εντολή μέσω email από την υπεύθυνη του Τμήματος Αγορών Φαρμάκων προς το [email protected] να προχωρήσει στην τοποθέτηση νέας παραγγελίας σε προμηθευτή που μπορούσε και προχώρησε σε αμεσότατη εξεύρεση και παράδοση του φαρμάκου».
Ύστερα από όλα αυτά, η διενεργούσα τον έλεγχο αναφέρει: «Υπενθυμίζεται ότι το ΣΕΥΥΠ σε έλεγχό του το 2006 συστήνει στο πλαίσιο της αρχής της χρηστής διοίκησης, η έρευνα αγοράς για την προμήθεια φαρμάκων να διενεργείται σε κάθε περίπτωση σχολαστικά, τηρώντας την ακόλουθη σειρά: 1) ερώτημα στον αντιπρόσωπο του παραγωγού οίκου στην Ελλάδα, 2) ερώτημα στον παραγωγό οίκο του εξωτερικού, 3) ερώτημα σε φαρμακαποθήκες του εξωτερικού, με αντίστοιχη τήρηση αρχείου και όχι απευθείας σε προμηθευτές – φαρμακαποθήκες του εξωτερικού, ώστε να διασφαλίζονται οι όροι της χρηστής διαχείρισης.
Συμπερασματικά, το εύρημα παραμένει “ανοιχτό”, ενώ επιπρόσθετα χρήζει περαιτέρω διερεύνησης ως προς τα εξής:
i) Πώς διενεργείται παράλληλα έρευνα αγοράς, όχι από υπαλλήλους της αρμόδιας Διεύθυνσης, σε φάρμακα που διακινεί ήδη επί χρόνια η ΙΦΕΤ Α.Ε. και βρίσκονται νέοι προμηθευτές και τιμές χωρίς ενημέρωση της Διεύθυνσης Αγορών & Προμηθειών (Ερευνας Αγοράς Φαρμάκων), ως προς τη διαδικασία ή την όποια επικοινωνία.
ii) Πώς προμηθεύτηκε η ΙΦΕΤ Α.Ε. φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα από ελληνική φαρμακαποθήκη, όταν ο καταστατικός σκοπός της είναι να καλύψει το κενό που δημιουργείται στην εγχώρια αγορά επειδή έπαυσε/δεν κυκλοφορεί το φάρμακο στη χώρα από τον Κάτοχο Αδειας Κυκλοφορίας (ΚΑΚ) του φαρμάκου. Μένει να επαληθευτεί εάν είναι αντιπρόσωπος του παραγωγού οίκου στη χώρα».
«Εμφανής η παρακώλυση του έργου του εσωτερικού ελέγχου»
Στο πόρισμα επισημαίνεται ότι «δεν έχει συσταθεί μέχρι σήμερα Επιτροπή Ελέγχου στο ΙΦΕΤ, κατά τα οριζόμενα στη νομοθεσία», ενώ χαρακτηριστική είναι και η αποκάλυψη ότι ενώ «για την τρέχουσα περίοδο επισκόπησης», παρότι έχουν ζητηθεί από την προϊσταμένη Διεύθυνσης Οικονομικής Υπηρεσίας όλα τα αναγκαία έγγραφα, «η ανωτέρω προϊσταμένη, επικαλούμενη ότι απαιτείται έγκριση από τον διευθύνοντα σύμβουλο Ιωάννη Σωτηρίου, δεν προσκόμισε οποιοδήποτε από τα ζητηθέντα στοιχεία προς έλεγχο, παρακωλύοντας το έργο του εσωτερικού ελέγχου».
Επίσης, η ελέγκτρια αναφέρει ότι, μετά το προηγούμενο πόρισμά της «το Διοικητικό Συμβούλιο της ΙΦΕΤ Α.Ε. κατόπιν εισήγησης του διευθύνοντος συμβούλου αποφάσισε κατά πλειοψηφία να καταγγελθεί η τρέχουσα σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου, προκειμένου να αντικατασταθεί η υπογράφουσα την παρούσα εσωτερικός ελεγκτής, που ανέδειξε τα εν λόγω ευρήματα της περιόδου από 1-8-2021 έως 31-1-2022».
Καταγγέλλει ακόμη ότι, «με εισήγηση του διευθύνοντος συμβούλου προς τον μονομέτοχο ΕΟΦ επιχειρήθηκε μια συστηματική στρέβλωση της επαγγελματικής μου υπόστασης, εντιμότητας και ανεξαρτησίας», κάνει λόγο για «φαινόμενα διαρροής στοιχείων και εμπιστευτικών δεδομένων», καθώς και ότι «ιδίως, από τις 20-4-2022 και εντεύθεν, με την προσέγγιση του πέρατος της ελεγκτικής περιόδου (30-4-2022), σημειώνονται παραλείψεις στην έκδοση αριθμού πρωτοκόλλου επί των εισερχόμενων και εξερχόμενων εγγράφων και αρμόδια διαβίβαση στοιχείων, απουσία ενίοτε υπαλλήλου στο οικείο τμήμα πρωτοκόλλου χωρίς αναπλήρωση, δυσχεραίνοντας την ομαλή επικοινωνία του εσωτερικού ελέγχου με τα στελέχη της ΙΦΕΤ Α.Ε. για την προσήκουσα διεξαγωγή του ελέγχου. Στην παρούσα έκθεση, εμφανής ήταν η παρακώλυση του έργου του εσωτερικού ελέγχου, καθώς δεν παρασχέθηκε από την Οικονομική Διεύθυνση και από τον διευθύνοντα σύμβουλο η προσήκουσα πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία και δεν δόθηκαν απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν, είτε αφορούσαν νέες διαπιστώσεις είτε την πορεία της συμμόρφωσης επί παλαιότερων ευρημάτων».
