Αν και η πολιτική αντιπαράθεση τις πρώτες μέρες του χρόνου φαίνεται ότι εκτός απροόπτου θα κινηθεί στον αστερισμό των αποκαλύψεων για την παρακολούθηση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνου Φλώρου και στις συνέπειες που προκαλεί στους συσχετισμούς μεταξύ των κομμάτων το σκάνδαλο Καϊλή (μολονότι στους αθηναϊκούς διαδρόμους λέγεται ότι για λόγους προστασίας της εικόνας της χώρας υπάρχει τρικομματική συνεννόηση να πέσουν οι τόνοι περί αυτού) στο παρασκήνιο οι εξελίξεις για τα ελληνοτουρκικά είναι ραγδαίες.
- του Μανώλη Κοττάκη
Η μονομερής ανακήρυξη ΑΟΖ από την Αίγυπτο σε περιοχές που έχουν οριοθετηθεί με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η δημοσιοποίηση της πληροφορίας για πλούσιο κοίτασμα φυσικού αερίου εντός του οικοπέδου 6 της κυπριακής Δημοκρατίας προκαλεί ήδη τις πρώτες δημόσιες αναταράξεις.
Η Τουρκία διά του αναπληρωτή υπουργού ενέργειας κύριου Ντονμέζ ζήτησε μερίδιο από το οικόπεδο αυτό που βρίσκεται στην νότια πλευρά της κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ Ελλάδα και Αίγυπτος είτε μαζί είτε μεμονωμένα ετοιμάζονται να αποστείλουν επιστολή προς τον ΟΗΕ προκειμένου να απαντούν στις τουρκικές και της λιβυκές αιτιάσεις για την πρόσφατη ανακήρυξη της ΑΟΖ από το Κάιρο.
Η εθνική στρατηγική, όπως αυτή εκφράζεται από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, συμπυκνώνεται στην διαμόρφωση μίας πραγματικότητας που θα ενισχύσει τα νομικά ερείσματα της Ελλάδος με βάση το διεθνές δίκαιο για την περίπτωση που θα χρειαστεί να παραπεμφθεί το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ανακηρύξει μονομερώς χωρίς αντιδράσεις χωρικά ύδατα 12 μιλίων με την Ιταλία, με την Αλβανία ενώ ετοιμάζεται να πράξει το ίδιο με την Αίγυπτο νοτίως της Κρήτης και με την Κυπριακή Δημοκρατία φαίνεται ότι αναστατώνει τους συνήθως ψύχραιμους Τούρκους, καθώς γνωρίζουν ότι με βάση τις συνθήκες που υπογράφονται δημιουργείται μία νέα πραγματικότητα μεταξύ των χωρών της Μεσογείου.
Οι μόνες που δεν υιοθετούν μέχρι στιγμής τα 12 μίλια στην Μεσόγειο είναι η Τουρκία και το Ισραήλ που δεν έχει υπογράψει την συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας. Ωστόσο τυχόν οριοθετήσεις που γίνονται με βάση τον κανόνα του διεθνούς δικαίου θα δεσμεύουν ακόμη και τις χώρες που δεν έχουν υπογράψει την συνθήκη καθώς σε αυτή την περίπτωση η γενικευμένη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου το καθιστά για την περιοχή εθιμικό δίκαιο. Οι Αμερικάνοι που προσπαθούν να γεφυρώσουν τις διαφορές προκειμένου να εξορυχθεί το φυσικό αέριο που υπάρχει σε ολόκληρη τη Μεσόγειο στην λεγόμενη λεκάνη του Ηροδότου από την Λιβύη και την Κύπρο έως το Ισραήλ, την Ελλάδα και την Τουρκία παρεμβαίνουν στο παρασκήνιο και υιοθετούν ένα μεικτό μοντέλο επίλυσης διαφοράς, το οποίο συνδυάζει το διεθνές δίκαιο και τις αρχές της καλής γειτονίας. Κοινώς το … παζάρι.
