Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Είναι πασίγνωστα στις ημέρες μας η γειτονιά Ιπποκράτειου της συνοικίας Γουδή της 7ης Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Αθηναίων, όπως και το νοσοκομείο από το οποίο πήρε το όνομά της και η νεοκλασική πρόσοψή του δεσπόζει στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Παραμένει όμως σχεδόν άγνωστη τόσο η προϊστορία της περιοχής όσο και οι πάσης φύσεως περιπέτειες μέχρι να αξιοποιηθεί το κτίριο του οποίου την ανέγερση χρηματοδότησε ο Γρηγόριος Μαρασλής.
Ο μεγάλος ευεργέτης ονειρευόταν να στεγαστεί στο κτίριο αυτό η πρώτη Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία, η οποία θα σηματοδοτούσε και την πρόοδο της χώρας. Πρόκειται για τον θεσμό που μετεξελίχθηκε στη γνωστή μας ΑΣΟΕΕ (Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών). Τελικά οι δυσκαμψίες της διοίκησης και οι εθνικές περιπέτειες δεν επέτρεψαν να υλοποιηθεί το όνειρό του. Υπήρξαν μακρόχρονες δικαστικές διενέξεις, το κτίριο και η περιοχή του χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες περίθαλψης του προσφυγικού πληθυσμού και εν τέλει μετατράπηκαν σε ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά νοσοκομεία.
Αλλά πως ήταν η περιοχή αυτή των Αθηνών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και τις πρώτες δεκαετίες μετά την απελευθέρωση; Ανήκε στη Μονή Πετράκη και ως το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ήταν περιβόλια, αμπέλια και κήποι με οπωροφόρα δένδρα. Ήταν φυσικό, αφού μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα τη διέσχιζε ένα ρέμα που κατέβαινε από τα Τουρκοβούνια για να συμβάλει με τον Ιλισό.
Οι πρώτες αντιδράσεις
Στην περιοχή εικάζεται ότι υπήρχε νεκροταφείο του 17ου αιώνα και ότι ο σωζόμενος λιθόκτιστος Άγιος Ανδρέας ήταν ο ναός του. Πλούσια στοιχεία διέσωσε ο Ν. Παραδείσης στο έργο του «Αμπελόκηποι». Εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1880 έφτιαξε Εργοστάσιο Εριουργίας ο Σπυρίδων Πυρρής, το οποίο διαχειρίστηκαν οι γιοι του Αλέξανδρος και Άγγελος, προκαλώντας και τις πρώτες ίσως αντιδράσεις για περιβαλλοντική καταστροφή και μόλυνση των υδάτων του ρέματος από τα απόβλητα του εργοστασίου.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι το κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο ανεγέρθηκε το 1880, άλλοι μία δεκαετία αργότερα και αρκετοί ότι χρησιμοποιήθηκε ως Χημείο. Στην πραγματικότητα το 1902 ξεκίνησαν οι επίσημες συζητήσεις για την ανέγερση της Ακαδημίας και τα σχέδια δεν ανατέθηκαν στον αρχιτέκτονα Δημήτριο Καλλία, όπως επισήμως και ανεπισήμως υποστηρίζεται. Ο Αναστάσιος Μεταξάς σχεδίασε το Μέγαρο και ο Όθων Ρουσόπουλος ανέλαβε τη διεύθυνση του ιδρύματος. Η συμμετοχή του τελευταίου είχε ιδιαίτερη σημασία, αφού από το 1894 λειτουργούσε την Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία Όθωνος Ρουσόπουλου με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ακόμη περισσότερο ο Ρουσόπουλος ήταν εκείνος που είχε επισκεφτεί τον Μαρασλή στην Οδησσό (1901) και του είχε ζητήσει να αναλάβει τη δαπάνη για την ανέγερση στην ελληνική πρωτεύουσα μεγάρου, στο οποίο θα στεγαζόταν το μοναδικό, κατά την εποχή εκείνη, ίδρυμα ανώτερης εμπορικής και βιομηχανικής κατάρτισης.