Και συνεχίζει:
«Παρά, όμως, την παρεμπόδιση της ελεγκτικής δραστηριότητας, εντοπίζονται ευρήματα που αφορούν:
α) Στη μη τήρηση της διαδικασίας ποιοτικής και ποσοτικής παραλαβής προμηθειών από την αρμόδια Επιτροπή Παραλαβής,
β) Στη μη τήρηση των διαδικασιών αποδοχής δωρεών από τους αποδέκτες-φορείς,
γ) Στη μη τήρηση των όρων διαφάνειας κατά τη σύναψη δημοσίων και άλλων συμβάσεων, με παράλειψη ανάρτησης των υποχρεωτικά αναρτώμενων πράξεων στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ ή σε ΚΗΜΔΗΣ/ΕΣΗΔΗΣ, κατά παρέκκλιση των οικείων εκάστοτε διατάξεων,
δ) Στη μη τήρηση της διαδικασίας ανάρτησης των αποφάσεων δωρεών στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ,
ε) Στη σύναψη, εκτός νομικού πεδίου, αλλεπάλληλων συμβάσεων παροχής νομικών υπηρεσιών με δικηγόρους, με φυσικό αντικείμενο κείμενο εντός του κύκλου των συνήθων καθηκόντων των υπηρετούντων στην ΙΦΕΤ Α.Ε. δύο (2) δικηγόρων με σύμβαση έμμισθης εντολής,
στ) Στον ορισμό παραλήπτη φυσικού αντικειμένου δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών (απευθείας ανάθεσης) αναρμοδίου προσώπου εκτός υπηρεσιακού οργανογράμματος (από μετακλητό – ειδικό συνεργάτη), καθώς και σε άλλη περίπτωση από τον διευθύνοντα σύμβουλο
Ταυτόχρονα επισκοπούνται ευρήματα προηγούμενης περιόδου (follow up on findings) και οι σχετικές θεραπείες των ευρημάτων αυτών, που αφορούν, μεταξύ άλλων:
α) Στη διακινδύνευση της Δημόσιας Υγείας διά της εξαγωγής φαρμακευτικών προϊόντων έκτακτης και μόνιμης κάλυψης, που εισήχθησαν από την ΙΦΕΤ Α.Ε. κατόπιν προγραμματισμού προοριζόμενα για δυσίατες και θανατηφόρες παθήσεις,
β) Στην εξαγωγή / εκποίηση φαρμακευτικών προϊόντων έκτακτης και μόνιμης κάλυψης χωρίς την τήρηση διαδικασιών,
γ) Στη δημιουργία ελλείμματος ιδιαιτέρως σημαντικού χρηματικού ποσού, με το οποίο χρεώθηκε το ταμείο της ΙΦΕΤ Α.Ε., λόγω εσφαλμένης διατραπεζικής μεταφοράς,
δ) Επανειλημμένες παρεκκλίσεις από τη νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων και ελέγχου δαπανών, με αναθέσεις υπέρ των επιτρεπτών ορίων από αναρμόδιο όργανο, διά κατατμήσεων κ.λπ. και παραβιάσεις των άρθρων του καταστατικού του,
ε) Στην παραποίηση αποσπάσματος της Εκθεσης Εσωτερικού Ελέγχου Α1, που εστάλη σε ανεξάρτητη Αρχή από τη Διοίκηση,
στ) Στη μη συμμόρφωση με επανορθωτικές ενέργειες, σύμφωνα με ευρήματα προηγουμένου ελέγχου, όπως, ενδεικτικά, της σύγκρουσης συμφερόντων μέλους του διοικητικού συμβουλίου, που δραστηριοποιείται ενεργά σε φαρμακαποθήκες, δηλαδή σε συναλλασσόμενο φορέα.
Επισημαίνεται ότι από τη θέση του εσωτερικού ελέγχου δεν δύναται να εξαχθεί οριστικό πόρισμα, καθότι όλα τα ανωτέρω χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης και διαπιστώσεων από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και Αρχές.
Για τον λόγο αυτό, όλα τα επιμέρους στοιχεία του ελέγχου είναι στη διάθεση κάθε αρμόδιου κρατικού φορέα και Αρχής, όπως επίσης και κάθε παροχή συμπληρωματικών πληροφοριών και διευκρινίσεων».
Ο διπλοθεσίτης και η σύγκρουση συμφερόντων
Στο πόρισμα σημειώνεται ακόμη ότι, αναφορικά με τις εξαγωγές φαρμάκων μη παραγόμενων από την ΙΦΕΤ Α.Ε., «παρατηρείται συμμόρφωση του διευθύνοντος συμβούλου ύστερα από τον προηγούμενο έλεγχο και το εύρημα “κλείνει” ως προς τη δραστηριότητα, όπου η συμμόρφωση προφανώς τεκμαίρει την προηγούμενη παρατυπία».
Αντίθετα, «παραμένει “ανοιχτό”, με διαρκή παρέκκλισή της νομοθεσίας και μη συμμόρφωση με επανορθωτικές ενέργειες, το εύρημα της “σύγκρουσης συμφερόντων” μέλους του διοικητικού συμβουλίου της ΙΦΕΤ Α.Ε. που συνεχίζει να υφίσταται λόγω της παράλληλης ασυμβίβαστης συνεταιριστικής δράσης στον ίδιο τομέα δραστηριότητας , καθώς κατέχει μεταξύ άλλων και τη θέση του γενικού γραμματέα του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης. Και παραμένει το ενδεχόμενο ακύρωσης αποφάσεων του διοικητικού συμβουλίου».