Το μήνυμα του πρώην πρέσβη
Στην πρόσφατη συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και εξόρυξη φυσικού αερίου μεταξύ του Λιβάνου και του Ισραήλ, χώρες οι οποίες δεν έχουν σημειωτέον μεταξύ τους διπλωματικές σχέσεις, για την επίλυση της διαφοράς προκρίθηκε ένας συνδυασμός της αρχής της μέσης γραμμής που αποτελεί την ελληνική θέση και της αρχής της ευθυδικίας που αποτελεί την τουρκική θέση. Το ίδιο έγινε με τις επήρρειες των νήσων.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο τέλος της χρονιάς ο υφυπουργός ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών και πρώην Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ παρενέβη με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Real news» για να συστήσει διάλογο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της ανατολικής Μεσογείου. Χρησιμοποίησε μάλιστα τον όρο «εταιρική δυναμική» για να αποφευχθούν οι διαφορές που συνοδεύονται με ένα οικονομικό κόστος. Προφανώς εννοώντας την σύσταση διεθνούς εταιρείας για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της περιοχής μετά την οριοθέτηση.
Ο Πάιατ χρησιμοποίησε επίσης τον όρο «συλλογικότητα» παραπέμποντας προφανώς σε ένα τετραμερές σχήμα στο οποίο θα μπορούσαν να περιληφθούν και να συνεργαστούν η Ελλάδα η Τουρκία το Ισραήλ και η Κύπρος συν την Αμερική, κάτι που έχει πει δημοσίως και στο παρελθόν. Όταν ζήτησε να ενταχθεί η Άγκυρα στο East Med Gas Forum. Αυτό σημαίνει βεβαίως ότι διά του φυσικού αερίου θα επιδιωχθεί να επιλυθεί μετά την εκλογή νέου προέδρου στην Μεγαλόνησο και το Κυπριακό (Υπάρχουν ενδείξεις σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης ίσως εκλεγεί και από τον πρώτο γύρο).
Κομβικό ρόλο στο διάλογο αυτό για την συνεκμετάλλευση φέρεται ότι θα έχει ο σύμβουλος ενεργειακής ασφαλείας του Προέδρου Μπάιντεν Άμος Χοκστάιν από την αμερικανική πλευρά. Μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Αμερική είναι σε ανοικτή γραμμή με τον Έλληνα ομόλογό του σύμβουλο για θέματα ενέργειας του κύριου Μητσοτάκη Νίκο Τσάφο. Από την ελληνική πλευρά στο παρασκήνιο φαίνεται εκτός από το επίσημο κανάλι του υπουργείου Εξωτερικών του οποίου ηγείται ο Νίκος Δένδιας διαμορφώνονται και νέα παράλληλα κανάλια επικοινωνίας με την Τουρκία αλλά και την Αμερική.
Όπως αποκαλύπτει η «Εστία της Κυριακής» ένα τέτοιο μυστικό κανάλι έχει διαμορφώσει με εντολή του πρωθυπουργού, (εν γνώσει του Υπουργείου Εξωτερικών θα θέλαμε να πιστεύουμε), ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκεργκίν. Κανάλι, το οποίο θα κληρονομήσει ο διάδοχος του Τσαγατάι Ερτσιγές όταν θα έρθει στην Αθήνα για να αναλάβει καθήκοντα.
Οι δύο άνδρες Γεραπετρίτης και Οζουγκεργκίν συναντώνται τακτικά σε ουδέτερο έδαφος σε οικία γνωστής προσωπικότητας των Αθηνών με βαρύ ιστορικό όνομα και συνομιλούν για τα πάντα κάτω από τα ραντάρ. Και για το σήμερα και για το αύριο.
Για το σήμερα ενδεχομένως για το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών στις δύο χώρες και την πάση θυσία αποφυγή έντασης επί του πεδίου με ήρεμα νερά στο Αιγαίο. Χωρίς επεισόδιο.
Για το αύριο ενόψει των αμερικανικών συστάσεων για τη συνεκμετάλλευση αν και θα πρέπει να υπομνηστεί ότι στο παρελθόν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο της πράσινης ατζέντας Μπάιντεν δεν ήθελαν να ακούσουν για την εξόρυξη φυσικού αερίου στην Μεσόγειο καθώς επιδίωκαν να μονοπωλούν τα συμβόλαια αγοράς LNG οι εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων που διαχειρίζονται ζητήματα σχιστολιθικού αερίου.
Τεράστιο εργοτάξιο... η Μεσόγειος
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε όμως ότι η Ευρώπη θα διψά για πολύ καιρό για φυσικό αέριο και ότι το σχιστολιθικό δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της. Γι’ αυτό τώρα αλλάζει γραμμή και με εμπροσθοφυλακή την Εxxon Mobil , την γαλλική εταιρεία Total και την ιταλική ENI αποφασίζουν να μετατρέψουν την Μεσόγειο σε ένα τεράστιο εργοτάξιο με όλους τους προφανείς κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν για το περιβάλλον.
Το ωραίο μάλιστα είναι ότι της καμπάνιας για τις εξορύξεις και την εκμετάλλευση ηγείται ο υφυπουργός Ενέργειας της Αμερικής κύριος Πάιατ ο οποίος ως πρέσβης στην Αθήνα καθιστούσε σαφές στους συνομιλητές του ότι η διοίκηση Μπάιντεν δεν ευνοεί το μοντέλο αυτό. Έχουν ο καιρός και η Ουκρανία... γυρίσματα.
Όσον αφορά τις πολιτικές εξελίξεις στις δύο χώρες Ελλάδα και Τουρκία η εφημερίδα μας σε αλλεπάλληλα δημοσιεύματα έχει καταστήσει σαφές ότι αυτές συνδέονται μεταξύ τους.
Η κυβέρνηση οδηγείται ήδη στην απόφαση να οδηγήσει τον τόπο σε εκλογές το αργότερο στις 9 Απριλίου, την Κυριακή των Βαΐων και τον Μάιο. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει την τριπλή μετακίνηση ψηφοφόρων στην περιφέρεια σε περίπτωση που προσδιόριζε τις πρώτες εκλογές νωρίτερα, τον Μάρτιο.
Η τουρκική κυβέρνηση πάλι μετέφερε την διεξαγωγή του forum της Αττάλειας από τον Μάιο στο μήνα Μάρτιο προκειμένου να δρέψει εσωτερικές δάφνες από την διεθνή προβολή. Είτε λοιπόν οι εκλογές αυτές διεξαχθούν η μία πίσω απ’ την άλλη (πρώτα οι ελληνικές, μετά οι τουρκικές, μετά ξανά οι ελληνικές) είτε διεξαχθούν παράλληλα (Μάιο) είναι προφανές ότι η θεματολογία τους θα επηρεάσει η μία την άλλη.
Τα όσα ήδη κατά καιρούς εξαπολύει ο πρόεδρος Ερντογάν κατά της Ελλάδος και κατά του πρωθυπουργού ή και το ανάποδο η επίθεση του κύριου Μητσοτάκη προς τον κύριο Ερντογάν, η τυχόν οριοθέτηση χωρικών υδάτων με την Αίγυπτο στα 12 μίλια κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι επισκέψεις υπουργών στα νησιά του Αιγαίου θα τροφοδοτήσουν την ένταση. Και θα βοηθήσουν ενδεχομένως εκτός απροόπτου και τις δύο πλευρές να αυξήσουν την συσπείρωση τους.
Η «Εστία» δεν έχει πληροφορίες ότι αυτά συζητώνται λεπτομερειακά στις μυστικές συναντήσεις του υπουργού Επικρατείας, ούτε και θα μπορούσαν υποθέτουμε, ωστόσο καμιά φορά τα ευκόλως ευνοούμενα παραλείπονται. Επειδή συνάγονται. Αν και με τους Τούρκους ποτέ δεν ξέρεις και γι’ αυτό άλλωστε η Ντόρα Μπακογιάννη δημοσίως έχει διατυπώσει την ανησυχία της για θερμό επεισόδιο μεταξύ πρώτων και δεύτερων εκλογών.
