Απαντήσεις σε 10 από τα κυριότερα ερωτήματα των συνταξιούχων σε σχέση με τις εξαγγελίες που έκανε ο πρωθυπουργός για τα αναδρομικά των 11 μηνών: ποιες παράνομες μειώσεις αφορούν, ποιοι και ποιες τα δικαιούνται, ποιο είναι το ύψος των ποσών που θα αποπληρωθούν εφάπαξ τους επόμενους μήνες και ποια μπαίνουν στο χρονοντούλαπο.
Την εξέλιξη που είχε αυτό το θέμα «πληγή» για την κοινωνία και τη λειτουργία των θεσμών του κράτους από το 2015 μέχρι σήμερα, μαζί με τη ρήτρα… απεμπόλησης οποιονδήποτε άλλων αξιώσεων από τους δικαιούχους (!) που επιβάλλει η κυβέρνηση, δίνει η «κυριακάτικη δημοκρατία».
- Από τον Νάσο Χατζητσάκο
1) Ποια αναδρομικά αφορούν οι εξαγγελίες που έκανε ο πρωθυπουργός την Τετάρτη 29 Ιουλίου 2020;
Τα αναδρομικά στα οποία αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης από το βήμα της Βουλής την Τετάρτη 29 Ιουλίου 2020 αφορούν τις περικοπές στις συντάξεις και την κατάργηση των δώρων που επέφεραν οι αντισυνταγματικοί νόμοι του 2012 (ν. 4051/2012 και ν. 4093/2012), σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) στα μέσα του 2015.
2) Ποιες περικοπές επιβλήθηκαν με τους συγκεκριμένους νόμους;
Με τους συγκεκριμένους μνημονιακούς νόμους από το 2012 και μετά επιβλήθηκαν τα εξής:
* Μείωση κατά 12% στο τμήμα της κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ.
* Μείωση κλιμακωτά από 5% έως 20% σε όσες συντάξεις είχαν άθροισμα από 1.000 ευρώ και άνω.
* Κούρεμα» κλιμακωτά από 10% έως 20% από το πρώτο ευρώ (με κατοχύρωση κατώτατου ορίου 200 ευρώ) των επικουρικών.
* Πλήρης περικοπή των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας, που για τις κύριες συντάξεις ήταν στο ποσό των 400 ευρώ (200 συν 200 ευρώ).
* Πλήρης περικοπή των δώρων και για τις επικουρικές (αντιστοιχούσαν πλήρεις συντάξεις, δηλαδή δύο επικουρικές ανά έτος).
3) Πότε έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ότι οι συγκεκριμένες μειώσεις ήταν παράνομες λόγω αντισυνταγματικότητας των σχετικών άρθρων που περιλαμβάνονται στους νόμους 4051 του 2012 και 4093 του 2012;
Μέσα στο «καυτό» πολιτικά καλοκαίρι του 2015. Συγκεκριμένα, στις 11 Ιουνίου 2015 (όταν η «πρώτη κυβέρνηση Αριστερά» ετοιμαζόταν να αποδεχθεί ακόμη ένα, το τρίτο, μνημόνιο), έπειτα από προσφυγή περίπου 10 συνταξιούχων κατά των συγκεκριμένων νόμων, η Ολομέλεια του ΣτΕ (με τις αποφάσεις 2287/2015 και 2288/2015) έκρινε ότι οι περικοπές στις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις καθώς και η κατάργηση των δώρων ήταν παράνομες λόγω αντισυνταγματικότητας των σχετικών άρθρων που περιλαμβάνονταν στους νόμους βάσει των οποίων πραγματοποιήθηκαν. Ωστόσο, λόγω των γεγονότων που βρίσκονταν σε εξέλιξη (οι διαπραγματεύσεις της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα με τους θεσμούς – τρόικα, που τελικά οδήγησαν σε ένα τρίτο, οδυνηρό για την κοινωνία, ασφυκτικό πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής) τα μέσα ενημέρωσης ελάχιστα ασχολήθηκαν με το θέμα, με την κοινή γνώμη να επικεντρώνεται στο δημοψήφισμα, στα capital controls και στις θερμές εξελίξεις εκείνης της περιόδου.
