Το Καζακστάν, η πλουσιότερη από τις πέντε δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας που απέκτησαν την ανεξαρτησία τους μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ακροβατεί τις τελευταίες ημέρες σε τεντωμένο σχοινί, προκαλώντας διεθνή ανησυχία. Με κολοσσιαία κοιτάσματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, ουρανίου και πολύτιμων μετάλλων, ο στενός σύμμαχος της Ρωσίας βιώνει τις χειρότερες ταραχές εδώ και τρεις δεκαετίες.
Με αφορμή τις αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων, χιλιάδες διαδηλωτές συγκρούστηκαν επί ημέρες με ισχυρές δυνάμεις ασφαλείας στους δρόμους του Αλμάτι, με συνθήματα κατά του προέδρου Κασίμ Τοκάγεφ αλλά και του προκατόχου του -και πραγματικά ισχυρού άνδρα του Καζακστάν-, του επί χρόνια ηγέτη της χώρας Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ.
Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης η χώρα
Εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν και χιλιάδες συνελήφθησαν, ενώ η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Το κύμα βίας προκαλεί σημαντική ανησυχία στους δύο ισχυρούς γείτονες της χώρας, τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς το Καζακστάν πουλά το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών πετρελαίου του στην Κίνα και αποτελεί στρατηγικό σύμμαχο της Μόσχας.
Αφορμή της λαϊκής εξέγερσης ήταν η ξαφνική άνοδος στην τιμή των καυσίμων στην αρχή του έτους, ωστόσο η δυσαρέσκεια για τη φτώχεια, την ανισότητα και τη διαφθορά διογκώνεται εδώ και χρόνια, και στρέφεται κατά του ίδιου του Ναζαρμπάγιεφ. Ο Τοκάγεφ στην αρχή προσπάθησε να καθησυχάσει τα πνεύματα, αποπέμποντας την κυβέρνηση, μετά όμως χαρακτήρισε «τρομοκράτες» τους διαδηλωτές, κατέβασε τον στρατό στους δρόμους και ζήτησε βοήθεια από τη στρατιωτική συμμαχία υπό ρωσική ηγεσία, τον Οργανισμό του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO).
Ο ρόλος της Μόσχας
Το Καζακστάν συνορεύει με τη Ρωσία και έχει σημαντικό ρωσικό πληθυσμό. Η απόφαση για την επέμβαση του ΟΣΣΑ ήρθε τη στιγμή που η Ρωσία ζήτησε συνομιλίες ασφαλείας με τις ΗΠΑ για την Ουκρανία και εν μέσω φόβων για ρωσική επέμβαση εκεί.
Το Καζακστάν κατέχει πολύ σημαντική γεωστρατηγική θέση για τη Ρωσία, καθώς η Μόσχα θεωρεί τη χώρα ανάχωμα έναντι της διείσδυσης της Κίνας στην κεντρική Ασία, σε περιοχές που για χρόνια αποτελούσαν μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι αντιμετωπίζει «τα τελευταία γεγονότα στη φίλη χώρα ως υποκινούμενη έξωθεν προσπάθεια με βίαιο τρόπο, με χρήση εκπαιδευμένων και οργανωμένων σχηματισμών, να υπονομευθεί η ασφάλεια και η ακεραιότητα του κράτους».
Ειρηνευτικές δυνάμεις
Νωρίτερα, είχε γίνει γνωστό ότι, έπειτα από αίτημα του προέδρου του Καζακστάν Κασίμ Τοκάγεφ, ο ΟΣΣΑ αποφάσισε «την αποστολή κοινών ειρηνευτικών δυνάμεων στη Δημοκρατία του Καζακστάν για περιορισμένη χρονικά περίοδο, με σκοπό τη σταθεροποίηση και την ομαλοποίηση της κατάστασης στη χώρα» σημειώνουν τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, τα οποία αναφέρουν ότι συμμετέχουν στο υπό διαμόρφωση ειρηνευτικό σώμα στρατιωτικοί και αστυνομικοί από την Αρμενία, το Κιργιστάν, τη Λευκορωσία, τη Ρωσία και το Τατζικιστάν.
Τη σχετική ανακοίνωση για την απόφαση των αρχηγών των κρατών-μελών του ΟΣΣΑ, που δόθηκε νύχτα στη δημοσιότητα, υπέγραψε, ως προεδρεύων για το 2022 του Συμβουλίου Συλλογικής Ασφάλειας του ΟΣΣΑ, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν.
Αμήχανη η Ευρώπη
Αμήχανη, το λιγότερο, μπροστά στις εξελίξεις, η Ευρωπαϊκή Ενωση κάλεσε τη Ρωσία να σεβαστεί την εθνική κυριαρχία και την ανεξαρτησία της ασιατικής χώρας, την ώρα που η δεύτερη στέλνει αλεξιπτωτιστές να βοηθήσουν στην καταστολή της εξέγερσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε έκκληση για αυτοσυγκράτηση προς όλες τις πλευρές. «Η βία πρέπει να σταματήσει. Καλούμε, επίσης, για αυτοσυγκράτηση από όλες τις πλευρές και για ειρηνική επίλυση της κατάστασης. Τώρα, προφανώς, η Ε.Ε. είναι έτοιμη και πρόθυμη να στηρίξει έναν διάλογο στη χώρα» τόνισε εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Νωρίτερα, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα διαβουλευτεί με το Καζακστάν και άλλους συμμάχους σχετικά με το ενδεχόμενο επιπλέον κινήσεων για να στηρίξει την «αντιτρομοκρατική» επιχείρηση εκεί και να απελευθερώσει κρίσιμες υποδομές.
Η Βρετανία, από την πλευρά της, απηύθυνε έκκληση για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στο Καζακστάν, επισημαίνοντας πως παρακολουθεί τις εξελίξεις από κοντά. «Ανησυχούμε για τις βίαιες συγκρούσεις. Προτρέπουμε να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση και θέλουμε να δούμε μια ειρηνική επίλυση» ανέφερε εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Σε αντίστοιχο ύφος και η Γαλλία, κάλεσε όλες τις πλευρές που εμπλέκονται στην κρίση στο Καζακστάν, μεταξύ αυτών τη Ρωσία και τις συμμάχους της στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, να επιδείξουν «αυτοσυγκράτηση».
Ουράνιο, αέριο και πετρέλαιο
Το Καζακστάν είναι και ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου. Η ασιατική χώρα διαθέτει σχεδόν το μισό της παγκόσμιας προσφοράς ουρανίου και κατατάσσεται πρώτη στην παγκόσμια παραγωγή ουρανίου. Η εθνική εταιρία εξόρυξης ουρανίου του Καζακστάν, η Kazatomprom, μεγαλύτερη παραγωγός ουρανίου στον κόσμο, ανέφερε ότι λειτουργεί κανονικά, με μηδενικό αντίκτυπο στην παραγωγή ή στις εξαγωγές. «Η εξόρυξη ουρανίου συνεχίζεται σύμφωνα με το σχέδιο να μην υπάρξουν διακοπές. Η εταιρία τηρεί τα συμβόλαια εξαγωγών» επεσήμανε εκπρόσωπος Τύπου της Kazatomprom.
Τεράστια είναι και τα αποθέματα πετρελαίου. Εκτιμάται ότι το Καζακστάν διαθέτει 30 δισεκατομμύρια βαρέλια και, με 172 πετρελαιοπηγές, κατέχει το 3% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου, τοποθετώντας το μεταξύ των 15 κορυφαίων χωρών στον κόσμο. Αυτά βρίσκονται κυρίως στις πέντε μεγαλύτερες χερσαίες πετρελαιοπηγές Tengiz (η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός περιοχή, με 565.000 βαρέλια αργού το 2011), Karachaganak, Aktobe, Mangistau και Uzen, στο δυτικό τμήμα της χώρας. Τα αποθέματα φυσικού αερίου του Καζακστάν ανέρχονται σε 85 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Επίσης, αποτελεί σημαντική χώρα διέλευσης για εξαγωγές φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, με προορισμό τη Ρωσία και την Κίνα.
Διαβάστε επίσης:
Καζακστάν: Στους 164 οι νεκροί – Έκκληση για «διάλογο» απηύθυνε ο πάπας Φραγκίσκος
Αποκάλυψη του Ιωάννη Μάζη για το Καζακστάν, τον East Med και τον παντουρκισμό
Φρίκη στο Καζακστάν: Δεκάδες νεκροί και πάνω από 4.400 συλλήψεις
Φρίκη στο Καζακστάν: Αιματοχυσία, νεκροί και 1.000 τραυματίες – Έφτασαν Ρώσοι αλεξιπτωτιστές
Εκτός ελέγχου η κατάσταση στο Καζακστάν – διαδηλωτές κυνηγούν αστυνομικούς
Την παρέμβαση της Ρωσίας ζητά ο πρόεδρος του Καζακστάν εν μέσω πλιάτσικου και χάους
Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το Καζακστάν – Κατέλαβαν αεροδρόμιο οι διαδηλωτές