Το δεύτερο κανάλι επικοινωνίας
Αυτό που ενδιαφέρει πάντως την αμερικανική εξωτερική πολιτική είναι η συστηματική προετοιμασία στην Αθήνα, την Λευκωσία και την Άγκυρα προκειμένου αμέσως μετά τις διαδοχικές εκλογές στις τρεις πρωτεύουσες και ανάλογα με το αποτέλεσμα να τρέξουν γρήγορα οι εξελίξεις σχετικά με το συνυποσχετικό, την παραπομπή της διαφοράς στην Χάγη, την σύσταση διεθνούς εταιρείας για την αξιοποίηση των πόρων του Αιγαίου και την έναρξη των ερευνών στα επίμαχα οικόπεδα.
Γι’ αυτό άλλωστε συναντώνται μυστικά σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις μεταξύ των οποίων και η Γενεύη, όχι μόνο η Μαδρίτη και το Βερολίνο, ο σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν και η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού Άννα Μαρία Μπούρα. Είναι το δεύτερο κανάλι επικοινωνίας με το παλάτι της Άγκυρας.
Υπάρχει και ένα τρίτο άτυπο κανάλι επικοινωνίας, εφεδρικό, το οποίο ενεργοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις στο οποίο πρωταγωνιστεί μέλος της οικογένειας της Ντόρας Μπακογιάννη και ο γιος του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, ο οποίος σπούδασε στο Χάρβαρντ και διατηρεί φιλίες από τότε με συμφοιτητές του.
Δεν πρέπει επίσης να αγνοηθεί ότι η Ελλάδα προσπαθεί να διατηρεί ανοικτή γραμμή και με τον δήμαρχο Κωνσταντινουπόλεως Ιμάμογλου τον οποίο συναντά τακτικά ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης καθώς στην Αθήνα επικρατεί η εκτίμηση ότι ο πρόεδρος Ερντογάν τον στοχοποίησε προκειμένου να τον αναδείξει ως αντίπαλο του στην προεδρική κούρσα, καθώς τον θεωρεί πιο εύκολο σε σύγκριση με τους υπόλοιπους. Και τούτο διότι ο δήμαρχος Κωνσταντινουπόλεως δεν έχει ερείσματα στην βαθιά Ανατολία όπως ο δήμαρχος Άγκυρας.
Τελευταίο αλλά όχι έλασσον: Η Αμερική προετοιμάζεται λοιπόν από τώρα για την περίπτωση που μία κυβέρνηση υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη είτε κυβέρνηση συνεργασίας είτε με οριακή αυτοδυναμία θα μπορέσει να συνεννοηθεί με μία κυβέρνηση Ερντογάν για την συνεκμετάλλευση των πόρων του Αιγαίου.
Αν το αποτέλεσμα όμως δεν είναι αυτό το οποίο επιθυμεί για να γίνει εφικτή η συμφωνία δεν θα πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο η Δύση να πιέσει για την συγκρότηση μιας τρικομματικής μεταβατικής κυβέρνησης με επικεφαλής τρίτο πρόσωπο και βασικό αντικείμενο την υπογραφή του συνυποσχετικού, την παραπομπή της διαφοράς στο Αιγαίο, την σύγκληση διεθνούς διάσκεψης για το ενεργειακό όπως ζητάει η Τουρκία εδώ και καιρό και την σύσταση διεθνούς εταιρείας για την αξιοποίηση των πόρων του Αιγαίου. Οι οποίοι με βάση μια παλαιά ερμηνεία από το Ισραήλ θα πρέπει να θεωρούνται «κοινό τοις πάσιν», κληρονομιά του κόσμου με βάση τις αρχές του αστικού κώδικα και να μην διανεμηθούν με το διεθνές δίκαιο αμιγώς αλλά με άλλο ακριβοδίκαιο τρόπο μεταξύ των παράκτιων κρατών.
Ευχόμαστε υπό το φως όλων αυτών των δεδομένων η ελληνική εξωτερική πολιτική να είναι ενιαία και αδιαίρετη και να μην υπακούει σε προσωπικές σκοπιμότητες.