4) Τι έγινε μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ το 2015, βάσει των οποίων οι περικοπές του 2012 και η κατάργηση των δώρων κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές;
Κανονικά, μετά την έκδοση των αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου, στα μέσα του 2015, η κυβέρνηση Τσίπρα, δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε και τις εκλογές του Σεπτεμβρίου μετά την υπογραφή του 3ου μνημονίου, θα έπρεπε να είχε εφαρμόσει την απόφαση και να είχε επαναφέρει τις συντάξεις (κύριες και επικουρικές) στο ύψος που ήταν πριν από τις περικοπές του 2012 και φυσικά να απέδιδε και τα κομμένα δώρα. Αυτό θα έπρεπε να είχε συμβεί εάν η Ελλάδα, την εποχή εκείνη, ήταν μια χώρα στην οποία έστω και στοιχειωδώς εφαρμόζονταν οι κανόνες ενός ελεύθερου δημοκρατικού κράτους που σέβεται τόσο τους θεσμούς, όπως στην προκειμένη αυτόν της Δικαιοσύνης, όσο φυσικά και τους πολίτες του.
Τελικά, όμως, αντί να εφαρμοστούν έστω και για λίγους μήνες οι αποφάσεις τις οποίες έλαβε και έδωσε στη δημοσιότητα η Ολομέλεια του ΣτΕ στα μέσα του 2015, η κυβέρνηση της εποχής εκείνης επέλεξε, όπως φαίνεται από την εξέλιξη των γεγονότων, να επωφεληθεί από το γεγονός ότι η κοινή γνώμη δεν είχε ακριβώς (λόγω των εξελίξεων που έλαβαν χώρα το καλοκαίρι του υπό εξέταση έτους) αντιληφθεί τη μεγάλη ανατροπή που είχε επέλθει στις μειώσεις που εφαρμόζονταν. Αντί, λοιπόν, να υλοποιήσει τις αποφάσεις του ΣτΕ, η κυβέρνηση Τσίπρα «έκρυψε το πρόβλημα κάτω από το χαλί» και στα μέσα του Μαΐου του 2016, με τον νόμο Κατρούγκαλου, τον ν. 4387 του ’16, δημιούργησε ένα νέο νομικό περιβάλλον (θεωρητικά με νέες, επανυπολογισμένες συντάξεις, βάσει καινούργιων ποσοστών αναπλήρωσης). Στο πλαίσιο αυτό, τα τότε αρμόδια κυβερνητικά στελέχη υποστήριξαν ότι δεν τίθεται θέμα εφαρμογής της κρίσης του Ανώτατου Δικαστηρίου, αφού, πλέον, ίσχυε ένα νέος νόμος.
Ετσι, το θέμα παρέμεινε εκκρεμές, με τα δικαστήρια, πρωτόδικα αλλά και στη συνέχεια σε επίπεδο Εφετείου, με βάση τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ του 2015, να δικαιώνουν όσους συνταξιούχους προσέφευγαν (με τον αριθμό τους να μεγαλώνει διαρκώς, φτάνοντας περίπου στους 220.000 με 250.000 «απομάχους της εργασίας» που κινήθηκαν από το 2015 μέχρι και πέρυσι δικαστικά κατά των ν. 4051/2012 και 4093/2012).
