Στην τελική ευθεία για την επιλογή του αναδόχου φαίνεται ότι βρίσκεται το πρόγραμμα προμήθειας τεσσάρων κορβετών για την κάλυψη των αναγκών του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) και όλες οι ενδείξεις συντείνουν ότι ο χρόνος της ανακοίνωσης του αναδόχου για τη σχετική σύμβαση, που στο παρελθόν είχε προσδιοριστεί από τον πρωθυπουργό περί τα τέλη του τρέχοντος θέρους, εξαρτάται από γεωπολιτικούς (κυρίως), οικονομικούς, αλλά και βιομηχανικούς παράγοντες.
- Από τον Περικλή Ζορζοβίλη
Όπως έγινε γνωστό, την 1η Ιουλίου ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ και ο αρχηγός ΓΕΝ ενημέρωσαν τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των προσφερόμενων σχεδιάσεων, οι οποίες, σύμφωνα με τις διαρροές μετά την ενημέρωση, κρίθηκαν ότι στο σύνολό τους ικανοποιούν τις απαιτήσεις του Πολεμικού Ναυτικού. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για την Gowind της γαλλικής Naval Group, την Doha/FCX-30 της ιταλικής Fincantieri (κεντρική φωτό) και τη Sigma 10514HN της ολλανδικής Damen. H Arrowhead 140 της βρετανικής Babcock, σχεδίαση που είχε προταθεί και για το πρόγραμμα των νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού, φαίνεται ότι τελικά δεν προκρίθηκε.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι και στην περίπτωση του συγκεκριμένου προγράμματος ακολουθείται η ίδια προσέγγιση με αυτήν που ακολουθήθηκε για την επιλογή του αναδόχου για το πρόγραμμα των νέων φρεγατών. Βασικό χαρακτηριστικό της, η «άτυπη» και «χαλαρή» μορφή της διαδικασίας ώστε να παρασχεθεί η μέγιστη δυνατή ευχέρεια στην κυβέρνηση στη λήψη της τελικής απόφασης με βάση άλλα κριτήρια πλην των αυστηρά τεχνικών και επιχειρησιακών και της βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής.
Εναλλαγή
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο γίνεται εύκολα η εναλλαγή των υποψήφιων αναδόχων στον ρόλο του επικρατέστερου. Από την -εν μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης- δήλωση του υπουργού Εθνικής Άμυνας τον περασμένο Ιανουάριο, κατά την επίσκεψή του στα ναυπηγεία της Naval Group στο Λοριάν της Γαλλίας, όπου ναυπηγούνται οι νέες φρεγάτες FDI HN του Π.Ν., ότι η «γαλλική κορβέτα Gowind αποτελεί πολύ ισχυρή υποψηφιότητα», σήμερα φέρεται ότι προβάδισμα έχει αποκτήσει η ιταλική Fincantieri.
Προβάδισμα που, έστω και έμμεσα, αναγνώρισε η γαλλική εβδομαδιαία εφημερίδα «La Tribune» με άρθρο που αναρτήθηκε στις 5 Ιουλίου στον δικτυακό τόπο της, αποδίδοντάς το στη βελτιωμένη ιταλική οικονομική προσφορά και στις γεωπολιτικές διεργασίες μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.
Μπορούν, όμως, η παραίτηση του Ιταλού τεχνοκράτη πολιτικού Μάριο Ντράγκι και το αποτέλεσμα των πρόωρων ιταλικών εκλογών (πιθανόν στις αρχές Οκτωβρίου) να οδηγήσουν σε ανατροπή; Δύσκολο να εκτιμηθεί την παρούσα στιγμή, αλλά πιθανόν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καθυστέρηση στη λήψη της τελικής απόφασης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιλογή της Fincantieri ως αναδόχου για το πρόγραμμα των νέων κορβετών εντάσσεται σε ευρύτερο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας που έχουν επεξεργασθεί Μητσοτάκης και Ντράγκι, και το οποίο περιλαμβάνει και στρατηγική συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια («παρόμοια της γαλλικής», όπως χαρακτηριστικά μάς αναφέρθηκε).
Επίσης, στις αρχές Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αναμένεται να ψηφιστεί από την ολομέλεια της Βουλής το σχέδιο νόμου για την εξυγίανση των Ναυπηγείων Ελευσίνας (παρά τις πριν από τρεις βδομάδες δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης για ψήφισή του εντός του Ιουλίου). Στην ίδια ανακοίνωση γίνεται σαφής αναφορά στα οφέλη που θα προκύψουν «για την Εθνική Άμυνα από την εξυπηρέτηση ναυπηγικών αναγκών του Πολεμικού Ναυτικού».