Πράγματι, ο Μαρασλής υιοθέτησε την πρόταση και κοινοποίησε το γεγονός με επιστολή του στην Αθήνα (1902) και διέθεσε το ποσόν των 250.000 χρυσών δραχμών. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1903 και ολοκληρώθηκαν το 1906, σε οικόπεδο έκτασης 18.000 πήχεων που παραχώρησε η Μονή Πετράκη. Ωστόσο, το κράτος δεν παραχωρούσε το μέγαρο για τη στέγαση της Εμπορικής και Βιομηχανικής Ακαδημίας του Οθ. Ρουσόπουλου. Ισχυριζόταν ότι η περίπτωσή του ήταν ιδιωτική, ενώ το μέγαρο έπρεπε να στεγάσει την εμπορική εκπαίδευση που θα απέρρεε από το Δημόσιο.
Εν τω μεταξύ ο ευεργέτης φεύγει από τη ζωή (1907) και η υπόθεση θα πάρει τη δικαστική οδό. Τα χρόνια κυλούσαν και νέες ανάγκες εμφανίζονταν στο προσκήνιο. Στο κτίριο για μικρό χρονικό διάστημα στεγάστηκε η δημόσια Μέση Εμπορική Σχολή που λειτουργούσε στην Αθήνα. Όταν πυρπολήθηκε το Χημείο της οδού Σόλωνος μεταφέρθηκαν εκεί οι εγκαταστάσεις του. Εξ ου και πολλοί κάνουν λόγο για την ύπαρξη Μαράσλειου Χημείου.
Χειρουργείο
Όταν ξέσπασαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο μηχανικός Αλέξανδρος Ζαχαρίου έκανε μετατροπές για να φιλοξενηθούν χειρουργεία και άλλοι ειδικοί χώροι, ενώ εκεί στεγάστηκε και η Υγειονομική Αποστολή του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού ως το 1917. Τότε παραλήφθηκε από το Δ’ Στρατιωτικό Νοσοκομείο, το οποίο χρησιμοποίησε το μέγαρο ως το 1922. Οι πηγές συστηματικά παραβλέπουν την επιθυμία του ευεργέτη που πλήρωσε την ανέγερση του κτιρίου. Όταν με νόμο ιδρύθηκε (1920) η Ανωτάτη Σχολή Εμπορικών Επιστημών, άρχισαν επισκευές στο μέγαρο ώστε να εγκατασταθεί η σχολή στο δικό της κτίριο. Προτού όμως ολοκληρωθούν οι επισκευές κι ενώ η Σχολή στεγάστηκε στο κτίριο όπου στεγαζόταν η Εμπορική και Βιομηχανική Ακαδημία του Οθ. Ρουσόπουλου, επήλθε η Μικρασιατική Καταστροφή.
Τότε το μέγαρο θα καταληφθεί από το αρτισύστατο Νοσοκομείον Προσφύγων Αθηνών. Το 1930 το ελληνικό κράτος ως αντάλλαγμα για τη μη παραχώρηση του κτιρίου της οδού Βασιλίσσης Σοφίας στο φυσικό της ιδιοκτήτη, που ήταν η μετονομασθείσα από το 1926 Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (ΑΣΟΕΕ), παραχώρησε την έκταση της οδού Πατησίων 76.
Το 1938 η Σύγκλητος της ΑΣΟΕΕ φρόντισε για την ανίδρυση της προτομής του Γρηγόριου Μαρασλή και την τοποθέτησή της στον αύλειο χώρο του πανεπιστημίου. Το έργο είναι του ακαδημαϊκού γλύπτη και Ολυμπιονίκη Κωνσταντίνου Δημητριάδη. Τον Ιανουάριο του 2013 κουκουλοφόροι έσπασαν την προτομή του ευεργέτη της σχολής.
Δείτε περισσότερα:
