Με σημαντικές αλλαγές σε σχέση με το κείμενο που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση αλλά και με αυτό που κατατέθηκε στη Βουλή ψηφίστηκε τελικά το μεσημέρι της Τρίτης το μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο των… 195 άρθρων. Οι κυριότερες από αυτές αφορούν τη συνταξιοδότηση με οφειλές, τα Ταμεία Αλληλοβοήθειας και τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης και το επίδομα μητρότητας.
Συνταξιοδότηση με οφειλές
Δεκάδες χιλιάδες ασφαλισμένοι οι οποίοι πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις (όρια ηλικίας, έτη εργασίας) δεν μπορούν να βγουν στη σύνταξη λόγω μεγάλων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Από το νέο έτος το όριο των οφειλών αυξάνεται για τις δύο κατηγορίες, από 20.000 σε 30.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και από 6.000 σε 10.000 ευρώ για τους αγρότες.
Για το ποσό από 20.000 έως 30.000 ευρώ (6.000 έως 10.000 ευρώ για τον π. ΟΓΑ) παρακρατείται ποσοστό 60% της μηνιαίας σύνταξης, ενώ για το υπόλοιπο χρέος γίνεται παρακράτηση σε 60 δόσεις μέχρι την εξόφλησή του, όπως γίνεται και σήμερα.
Ως κριτήρια υπαγωγής στη ρύθμιση τίθενται τα εξής:
- Οριο τραπεζικών καταθέσεων του οφειλέτη στις 12.000 ευρώ (6.000 ευρώ για οφειλέτες του π. ΟΓΑ).
- Πληρωμή εισφορών για τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης.
Η βελτίωση της τελευταίας στιγμής είναι ότι ο ασφαλισμένος μπορεί να βγει στη σύνταξη ακόμη και στα 62 με 40 έτη ασφάλισης, ενώ η αρχική διατύπωση έθετε αυστηρά όριο ηλικίας τα 67 έτη.
Ταμεία Αλληλοβοήθειας
Μετά τις έντονες αντιδράσεις των εργαζομένων στο φάρμακο, η άρση της υποχρεωτικής ασφάλισης στα Ταμεία Αλληλοβοήθειας θα γίνει όχι το 2025 αλλά το 2026, έπειτα από τη διενέργεια αναλογιστικής μελέτης, για την τροποποίηση του καταστατικού τους και τη διαχείριση της προαιρετικότητας. Η αλλαγή προέκυψε έπειτα από τις κινητοποιήσεις των μελών του ΤΕΑΥΦΕ, οι οποίοι υποστήριξαν πως, χωρίς καμία προηγούμενη διαβούλευση, το ταμείο τους οδηγείται σε κλείσιμο, ενώ η Πολιτεία δεν έχει καμία οικονομική συμβολή σε αυτό.
Σε ό,τι αφορά τα επαγγελματικά ταμεία, έγινε δεκτό το αίτημα από τον υπουργό Εργασίας για την πρόβλεψη πως μπορεί σε περίπτωση απόλυσης ένας εργαζόμενος που βάζει τα χρήματά του σε ένα ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης (ΤΕΑ), να τα παίρνει χωρίς να περιμένει να συμπληρώσει το όριο ηλικίας για να λάβει τη σύνταξη ή το εφάπαξ από το επαγγελματικό του ταμείο.
Μέσω προπληρωμένων καρτών τα επιδόματα
Πλην κάποιων εξαιρέσεων όπως τα αναπηρικά επιδόματα, το επίδομα στέγασης και έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις της ΔΥΠΑ θα αρχίσουν να καταβάλλονται σταδιακά μέσω μιας προπληρωμένης κάρτας, όπως συμβαίνει ήδη σήμερα με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Οι δικαιούχοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 50% του ποσού της ενίσχυσης ή του επιδόματος σε ηλεκτρονικές πληρωμές και αγορές, ενώ για το υπόλοιπο ποσό παρέχεται η δυνατότητα ανάληψης μετρητών. Προβλέπονται επίσης κίνητρα για όποιον επιλέξει να μην κάνει ανάληψη του υπολοίπου αλλά να το χρησιμοποιήσει σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, κατά το πρότυπο των φορολοταριών που πραγματοποιεί σήμερα το υπουργείο Οικονομικών.
Απασχόληση συνταξιούχων
Από το νέο έτος καταργείται η περικοπή του 30% της σύνταξης, αφήνοντάς την ακέραια στους απασχολούμενους συνταξιούχους. Στόχος είναι η τόνωση του εισοδήματός των συνταξιούχων και η περαιτέρω αύξηση της νόμιμης και δηλωμένης συμμετοχής στην αγορά εργασίας των συνταξιούχων που επιθυμούν να εργαστούν. Ταυτόχρονα, θεσπίζεται ένας μη ανταποδοτικός πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ, ο οποίος για τους μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους θα ισούται με το 10% επί των ασφαλιστέων αποδοχών τους και για τους μη μισθωτούς εργαζόμενους συνταξιούχους με το 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κλάσης για κύρια σύνταξη. Θεσπίζεται, επίσης, ετήσιο πλαφόν του πόρου που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 12πλάσιο της μηνιαίας εθνικής σύνταξης.
Απασχόληση συνταξιούχων αναπηρίας
Θεσπίζεται για πρώτη φορά ενιαίος κανόνας για την απασχόληση των συνταξιούχων αναπηρίας. Σήμερα, ένα άτομο με αναπηρία που συνταξιοδοτείται από τον π. ΟΑΕΕ δεν επιτρέπεται να εργαστεί μετά τη συνταξιοδότησή του λόγω αναπηρίας. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα ταμεία πλην του π. ΙΚΑ. Εάν συνταξιοδοτείται από το π. ΙΚΑ επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις να εργαστεί και μετά τη συνταξιοδότησή του λόγω αναπηρίας. Με τις νέες διατάξεις δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους συνταξιούχους με αναπηρία να εργαστούν με τις προϋποθέσεις του π. ΙΚΑ και, μάλιστα, χωρίς να επιβαρύνονται με τον πόρο 10% υπέρ ΕΦΚΑ.
Ασφάλιση ιδιοκτητών τουριστικών καταλυμάτων δυναμικότητας έως 10 δωματίων
Πλέον όλοι οι ιδιοκτήτες καταλυμάτων δυναμικότητας έως 10 δωματίων, που είναι παράλληλα εγγεγραμμένοι στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων, θα υπάγονται στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ και όχι στον π. ΟΑΕΕ. Ταυτόχρονα, λαμβάνεται μέριμνα ώστε να συνεχίσει να τους αναγνωρίζεται ο ασφαλιστικός χρόνος των προηγούμενων ετών, για τον οποίο έχουν καταβάλει εισφορές στον π. ΟΓΑ. Οσοι ιδιοκτήτες καταλυμάτων δεν είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων υπάγονται στην ασφάλιση του π. ΟΑΕΕ.
Διευκόλυνση συμπλήρωσης απαιτούμενων ενσήμων για το έτος της πανδημίας (2020) για τη λήψη μειωμένης σύνταξης
Δίνεται η ευκαιρία στους εργαζομένους, παλαιούς ασφαλισμένους που το 2020 βίωσαν τις αρνητικές συνέπειες της πανδημίας και δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα ένσημα για το έτος αυτό, να τα συμπληρώσουν ώστε να μπορέσουν να λάβουν μειωμένη σύνταξη υπολογίζοντας προς τον σκοπό αυτό τα ένσημα του έτους 2019.
Εφαρμογή ποσοστού αύξησης συντάξεων και στην προσυνταξιοδοτική παροχή σε τραπεζοϋπαλλήλους
Η ρύθμιση αφορά 5.500 ασφαλισμένους, οι οποίοι μάλιστα όχι μόνο θα δουν την αύξηση 3% από την 1η Ιανουαρίου 2024, αλλά θα λάβουν αναδρομικά και την αύξηση ύψους 7,75% που δόθηκε πέρυσι στους υπόλοιπους συνταξιούχους.