5) Αφού τα δικαστήρια δικαίωναν τους συνταξιούχους για τις εν λόγω περικοπές, γιατί δεν δόθηκε λύση;
Η δεύτερη κυβέρνηση Τσίπρα, σύμφωνα με τη ροή των εξελίξεων που κατεγράφησαν από το 2015 μέχρι και το 2019, επέλεξε να κάνει ότι δεν έβλεπε, δεν άκουγε και δεν ήξερε για τις αποφάσεις των πρωτοδικείων και των εφετείων που δικαίωναν κάθε μήνα όλο και περισσότερους συνταξιούχους. Μάλιστα, με δηλώσεις τους την υπό εξέταση τετραετία, τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη επιχειρούσαν να απαξιώσουν το ζήτημα και να υποβαθμίσουν τις τοποθετήσεις όσων νομικών, μέσων ενημέρωσης και ειδικευμένων στο Ασφαλιστικό ζητούσαν μια λύση στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Μάλιστα, ακόμη και οριστικές και αμετάκλητες αποφάσεις εφετείων που δικαίωναν συνταξιούχους και τις οποίες είχε αποκαλύψει η «κυριακάτικη δημοκρατία» δεν εφαρμόστηκαν (!) από τον ΕΦΚΑ, το Υπερταμείο που δημιουργήθηκε από το 2017 με την υπαγωγή όλων των πρώην ασφαλιστικών φορέων κύριας σύνταξης κάτω από τη σκέπη του. Οι αποφάσεις αυτές έμπαιναν στο συρτάρι, χωρίς καμία δικαιολογία ή αιτιολογία, επιβεβαιώνοντας ότι η χώρα συνέχιζε να είναι σε καθεστώς επικυριαρχίας, με τους θεσμούς να βαράνε τα νταούλια και την κυβέρνηση της εποχής να χορεύει με τον βηματισμό που της επέτρεπαν, στο πλαίσιο της… συνεχιζόμενης, ασφυκτικής για την κοινωνία και την οικονομία, δημοσιονομικής προσαρμογής.
6) Πώς φτάσαμε στις τρέχουσες εξελίξεις;
Αφού, λοιπόν, οι προσφυγές έδιναν και έπαιρναν και οι συνταξιούχοι δικαιώνονταν από τα δικαστήρια κατά εκατοντάδες στο πέρασμα των ετών, από το 2015 μέχρι και το 2019, το θέμα έδειχνε όχι μόνο να μην μπαίνει στο «χρονοντούλαπο», όπως ίσως επιθυμούσε τόσο η προηγούμενη όσο και η σημερινή κυβέρνηση, αλλά λάμβανε ακόμη πιο μεγάλες διαστάσεις και είχε απήχηση στην κοινωνία. Στο γεγονός αυτό καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισαν ειδικευμένοι στο Ασφαλιστικό, όπως το πρώην συνδικαλιστικό στέλεχος Κώστας Νικολάου και το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων (ΕΝΔΙΣΥ), και η κριτική και τα αποκαλυπτικά θέματα που έφερναν στη δημοσιότητα -λίγα- μέσα ενημέρωσης, με την εφημερίδα «δημοκρατία» και την «κυριακάτικη δημοκρατία» να πρωτοστατούν.
Το ζήτημα της απόδοσης μιας δίκαιης λύσης προς τους συνταξιούχους για τις παράνομες μειώσεις στις συντάξεις και την περικοπή των δώρων μπήκε και στον αντιπολιτευτικό λόγο της Νέας Δημοκρατίας, που από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεσμευόταν ότι θα διευθετήσει το θέμα (χωρίς, φυσικά, να αναφέρεται ότι ένας εκ των δύο αντισυνταγματικών νόμων του 2012, με τις έκνομες περικοπές, έφερε την υπογραφή του αρμόδιου, τόσο την εποχή εκείνη όσο και σήμερα, υπουργού Εργασίας Γιάννη Βρούτση!). Ο κ. Βρούτσης, μάλιστα, από τη θέση, πριν από τις εκλογές του 2019, αρμόδιου τομεάρχη επί των εργασιακών και ασφαλιστικών θεμάτων της ΝΔ, ασκούσε κριτική στην κυβέρνηση Τσίπρα υποστηρίζοντας ότι εάν κέρδιζαν τη μάχη της κάλπης, θα έλυναν το πρόβλημα.