Η εμπλοκή της Fincantieri στην ανάληψη της λειτουργίας του αμυντικού τμήματος των Ναυπηγείων Ελευσίνας έχει γίνει γνωστή εδώ και πολλούς μήνες, και είναι αυτονόητο ότι το πρόγραμμα των νέων κορβετών του Π.Ν. Αποτελεί καθοριστική παράμετρο για τη συμμετοχή της στο εγχείρημα. Οπότε εκ των πραγμάτων τίθενται τα ερωτήματα εάν στην περίπτωση που επιλεγεί άλλος ανάδοχος για το πρόγραμμα των κορβετών, η Fincantieri θα συμμετάσχει στο σχέδιο αναδιάρθρωσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας και εάν όχι πώς θα επηρεαστεί η όλη διαδικασία.
Προτεραιότητες
Επιπρόσθετα, η μονοσήμαντη βιομηχανική συσχέτιση της Fincantieri με τα Ναυπηγεία Ελευσίνας έχει ως αποτέλεσμα οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές εκ των πραγμάτων να… ωθηθούν προς τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας για το βιομηχανικό έργο με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που όμως δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη τη μετάβασή τους στο νέο καθεστώς.
Μάλιστα, σε νόμο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που ψηφίστηκε στις 28 Ιουλίου περιλαμβάνονται διατάξεις οι οποίες -με χρηματοδότηση 10.300.000 ευρώ και 3.075.000 ευρώ- παρατείνουν την παρουσία του Π.Ν. στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας αντίστοιχα, μέχρι και τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Πάντως, με βάση όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα γνωστά σχετικά με τις προτεραιότητες και το επιχειρηματικό σχέδιο της νέας ιδιοκτησίας των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, το πρόγραμμα των νέων κορβετών δεν φαίνεται να έχει τον ίδιο καθοριστικό ρόλο όπως στην περίπτωση των Ναυπηγείων Ελευσίνας, χωρίς αυτό να σημαίνει και την έλλειψη ενδιαφέροντος για την υλοποίησή του.
Το κόστος
Συγκεχυμένη και ρευστή είναι η κατάσταση και σε ό,τι αφορά το οικονομικό κόστος του προγράμματος. Ακόμη και σήμερα δεν έχει επίσημα ανακοινωθεί συγκεκριμένος προϋπολογισμός και η γενική εκτίμηση είναι ότι οι προσφορές των ενδιαφερόμενων προμηθευτών για τις τέσσερις κορβέτες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 2 δισ. ευρώ, ποσό που θεωρείται η οροφή.
Εν κατακλείδι, η μη διεξαγωγή ενός αυστηρού, σε ό,τι αφορά τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, τυπικού διαγωνισμού όπου οι υποψηφιότητες θα αξιολογούνταν με βάση τον βαθμό ικανοποίησης συγκεκριμένων τεχνικών και επιχειρησιακών κριτηρίων, και ο καθοριστικός ρόλος του γεωπολιτικού παράγοντα, δημιουργούν κατάσταση σχετικότητας όπου όλες (ή σχεδόν όλες) οι υποψηφιότητες κρίνονται κατάλληλες, αλλά ουσιαστικές ελπίδες για την ανάθεση έχουν μόνο όσες κρίνονται ότι έχουν ισχυρό γεωπολιτικό αποτύπωμα (αυτό εξηγεί τη μη επιλογή της ολλανδικής Damen στο πρόγραμμα των νέων φρεγατών και πιθανότατα και τη μη επιλογή της στο πρόγραμμα των κορβετών).
Σε αντίθεση, όμως, με το πρόγραμμα των νέων φρεγατών, στις κορβέτες η κυβέρνηση εξαρτά άμεσα την εξυγίανση και επιβίωση μίας ναυπηγικής βιομηχανικής μονάδας από μία συγκεκριμένη υποψηφιότητα.
Δυστυχώς, η μέθοδος -με διάφορες παραλλαγές- έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν και τα αποτελέσματα είναι σε όλους γνωστά. Γιατί τώρα υπάρχει αισιοδοξία ότι θα υπάρχουν θετικές εξελίξεις; Σε αυτό το ερώτημα, γρηγορότερα ή αργότερα, θα κληθούν να απαντήσουν οι εμπνευστές του σχεδίου.
Η αναβάθμιση των φρεγατών
Συγκεχυμένη είναι η κατάσταση σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα-φάντασμα, τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (ΕΜΖ) των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN («ΥΔΡΑ»), εκτιμώμενου προϋπολογισμού 400-500.000.000 ευρώ.
Πλέον φαίνεται ότι υπάρχουν αμφιβολίες για τη σκοπιμότητά του και ανησυχία για τυχόν σημαντικές υπερβάσεις σε κόστος και χρόνο που μπορούν να προκύψουν λόγω της πραγματικής κατάστασης των πλοίων, τα οποία, εκτός της πολυετούς υπηρεσίας (24 έως 30 έτη) και της εντατικής χρήσης κατά την τελευταία διετία, έχουν επιβαρυνθεί και από τις δραστικές περικοπές στη συντήρηση κατά την περίοδο των Μνημονίων.