Σποραδική απασχόληση επιδοτούμενων ανέργων
Δίνεται η δυνατότητα σε ανέργους που απασχολούνται με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου μίας ημέρας να εργάζονται χωρίς να χάνουν το επίδομα ανεργίας, υπό την προϋπόθεση ότι η απασχόληση αυτή δεν υπερβαίνει σωρευτικά τις τρεις ημέρες εβδομαδιαίως και τις δώδεκα ημέρες μηνιαίως. Στην περίπτωση αυτή, το επίδομα ανεργίας μειώνεται ανάλογα με τις ημέρες απασχόλησης.
Μητρότητα: 9μηνη παροχή σε ελ. επαγγελματίες για πρώτη φορά
Για πρώτη φορά την 9μηνη παροχή προστασίας της μητρότητας θα δικαιούνται και οι ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες. Επιπλέον, με νομοτεχνική βελτίωση της τελευταίας στιγμής, το επίδομα θα είναι ρητά και κατηγορηματικά ακατάσχετο.
Συγκεκριμένα, θα λαμβάνουν για εννέα μήνες τον κατώτατο μισθό (780 ευρώ σήμερα), δηλαδή συνολικά 7.020 ευρώ πέραν του ποσού που λαμβάνουν κατά τη διάρκεια κυοφορίας και λοχείας.
Επιπλέον, το επίδομα επεκτείνεται και σε μισθωτές μητέρες των π. ΤΑΥΤΕΚΩ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΕΔΟΕΑΠ που με την ισχύουσα νομοθεσία λάμβαναν μόνο το επίδομα κυοφορίας και λοχείας από τον φορέα τους. Με τη νέα διάταξη θα λαμβάνουν και αυτές για εννέα μήνες και το επίδομα μητρότητας, από το οποίο πριν αποκλείονταν.
Δικαιούνται την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας μη μισθωτών και η τεκμαιρόμενη μητέρα, που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, και η μη μισθωτή, που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών.
Παρέχεται, τέλος, η δυνατότητα στη μητέρα να μεταβιβάσει στον πατέρα έως επτά μήνες από την ως άνω ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, ανεξαρτήτως αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ή είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης.
Σύνταξη σε ορφανά τέκνα και με αναπηρία
- Ενοποιούνται οι κανόνες και προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης θανάτου στα τέκνα, διορθώνοντας αδικίες λόγω διαφορετικής αντιμετώπισης αναλόγως της ημερομηνίας θανάτου του γονέα. Ειδικότερα, πλέον θα χορηγείται σύνταξη θανάτου για όλα τα άγαμα ορφανά τέκνα έως το 24ο έτος της ηλικίας τους, ανεξαρτήτως εάν σπουδάζουν ή όχι και ανεξαρτήτως του πότε επήλθε ο θάνατος του γονέα (πριν ή μετά το 2016). Με αυτόν τον τρόπο, ορφανά τέκνα που έχαναν τη σύνταξη θανάτου του γονέα τους μόλις συμπλήρωναν τα 18 έτη (εάν ο θάνατος γονέα είχε επέλθει προ του 2016 και δεν σπούδαζαν), πλέον θα τη λαμβάνουν για έξι επιπλέον χρόνια, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν ο θάνατος του γονέα επήλθε μετά το 2016.
- Ενοποιούνται οι κανόνες χορήγησης σύνταξης στα αμφοτεροπλεύρως (που έχουν χάσει και τους δύο γονείς) ορφανά τέκνα με βαριές αναπηρίες και αίρεται η ανισότητα ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα. Συγκεκριμένα, με την προτεινόμενη ρύθμιση επεκτείνεται ρητώς στο Δημόσιο και στο πρώην ΝΑΤ η εφαρμογή της ειδικής ρύθμισης (που ήδη ισχύει και εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που ο θανών γονέας προέρχεται από τον Ιδιωτικό τομέα) που προβλέπει ότι τα αμφοτεροπλεύρως ορφανά τέκνα με βαριά αναπηρία λαμβάνουν το 100% της σύνταξης των γονέων τους (από 50% που ισχύει με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο).