7) Ποιες ενέργειες έγιναν από την κυβέρνηση Μητσοτάκη μετά τις εκλογές του 2019;
Αφού, πλέον, τα πρωτοδικεία και τα εφετεία δικαίωναν όλους τους συνταξιούχους που προσέφευγαν κατά των αντισυνταγματικών νόμων του 2012, με βάση τις αποφάσεις που έλαβε το ΣτΕ στα μέσα του 2015, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεσμεύτηκε μέσω του κ. Βρούτση, που κλήθηκε ξανά να αναλάβει τα καθήκοντα του αρμόδιου υπουργού Εργασίας (παρότι είχε υπογράψει έναν εκ των δύο νόμων που έκρινε ότι ήταν εκτός συνταγματικού πλαισίου το Ανώτατο Δικαστήριο), ότι θα έδινε μια δίκαιη λύση για να κλείσει το θέμα. Ετσι, έπειτα από εντολή του κ. Βρούτση στα τέλη του 2019 και, αφού είχαν προηγηθεί οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας στις αρχές Οκτωβρίου του ’19 για τον νόμο Κατρούγκαλο (βάσει των οποίων οι περικοπές του 2012 μπορεί να είχαν από το ίδιο δικαστήριο κριθεί παράνομες, αλλά με τις νεότερες κρίσεις του για τον ν. 4387 του 2016, γινόταν δεκτό ότι -για λόγους δημοσιονομικού συμφέροντος- ήταν αποδεκτό το ύψος στο οποίο οι συντάξεις είχαν φτάσει στις αρχές του 2014!), η διοίκηση του ΕΦΚΑ υπέβαλε σχετικό αίτημα στο ΣτΕ για να κρίνει εάν και εφόσον έπρεπε να επιστραφούν αναδρομικά και αν ναι, για ποια χρονική περίοδο και σε ποιους.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ επί του αιτήματος που είχε υποβάλει η διοίκηση του ΕΦΚΑ συνεδρίασε στις αρχές Ιανουαρίου. Οι αποφάσεις του γνωστοποιήθηκαν στα μέσα του τρέχοντος Ιουλίου.
8) Τι αποφάνθηκαν οι ανώτατοι δικαστές του ΣτΕ για τα αναδρομικά 11 μηνών;
Σύμφωνα με τις ερμηνείες που δίνουν νομικοί, η Ολομέλεια του ΣτΕ αποφάνθηκε ότι στους συνταξιούχους θα έπρεπε να επιστραφούν οι παράνομες μειώσεις των νόμων του 2012 για τους 11 μήνες (Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016), δηλαδή για τη χρονική περίοδο που μεσολάβησε από τις αποφάσεις που έλαβε το Ανώτατο Δικαστήρια στα μέσα του 2015 έως την έναρξη ισχύος του νόμου Κατρούγκαλου (13 Μαΐου ‘16). Συγκεκριμένα, από τη μια πλευρά, έπειτα και από τις πρόσφατες εξαγγελίες Μητσοτάκη, υπάρχουν οι ειδικευμένοι στο Ασφαλιστικό δικηγόροι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η πρόσφατη κρίση του ΣτΕ αφορά τόσο τις παράνομες μειώσεις επί των κύριων και επικουρικών συντάξεων όσο και τα κομμένα δώρα. Από την άλλη πλευρά, κυρίως από την πλευρά της σημερινής κυβέρνησης, υποστηρίζεται ότι το ΣτΕ με τις τελευταίες αποφάσεις του έκρινε το θέμα των παράνομων περικοπών που είχαν γίνει μόνο στις κύριες συντάξεις. Πάνω σε αυτό το επιχείρημα στηρίχθηκαν οι ανακοινώσεις που έκανε ο πρωθυπουργός την περασμένη Τετάρτη, κάνοντας γνωστό ότι μέχρι τα τέλη του χρόνου (με πιθανότερο τον Οκτώβριο) θα επιστραφούν αναδρομικά 11 μηνών μόνο για τις παράνομες μειώσεις επί των κύριων συντάξεων, με το θέμα των επικουρικών και των δώρων να επιχειρείται οριστικά να μπει στο «χρονοντούλαπο».
