Προσφάτως, επανήλθε στο φως της δημοσιότητας το πρόβλημα της αστυνομικής διαφθοράς που αμαυρώνει την εικόνα της Ελληνικής Αστυνομίας, κυρίως δε αδικεί κατάφωρα το έργο του συνόλου των αστυνομικών που εκτελούν τα καθήκοντα τους με ευσυνειδησία και συχνά με κίνδυνο της ίδιας της ζωής τους.
- Ευάγγελος Στεργιούλης
Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου
Η αστυνομική διαφθορά, ως έννοια, ενέχει πάντοτε μία διττή διάσταση, ήτοι την ποινική διάσταση της πράξης ή της παράλειψης που διαπράχθηκε από τον αστυνομικό, αλλά και την ηθική διάσταση λόγω παραβίασης της αστυνομικής ηθικής και δεοντολογίας.
Στη διεθνή βιβλιογραφία, η τυπολογία της αστυνομικής διαφθοράς περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παράνομων αστυνομικών δραστηριοτήτων και παραλείψεων, όπως δωροδοκίες, κλοπές, αστυνομική προστασία εγκληματικών δραστηριοτήτων, ακόμη πράξεις και παραλείψεις αστυνομικών στο πλαίσιο της εσωτερικής λειτουργίας της Αστυνομίας, με σκοπό το ίδιο όφελος.
Σε κάθε περίπτωση, κάθε τύπος αστυνομικής διαφθοράς έχει ως απώτερο σκοπό την αποκόμιση υλικού ή οποιουδήποτε άλλου οφέλους που σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με την αστυνομική ιδιότητα και τα αστυνομικά καθήκοντα. Στην πραγματικότητα, η αστυνομική διαφθορά διέπεται από ένα σύνολο αρνητικών στάσεων, αντιλήψεων, πεποιθήσεων και συμπεριφορών που δημιουργούν μια υποκουλτούρα στις αστυνομικές τάξεις, η οποία διαβρώνει την αποστολή της Αστυνομίας και καταλύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στον αστυνομικό θεσμό.
Οι επιστημονικές έρευνες προσδιορίζουν την αστυνομική διαφθορά ως ένα σύνθετο εγκληματικό φαινόμενο, οι αιτίες του οποίου συνδέονται άμεσα με το ευρύτερο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Οι αξίες, οι αντιλήψεις, τα πρότυπα και οι εν γένει στάσεις και κανόνες που επικρατούν σε μια κοινωνία, ασκούν καταλυτική επίδραση στη λειτουργία της Αστυνομίας, καθώς και στη συμπεριφορά του αστυνομικού προσωπικού.
Σε μια δημοκρατική κοινωνία, η λειτουργία της οποίας εδράζεται σε ένα σύστημα αξιών και αρχών που υπηρετούν τη διαφάνεια, την αμεροληψία, την κοινωνική αλληλεγγύη και τη συνοχή, η Αστυνομία εκτελεί τα καθήκοντά της αυστηρά στο πλαίσιο του συνταγματικού νόμου και τηρεί απόλυτα την αστυνομική ηθική και δεοντολογία. Αντιθέτως, σε μία κοινωνία όπου τα θεσμικά όργανα δυσλειτουργούν, οι ατομικές ελευθερίες και τα κοινωνικά δικαιώματα συχνά παραβιάζονται, η αστυνομική ακεραιότητα αμφισβητείται ευρέως και οι σχέσεις μεταξύ Αστυνομίας και Κοινωνίας διαμορφώνονται σε ένα κλίμα δυσπιστίας και έλλειψης εμπιστοσύνης. Ένα τέτοιο αρνητικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον συμβάλλει στη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που προάγουν την αστυνομική διαφθορά.
Σήμερα, στο δυτικό κόσμο πολλά Αστυνομικά Σώματα με προεξάρχουσες τις Αστυνομίες των Σκανδιναβικών χωρών έχουν περιορίσει σημαντικά και εν πολλοίς έχουν εξαλείψει τα κρούσματα αστυνομικής διαφθοράς στις τάξεις τους. Η τάση περιορισμού της αστυνομικής διαφθοράς, τα τελευταία χρόνια, επεκτείνεται σε όλες τις σύγχρονες Αστυνομίες των Ευρωπαϊκών κρατών και τούτο διότι έχει γίνει πλήρως αντιληπτή η σημασία της ηθικής ακεραιότητας του αστυνομικού προσωπικού,για την αποτελεσματική λειτουργία της Αστυνομίας και την κοινωνική της αποδοχή.
Εν αντιθέσει, τα κρούσματα διαφθοράς στις τάξεις της Ελληνικής Αστυνομίας, όπως καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στις ετήσιες εκθέσεις της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων, είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Ενδεικτικά είναι τα στατιστικά στοιχεία των εν λόγω εκθέσεων, σύμφωνα με τα οποία οι καταγγελίες σε βάρος αστυνομικών την τελευταία δεκαετία παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις, γεγονός που πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Σώματος, προκειμένου να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
(Πηγή: Έκθεση Απολογισμού Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων, 2017, σελ. 36)
Εν συμπεράσματι, ο περιορισμός και η εξάλειψη της αστυνομικής διαφθοράς, πέραν των αυστηρών πειθαρχικών και ποινικών κυρώσεων, δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ανάπτυξη και της κατάλληλης αστυνομικής παιδείας.
Και το σημαντικότερο όλων των μέτρων είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου αστυνομικού εκπαιδευτικού συστήματος, όχι μόνο για την αρχική κατάρτιση των αστυνομικών, αλλά κυρίως για τη δια βίου εκπαίδευση τους.