9) Ποιοι συνταξιούχοι θα λάβουν αναδρομικά και σε ποιο ύψος αυτά θα κυμανθούν;
Από το σύνολο των 2.500.000 «απομάχων της εργασίας» που ανέμεναν ότι θα λάμβαναν επιστροφές από τα «κλεμμένα» των αντισυνταγματικών νόμων του ’12, ένα μέρος από αυτά θα πάρουν εφάπαξ περίπου 900.000 με 1.000.000 συνταξιούχοι του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, των οποίων το άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων το 2012 ήταν πάνω από 1.000 ευρώ τον μήνα, μεικτά. Η τροπολογία που κατατέθηκε την περασμένη Τετάρτη στη Βουλή αφορά σε πρώτη φάση όσους συνταξιοδοτούνται από πρώην ασφαλιστικά ταμεία που καλύπτουν τους προερχόμενους από τον ιδιωτικό τομέα (όπως, για παράδειγμα, του τ. ΙΚΑ), με τη δαπάνη να ανέρχεται στα 900.000.000 ευρώ. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, ανάλογη ρύθμιση θα γίνει και για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί από το Δημόσιο, μόλις γίνει γνωστή η αντίστοιχη για αυτούς απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (η δαπάνη εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε επιπλέον 500.000.000 ευρώ).
Οσοι συνταξιούχοι είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 1.000 ευρώ τον μήνα, μεικτά, το 2012, θα λάβουν εφάπαξ τον Οκτώβριο -ή το αργότερο μέχρι το τέλος του χρόνου- κατά μέσο όσο περίπου 1.000 ευρώ αναδρομικά. Μεσοσταθμικά οι επιστροφές για τη μεγάλη πλειονότητά τους θα κυμανθούν από τα 450 έως τα 5.800 ευρώ.
Εάν η κυβέρνηση έδινε ολική λύση, δηλαδή εάν επέστρεψε και τα αναδρομικά από τις παράνομες περικοπές στις συντάξεις και από την κατάργηση των δώρων, οι συνταξιούχοι αυτοί θα λάμβαναν κατά μέσο όρο περίπου 1.000 ευρώ επιπλέον!
Σημειώνεται ότι, με βάση τη ρύθμιση της κυβέρνησης, οι συνταξιούχοι αυτοί, από τη στιγμή που θα λάβουν αυτά τα αναδρομικά, δεν θα έχουν δικαίωμα σε οποιαδήποτε άλλη διεκδίκηση από τις παράνομες μειώσεις στις επικουρικές και την κατάργηση των δώρων!
Φυσικά, όπως αναφέρουν νομικοί, η «ρήτρα» που έχει βάλει η κυβέρνηση βάλλεται δικαστικά και θεωρείται εκ των προτέρων δεδομένο ότι αρκετοί θα προσφύγουν ξανά στη Δικαιοσύνη.
10) Ποιοι συνταξιούχοι, με βάση τη ρύθμιση της κυβέρνησης, δεν θα δουν ούτε μισό ευρώ από αναδρομικά, παρότι υπέστησαν -και εξακολουθούν να υφίστανται- τις παράνομες μειώσεις;
Ολοι όσοι και όσες, δηλαδή περίπου 1.500.000 με 1.700.000, το 2012, πριν από τις παράνομες μειώσεις, είχαν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων κάτω των 1.000 ευρώ τον μήνα μεικτά δεν θα λάβουν καθόλου αναδρομικά, σύμφωνα με τη ρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση. Οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι δεν είχαν μειώσεις στις συντάξεις τους από τους νόμους του 2012 αλλά είχαν οριστική απώλεια των δώρων. Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να μην επιστρέψει αναδρομικά τα επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και καλοκαιριού. Αυτό σημαίνει ότι περίπου οι 6 στους 10 από το σύνολο των συνταξιούχων που υπέστησαν τις παράνομες περικοπές του 2012 δεν θα λάβουν περίπου 733 ευρώ που αναλογούν στον καθένα και στην καθεμία (ή στους κληρονόμους αυτών, για όσους ήδη έχουν αποβιώσει και είναι πολλοί!) από την παράνομη κατάργηση των δώρων.
